In de Duitse deelstaat Sleeswijk-Holstein, net boven Hamburg, is een opmerkelijk besluit genomen.
Vanaf nu krijgen moslims daar officieel twee extra vrije dagen per jaar. Het gaat om de eerste dag van de ramadan en de dag van het Offerfeest. Daarnaast komt er islamitisch godsdienstonderwijs op scholen.
Het besluit is het resultaat van een samenwerking tussen de deelstaatregering en de Noord-Duitse Vereniging van Islamitische Culturele Centra (VIKZ).
Het akkoord werd eind september officieel ondertekend door minister van Cultuur Dorit Stenke (CDU) en Murat Pırıldar namens de VIKZ. Het besluit zorgt zowel voor enthousiasme als voor kritiek.
Vrije dagen voor moslims
Het belangrijkste punt uit de overeenkomst is dat moslimambtenaren, scholieren en werknemers in de deelstaat recht krijgen op twee extra vrije dagen.
Deze vallen op religieus belangrijke momenten: de start van de ramadan en het Offerfeest. Voor veel moslims is dit een historische stap, omdat de feestdagen nu formeel erkend worden in de samenleving.
Vicevoorzitter Muhlis Şahin van de VIKZ noemt het akkoord een bevestiging dat de islam in Duitsland diepe wortels heeft.
Hij benadrukte dat steeds meer moslims in Duitsland geboren en getogen zijn en dit land als hun thuis zien. Volgens hem maakt het besluit duidelijk dat de islam een integraal onderdeel is van het sociale leven in Duitsland.
Gelijke behandeling en erkenning
Minister Stenke sloot zich daarbij aan. Volgens haar is het van groot belang dat religieuze gemeenschappen gelijk worden behandeld.
Zij ziet de overeenkomst als een belangrijk signaal van erkenning voor moslims in Duitsland. “Mensen van islamitisch geloof maken deel uit van onze samenleving. Met dit verdrag bevestigen wij dat,” aldus de minister.
Het besluit moet bijdragen aan inclusie en gelijke rechten voor verschillende religieuze groepen. Voorstanders zien het als een logische stap, gezien de groeiende moslimgemeenschap in Duitsland.
Islamitisch onderwijs op scholen
Naast de vrije dagen bevat het akkoord nog een ander opvallend punt: islamitisch godsdienstonderwijs wordt opgenomen als regulier schoolvak.
Dit betekent dat moslimleerlingen in de toekomst les kunnen krijgen in hun eigen geloof, vergelijkbaar met hoe christelijke godsdienstlessen of levensbeschouwelijk onderwijs in andere delen van Duitsland worden gegeven.
Wel gelden er voorwaarden. Zo moet er voldoende vraag zijn onder leerlingen en moeten docenten gekwalificeerd zijn om het vak te geven.
Daarmee wil de deelstaat voorkomen dat het onderwijs onzorgvuldig wordt ingevoerd of onder de verantwoordelijkheid van ongekwalificeerde leerkrachten valt.
Kritiek op het besluit
Niet iedereen is enthousiast over deze ontwikkeling. Islamdeskundige Susanne Schröter, directrice van het Frankfurter Onderzoekscentrum voor Mondiale Islam, uitte haar zorgen in een interview met WELT TV.
Volgens haar is de VIKZ een sterk conservatieve organisatie, die niet per se representatief is voor de brede moslimgemeenschap in Duitsland.
Zij vreest dat de Duitse overheid in haar dialoog met de islam vaak te veel gewicht geeft aan conservatieve verenigingen, terwijl liberale en gematigde moslimstemmen onvoldoende aan bod komen.
Schröter stelt dat dit de diversiteit binnen de islam in Duitsland onvoldoende weerspiegelt.
Daarnaast waarschuwt zij voor een mogelijk sneeuwbaleffect. Als moslims officiële vrije dagen krijgen, kunnen andere minderheidsgroepen ook eisen gaan stellen.
Dat zou leiden tot een versnipperd systeem van feestdagen en speciale regelingen, wat volgens haar de samenleving eerder kan verdelen dan verbinden.
Reacties uit de samenleving
Het besluit in Sleeswijk-Holstein heeft de gemoederen flink beziggehouden. Voorstanders noemen het een teken van vooruitgang en inclusie.
Zij zien de erkenning van religieuze feestdagen als een manier om bruggen te bouwen tussen verschillende groepen in de samenleving.
Bovendien zou het moslims meer ruimte geven om hun geloof te beleven zonder daarvoor telkens verlof te hoeven aanvragen.
Tegenstanders zien het juist als een vorm van voorkeursbehandeling. Volgens hen kan dit oneerlijke situaties opleveren, omdat niet iedere religie of levensbeschouwing dezelfde erkenning krijgt.
Sommigen stellen dat feestdagen in een seculiere staat neutraal moeten blijven, en dat religieuze vieringen beter in de privésfeer kunnen worden gehouden.
Historische betekenis
Toch staat vast dat dit besluit historisch genoemd kan worden. Duitsland telt miljoenen moslims, waarvan een groot deel in Noord-Duitsland woont.
Dat zij nu officieel de mogelijkheid krijgen hun belangrijkste feestdagen te vieren met verlof, betekent voor velen erkenning en waardering.
Het besluit benadrukt dat religie ook in een moderne, multiculturele samenleving een plek heeft.
Voor moslims zelf is dit een overwinning die symbool staat voor integratie en gelijkheid. Het gevoel dat hun feestdagen nu ook door de overheid erkend worden, versterkt de binding met het land waarin zij wonen.
Toekomstige gevolgen
De vraag blijft hoe dit besluit zich in de toekomst verder ontwikkelt. Zal dit voorbeeld worden gevolgd door andere deelstaten in Duitsland?
En hoe reageert de rest van Europa op deze stap? Het zou zomaar kunnen dat dit besluit een precedent schept voor andere landen waar de moslimgemeenschap groot is.
Tegelijkertijd zal de discussie over gelijkheid, seculariteit en integratie waarschijnlijk nog lang doorgaan.
Want hoewel het besluit door velen als positief wordt gezien, laat de kritiek zien dat de spanning tussen erkenning en neutraliteit altijd aanwezig blijft.
Conclusie
De beslissing van Sleeswijk-Holstein om moslims twee extra vrije dagen te geven en islamitisch godsdienstonderwijs in te voeren, is zonder twijfel een mijlpaal.
Voor de een een teken van erkenning en gelijkheid, voor de ander een bron van kritiek en verdeeldheid.
Wat vaststaat: dit besluit markeert een nieuwe fase in de discussie over religie, integratie en samenleving in Duitsland.
