De recente woorden van Mark Rutte hebben flink wat losgemaakt. Als kersverse NAVO-secretaris-generaal gebruikte hij zijn podium om Nederland – en eigenlijk heel Europa – te waarschuwen: er moet veel meer worden geïnvesteerd in defensie, en wel nú. Volgens Rutte is het tijdperk van wensdenken voorbij.
De dreiging aan de oostgrens van Europa groeit, en als we niet nu handelen, kan dat grote gevolgen hebben voor onze veiligheid.
De kern van Ruttes waarschuwing
Tijdens een toespraak in Londen stelde Rutte dat de NAVO haar lucht- en raketverdediging met maar liefst 400 procent moet uitbreiden.
Dat betekent niet alleen meer geavanceerde wapensystemen, maar ook duizenden extra tanks, pantservoertuigen, munitievoorraden, logistieke voorzieningen en medische ondersteuning.
Hij benadrukte dat Rusland binnen enkele jaren in staat kan zijn om direct de veiligheid van NAVO-landen te bedreigen. Daarbij wees hij ook op de steun die Rusland ontvangt van landen als China, Noord-Korea en Iran.
Zijn boodschap was glashelder: als de NAVO nu niet fors investeert, komt de veiligheid van honderden miljoenen burgers in gevaar.
Waarom komt deze waarschuwing juist nu?
Rutte heeft zijn waarschuwing niet uit de lucht gegrepen. De oorlog in Oekraïne, die al sinds 2022 woedt, heeft laten zien dat grootschalige militaire conflicten in Europa geen verleden tijd zijn. Rusland heeft de afgelopen jaren zijn defensie-industrie enorm opgeschaald.
Waar Europese landen nog vaak worstelen met beperkte productiecapaciteit en verouderde systemen, weet Rusland nu massaal wapens, drones en munitie te produceren.
Daar komt bij dat Europese voorraden de afgelopen jaren zijn uitgeput door wapenleveringen aan Oekraïne. Zonder aanvulling en modernisering ontstaat er een gevaarlijk gat in de defensieve slagkracht van de NAVO.
De link met de NAVO-top in Den Haag
Ruttes uitspraken zijn ook strategisch getimed. Over enkele maanden vindt in Den Haag een belangrijke NAVO-top plaats.
Tijdens die bijeenkomst zal worden gesproken over de toekomst van het bondgenootschap, de verdeling van defensielasten en de noodzakelijke investeringen. Rutte wil de lidstaten alvast wakker schudden, zodat er in Den Haag knopen kunnen worden doorgehakt.
Wat betekent dit voor Nederland?
Voor Nederland betekent deze oproep dat er waarschijnlijk meer geld naar defensie moet. De NAVO heeft als richtlijn dat lidstaten minimaal 2 procent van hun bruto binnenlands product (bbp) aan defensie uitgeven.
Maar Rutte pleit nu voor een forse verhoging: in totaal 5 procent, waarvan 3,5 procent voor directe defensie-uitgaven en 1,5 procent voor aanverwante investeringen zoals cyberveiligheid, infrastructuur en civiele bescherming.
Dat zou betekenen dat Nederland miljarden extra moet uittrekken. Dit geld moet onder meer worden besteed aan:
Meer en modernere wapensystemen
Grotere voorraden munitie
Betere lucht- en raketverdediging
Meer logistieke capaciteit
Opleiding en uitbreiding van militair personeel
Waarom lucht- en raketverdediging centraal staat
Volgens Rutte vormt de dreiging vanuit de lucht een van de grootste risico’s. Denk aan kruisraketten, ballistische raketten en drones die op grote afstand kunnen worden gelanceerd.
In de oorlog in Oekraïne is duidelijk geworden hoe verwoestend deze aanvallen kunnen zijn. Als NAVO-landen hun burgers en infrastructuur willen beschermen, moet de luchtverdediging op orde zijn.
Daarvoor zijn geavanceerde systemen nodig, zoals het Amerikaanse Patriot-systeem of het Europese SAMP/T, maar ook meer kort- en middellangeafstandssystemen. Deze technologie is kostbaar en vergt jaren om te produceren en operationeel te krijgen.
Reacties uit de defensiewereld
Voormalig commandant der Landstrijdkrachten Mart de Kruif noemt de waarschuwing van Rutte realistisch en noodzakelijk. Volgens hem duurt het jaren om een leger weer op volle sterkte te krijgen, dus moet er nu actie worden ondernomen.
Hij wijst erop dat Nederland en veel andere NAVO-landen de afgelopen decennia juist hebben bezuinigd op defensie, waardoor er nu tekorten zijn.
Ook andere defensie-experts benadrukken dat het vergroten van de slagkracht geen kwestie is van één jaar extra investeren, maar van een structurele langetermijnstrategie.
Publieke opinie en politieke discussie
Ruttes oproep zal ook in Den Haag tot politieke discussie leiden. Extra miljarden voor defensie betekenen dat dit geld niet naar andere beleidsterreinen kan, zoals zorg, onderwijs of klimaat. Sommige partijen zullen dit zien als een noodzakelijke investering in veiligheid, terwijl anderen vraagtekens zullen zetten bij de prioriteiten.
In de publieke opinie ligt dit eveneens gevoelig. Na jaren van relatieve vrede is het idee dat Nederland zich moet voorbereiden op een grootschalig conflict voor veel mensen nog moeilijk te bevatten.
Waarom Rutte ook burgers aanspreekt
Opvallend is dat Rutte niet alleen de politiek waarschuwt, maar ook rechtstreeks de bevolking aanspreekt. Hij benadrukt dat veiligheid een gezamenlijke verantwoordelijkheid is.
Burgers moeten zich bewust zijn van de dreigingen en het belang van een sterke verdediging, zodat er ook maatschappelijk draagvlak is voor de noodzakelijke investeringen.
Is er nog ruimte voor diplomatie?
Hoewel Rutte pleit voor stevige militaire investeringen, betekent dat niet dat diplomatie wordt afgeschreven.
Maar hij benadrukt wel dat diplomatie alleen effectief is als er een geloofwaardige afschrikking achter staat. Zonder sterke defensie verliest de NAVO volgens hem onderhandelingskracht tegenover landen als Rusland.
De kern van zijn dringende boodschap
Samengevat waarschuwt Rutte dat de veiligheid van Europa – en dus ook van Nederland – niet vanzelfsprekend is. De dreigingen zijn concreet, en het kost tijd om de noodzakelijke middelen en infrastructuur op te bouwen. Wachten tot het te laat is, is geen optie.
Zijn boodschap aan Nederland is duidelijk: bereid je voor, wees bereid te investeren, en begrijp dat veiligheid de basis is voor alle andere vrijheden en voorzieningen die we vanzelfsprekend vinden.
Conclusie: geen luxe, maar noodzaak
Mark Rutte’s dringende waarschuwing is geen losse politieke uitspraak, maar een oproep tot actie. Hij vraagt om een fundamentele herwaardering van defensie in Nederland en binnen de NAVO. Meer geld, meer capaciteit en meer samenwerking zijn volgens hem onmisbaar om toekomstige dreigingen het hoofd te bieden.
Of deze boodschap in Den Haag en in andere hoofdsteden daadwerkelijk leidt tot de forse investeringen die hij wil zien, zal de komende maanden duidelijk worden. Maar één ding is zeker: Rutte heeft het debat over onze veiligheid weer vol op de kaart gezet.
