Olijfolie wordt vaak geprezen als een van de gezondste oliën om in de keuken te gebruiken. Van salades tot marinades en van dressings tot het bakken van groenten: olijfolie lijkt overal geschikt voor. Maar veel mensen gebruiken het op een manier die niet alleen de smaak verpest, maar ook schadelijk kan zijn voor de gezondheid. Experts waarschuwen: gebruik jij olijfolie verkeerd bij het bakken? Dan wordt het tijd om ermee te stoppen!
Waarom olijfolie zo populair is
Laten we eerst kijken waarom olijfolie zo geliefd is in keukens wereldwijd. Extra vierge olijfolie (EVOO) zit boordevol gezonde vetten en antioxidanten. Het bevat veel enkelvoudig onverzadigde vetzuren, die goed zijn voor het hart en kunnen helpen bij het verlagen van het slechte LDL-cholesterol.
Daarnaast bevat olijfolie polyfenolen, krachtige antioxidanten die ontstekingen kunnen verminderen en cellen beschermen tegen schade.
Dat klinkt allemaal goed, maar er zit een groot probleem aan het gebruik van olijfolie tijdens het bakken en braden.
Het grote gevaar: olijfolie en hitte
Niet alle oliën zijn geschikt om op hoge temperaturen te verhitten, en dat is precies waar het misgaat met olijfolie. Elke olie heeft een rookpunt, het moment waarop de olie begint te verbranden en giftige stoffen afgeeft.
- Extra vierge olijfolie heeft een rookpunt van ongeveer 160-190°C.
- Geraffineerde olijfolie (ook wel ‘gewone’ olijfolie genoemd) heeft een iets hoger rookpunt, rond de 200-220°C.
Maar in de pan kunnen temperaturen veel hoger oplopen. Een gewone baktemperatuur ligt vaak tussen de 200 en 250°C, zeker als je vlees bakt of iets aanbraadt. Dat betekent dat olijfolie dan begint te roken en schadelijke stoffen vrijlaat.
Wat gebeurt er als olijfolie verbrandt?
Wanneer olijfolie het rookpunt bereikt, verandert de chemische samenstelling van de olie. Dit heeft drie grote gevolgen:
- De gezonde stoffen verdwijnen – De antioxidanten en polyfenolen die olijfolie zo gezond maken, breken af bij hoge temperaturen. Je verliest dus precies de voordelen waarvoor je olijfolie gebruikt.
- Er ontstaan giftige stoffen – Bij oververhitting vormt olijfolie aldehyden en polyaromatische koolwaterstoffen (PAK’s). Dit zijn schadelijke stoffen die het risico op kanker kunnen verhogen en de cellen in het lichaam kunnen beschadigen.
- Je eten gaat bitter smaken – Verbrande olijfolie heeft een onaangename, bittere smaak en kan je gerecht verpesten.
Hoe gebruik je olijfolie wél veilig?
Gelukkig betekent dit niet dat je olijfolie helemaal moet vermijden. Het gaat er vooral om hoe je het gebruikt.
- Gebruik extra vierge olijfolie koud – Dit is de gezondste manier om van alle voordelen te profiteren. Gebruik het voor salades, dressings, dips en als smaakmaker na het koken.
- Bak op lage tot middelhoge temperatuur – Als je olijfolie wilt gebruiken om iets lichtjes te bakken, zorg dan dat je het vuur niet te hoog zet. Denk aan zachtjes groenten sauteren of een eitje bakken.
- Gebruik een olie met een hoger rookpunt voor bakken en braden – Wil je bakken op hogere temperaturen? Kies dan voor een olie met een hoger rookpunt, zoals kokosolie, avocado-olie of ghee (geklaarde boter). Deze kunnen beter tegen hitte en behouden hun gezonde eigenschappen langer.
Veelgemaakte fouten bij het gebruik van olijfolie
- Olijfolie gebruiken om vlees of vis op hoog vuur te bakken
Als je een biefstuk of zalmfilet wilt bakken op hoog vuur, gebruik dan boter, kokosolie of avocado-olie. Olijfolie verbrandt te snel en verpest niet alleen de smaak, maar maakt je maaltijd ook minder gezond. - Olijfolie hergebruiken na verhitting
Sommige mensen bewaren olie na het bakken om opnieuw te gebruiken, maar dit is een slechte gewoonte. Zodra olijfolie is verbrand, bevat het al schadelijke stoffen. Door het opnieuw te verhitten, vererger je het probleem en verhoog je het risico op gezondheidsproblemen. - Olijfolie in de frituurpan gebruiken
Olijfolie lijkt misschien een gezonde keuze, maar het is totaal ongeschikt om te frituren. Het rookpunt is te laag en de olie oxideert snel, wat leidt tot de vorming van ongezonde transvetten. Voor frituren zijn oliën zoals pindaolie of high-oleic zonnebloemolie een betere keuze.
Welke olie moet je dan wel gebruiken?
Wil je gezond koken zonder schadelijke stoffen? Kies dan voor oliën die beter bestand zijn tegen hitte:
- Avocado-olie – Rookpunt van 270°C, rijk aan gezonde vetten en ideaal voor bakken en braden.
- Kokosolie – Rookpunt van 177-232°C, stabiel bij verhitting en licht zoete smaak.
- Ghee (geklaarde boter) – Rookpunt van 250°C, geeft een rijke smaak aan gerechten.
- High-oleic zonnebloemolie – Rookpunt van 230°C, gezonder dan gewone zonnebloemolie en beter bestand tegen hitte.
Conclusie: stop met bakken op hoge temperatuur met olijfolie
Olijfolie is een geweldige olie voor koude gerechten, salades en als smaakmaker na het koken. Maar bakken op hoge temperatuur met olijfolie is geen goed idee. Het rookpunt is te laag, waardoor de olie snel verbrandt en schadelijke stoffen vrijlaat.
Wil je toch bakken? Kies dan een olie met een hoger rookpunt, zoals avocado-olie, kokosolie of ghee. Zo profiteer je van een gezonde maaltijd zonder onnodige risico’s.
Dus, gebruik jij olijfolie nog op de verkeerde manier? Deel dit artikel met anderen, want veel mensen hebben geen idee hoe schadelijk het kan zijn!
