De wolf is terug in Nederland en dat zorgt voor een hoop discussie. Boeren maken zich zorgen over hun vee, natuurliefhebbers pleiten voor bescherming van het roofdier en politici zoeken naar een middenweg. Een veelgehoorde oplossing is het afschieten van wolven om de veestapel te beschermen.
Maar uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat deze aanpak niet alleen ineffectief is, maar zelfs averechts werkt. Het doden van wolven verstoort de sociale structuur binnen een roedel, waardoor jonge, onervaren wolven eerder geneigd zijn vee aan te vallen.
Waarom het doden van wolven juist voor méér schade zorgt
Wolven zijn geen solitaire jagers, maar leven in roedels met een complexe hiërarchie en taakverdeling. Een roedel wordt meestal geleid door een ervaren alfawolf, die de jachtstrategieën bepaalt en de groep organiseert.
Wanneer zo’n leider wordt afgeschoten, blijft de rest van de roedel stuurloos achter. Dit heeft een aantal schadelijke gevolgen:
- Verstoorde groepsdynamiek: Jonge, onervaren wolven verliezen de begeleiding van ervaren jagers en gaan zelf op zoek naar makkelijke prooien, zoals vee.
- Versnippering van roedels: Wanneer een roedel uiteenvalt, ontstaan er kleine, zwakke groepen of solitaire wolven die minder goed kunnen jagen op wilde prooien zoals herten of zwijnen. Hierdoor richten ze zich sneller op schapen of ander vee.
- Toename van voortplanting: Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat het doden van wolven vaak leidt tot een snellere voortplanting binnen de populatie. Wanneer volwassen wolven verdwijnen, krijgen jongere exemplaren eerder de kans om zich voort te planten, waardoor het aantal wolven juist toeneemt in plaats van afneemt.
Uit een studie gepubliceerd in Biological Conservation blijkt dat afschot van wolven in de VS en Europa niet leidt tot een afname van aanvallen op vee, maar juist tot een stijging. In sommige gebieden nam het aantal incidenten met 25% toe nadat er op wolven werd gejaagd. (bron)
Burenaanpak: wat Nederland kan leren van België, Duitsland en Frankrijk
In landen waar de wolf al langer voorkomt, hebben overheden en veehouders preventieve maatregelen genomen om schade te beperken.
In Duitsland en Frankrijk zijn wolfwerende hekken en kuddebewakingshonden bijvoorbeeld al jaren een standaard methode om vee te beschermen. En met succes.
In België heeft het Wolf Fencing Team Belgium (WFTB) al meer dan 150 wolfwerende omheiningen geplaatst.
De resultaten zijn veelbelovend: in gebieden met deze omheiningen zijn er nauwelijks aanvallen op vee. Dit laat zien dat preventie effectiever is dan het doden van wolven. (bron)
Effectieve alternatieven voor afschot
Als het afschieten van wolven niet werkt, wat werkt dan wel? Hier zijn enkele bewezen methoden:
1. Wolfwerende hekken
Wolfwerende hekken zijn elektrische omheiningen van minstens 1,20 meter hoog, die voorzien zijn van meerdere spanningsdraden. De elektrische schok ontmoedigt wolven om dichter bij vee te komen. In Duitsland zijn dit soort hekken verplicht in wolvenleefgebieden, en uit gegevens blijkt dat deze aanpak effectief is in het voorkomen van aanvallen.
2. Kuddebewakingshonden
In Frankrijk en Italië worden al eeuwenlang kuddebewakingshonden zoals de Pyreneese Berghond ingezet om schapen te beschermen. Deze honden zijn getraind om wolven af te schrikken en hebben bewezen een effectieve barrière te vormen tussen wolven en vee.
3. Snel opruimen van karkassen
Dode schapen die in het weiland blijven liggen, kunnen wolven aantrekken en hun gedrag beïnvloeden. Door kadavers snel te verwijderen, wordt voorkomen dat wolven wennen aan het idee dat vee een voedselbron is.
4. Licht- en geluidsafschrikking
Verschillende experimenten tonen aan dat felle lichten en geluidssignalen wolven kunnen ontmoedigen. In sommige gebieden worden knipperende LED-lampen aan hekken gehangen, waardoor wolven denken dat ze in de gaten worden gehouden.
Waarom blijven mensen dan toch pleiten voor afschot?
Het idee van afschot als oplossing komt voort uit een begrijpelijke frustratie van veehouders die hun dieren willen beschermen.
Ook is het een politiek gevoelig onderwerp, waarbij sommige partijen afschot zien als een eenvoudige oplossing om stemmen te winnen. Maar de feiten liegen niet: het doden van wolven helpt niet en kan het probleem zelfs verergeren.
Bovendien is de angst voor wolven vaak groter dan nodig. Wolven zijn schuwe dieren die mensen over het algemeen vermijden.
In Europa zijn er nauwelijks gevallen bekend van wolven die mensen aanvallen, en de meeste conflicten ontstaan doordat mensen niet weten hoe ze met de aanwezigheid van de wolf moeten omgaan.
Conclusie: preventie werkt, afschot niet
Het afschieten van wolven is een kortzichtige oplossing die het probleem alleen maar erger maakt.
Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat preventieve maatregelen, zoals wolfwerende hekken en kuddebewakingshonden, veel effectiever zijn. Nederland kan veel leren van buurlanden zoals België en Duitsland, waar al succesvolle strategieën zijn toegepast.
In plaats van de wolf te zien als een bedreiging, zouden we moeten kijken naar manieren om vreedzaam met dit roofdier samen te leven.
Door slimme preventieve maatregelen te nemen, kunnen we zowel onze veestapel beschermen als de natuur in balans houden.
