De formatie in Den Haag heeft opnieuw een onverwachte wending gekregen. D66-informateur Hans Wijers legt zijn functie neer nadat privé-appjes zijn uitgelekt waarin hij harde uitspraken doet over VVD-leider Dilan Yesilgöz.
De berichten, die door NRC aan het licht werden gebracht, zorgen voor grote opschudding. Binnen enkele uren na publicatie besloot Wijers dat zijn positie niet langer houdbaar was.
Het vertrek van de informateur gebeurt op een cruciaal moment, terwijl de formatie al onder grote druk stond door spanningen tussen partijen.
De vraag is nu vooral wat de impact van dit vertrek is en hoe het proces verder moet zonder zijn betrokkenheid.
Uitlekken van privé-bericht zet alles op scherp
Vrijdagochtend kwam het bericht naar buiten dat Wijers in een één-op-één privégesprek een zeer denigrerende term had gebruikt richting Yesilgöz.
Hij zou haar in dat appje een “feeks van de VVD” hebben genoemd. Hoewel het om een privébericht ging, kwam de inhoud ervan naar buiten nadat NRC erover publiceerde.
Voor een informateur, die boven partijen moet staan en het vertrouwen van alle betrokkenen moet genieten, zijn zulke uitspraken funest. Het risico dat Yesilgöz geen neutrale behandeling zou ervaren, werd daarmee ineens reëel.
Wijers erkende meteen dat het appje ongelukkig, ondoordacht en fout was. In zijn verklaring gaf hij aan dat het ging om een spontane privé-opmerking, niet bedoeld om ooit openbaar te worden. Maar juist dat maakte de zaak volgens hem zo gevoelig.
Want als een informateur zich privé zo uitlaat over een partijleider, kan dat de indruk wekken dat hij niet onbevangen aan de formatietafel zit.
Wijers: formatie te belangrijk om afgeleid te worden
In een toelichting aan de pers liet Wijers weten dat hij het proces van de kabinetsformatie te belangrijk vindt om het te laten vertroebelen door persoonlijke uitspraken.
Hij gaf aan dat hij met pijn in het hart opstapte, maar dat het volgens hem de enige juiste keuze was om schade aan het proces te voorkomen.
Zijn boodschap was duidelijk: de formatie moet centraal staan, niet zijn slippertje in een privé-app. Dat het appje nu openbaar is geworden, maakt volgens hem dat zijn positie als onpartijdig informateur ernstig is aangetast.
Hij benadrukte dat het gaat om een “weloverwogen keuze” om terug te treden, omdat neutraliteit en vertrouwen voorwaarden zijn voor een eerlijke en geloofwaardige formatie.
D66 bevestigt: geen vervanger voor Wijers
D66-partijleider Rob Jetten reageerde snel op het nieuws. Via X liet hij weten dat de partij geen nieuwe informateur naar voren schuift. De andere informateur, Sybrand Buma, gaat alleen verder om tijdverlies te voorkomen.
Dat besluit is opvallend, want het informateurschap wordt normaal gesproken bewust gedubbeld om te zorgen voor balans.
Door het vertrek van Wijers komt Buma nu volledig aan het roer te staan. De vraag is of andere partijen zich comfortabel voelen met deze eenzijdige invulling, zeker omdat de verhoudingen tussen partijen toch al fragiel zijn.
Eerder al in opspraak door opmerkingen op verkiezingsavond
Het vertrek van Wijers komt niet helemaal onverwacht voor wie het eerdere nieuws rond hem heeft gevolgd. Tijdens een bijeenkomst op de avond van de verkiezingen zou hij al harde uitspraken hebben gedaan over de VVD en Yesilgöz.
Verschillende aanwezigen meldden dat hij zich toen openlijk kritisch uitliet over de liberale partij. Dat nieuws zorgde al voor gefronste wenkbrauwen, maar D66 koos desondanks ervoor hem als informateur naar voren te schuiven.
Met het uitlekken van de privé-appjes werd die eerdere twijfel opnieuw actueel. Voor de VVD was de maat vermoedelijk al snel vol.
Reacties uit politiek Den Haag: ongemak en frustratie
Binnen de politiek wordt wisselend gereageerd. Veel partijen noemen het “onhandig” en “kwalijk” dat een informateur zulke privétermen gebruikt over een partijleider. Vooral omdat het gaat om een rol die draait om neutraliteit en vertrouwen.
Vanuit de VVD wordt gesproken van “ernstige schade” aan het vertrouwen in het proces. Juist nu de formatie al moeizaam verloopt, kunnen partijen een dergelijke uitglijder moeilijk accepteren.
Tegelijkertijd klinkt er ook begrip voor de persoonlijke keuze van Wijers om op te stappen. Verschillende Kamerleden benadrukken dat het beter is dat hij verantwoordelijkheid neemt voordat de formatie verder wordt ondermijnd.
Wat betekent het vertrek voor de formatie?
Het terugtreden van Wijers zorgt onvermijdelijk voor vertraging en onzekerheid. Hoewel D66 aangeeft geen vervanger te zullen leveren, moeten de andere partijen opnieuw beoordelen hoe zij verder willen.
De rol van informateur is namelijk cruciaal. Hij of zij zorgt voor:
het richting geven aan gesprekken
het zoeken van politieke openingen
het verbinden van partijen die elkaar vaak niet vertrouwen
Met Buma als enige overgebleven informateur zal hij die taak nu alleen vervullen, wat vragen oproept over de balans in het proces.
Daarnaast speelt de vraag of Yesilgöz zich nog prettig voelt in een formatieproces waar een D66-informateur, zelfs na vertrek, zo’n controverse achterlaat.
Oud-minister met lange carrière, maar gevoelige misstap
Wijers is niet de eerste politicus die struikelt over uitspraken in privéberichten, maar in een rol als informateur weegt dat extra zwaar. Zijn lange carrière binnen D66, de ministersposten en zijn ervaring in het bedrijfsleven maken hem voor velen een gerespecteerde figuur.
Toch laat dit zien dat één verkeerd geformuleerd bericht grote gevolgen kan hebben. Zeker nu alles rondom de formatie onder een vergrootglas ligt.
Discussie over rol van media en lekken
Dat een privébericht in handen komt van NRC en vervolgens de formatie doet ontsporen, leidt tot discussie over persvrijheid en de vraag hoe privé een politicus nog kan blijven. Sommigen vinden dat de media terecht publiceren wanneer een informateur zulke termen gebruikt. Anderen noemen het een vorm van karaktermoord.
Feit blijft dat de inhoud van het appje de sfeer rond de formatie direct beïnvloedt. De vraag of dit soort lekken het proces helpen of juist beschadigen, zal de komende tijd ongetwijfeld blijven spelen.
De gevolgen voor D66
Voor D66 komt deze zaak op een lastig moment. De partij probeert zich te positioneren richting de formatie, maar raakt nu in een discussie verwikkeld over de uitspraken en keuzes van een eigen informateur.
Rob Jetten staat voor de taak het vertrouwen van andere partijen te herstellen, terwijl hij ook wil voorkomen dat D66 in de verdediging schiet.
Het besluit om geen vervanger te leveren kan worden gezien als pragmatisch, maar kan ook de indruk wekken dat de partij het probleem probeert te minimaliseren.
Hoe nu verder?
De komende dagen zullen cruciaal zijn. Buma moet het formatiewerk alleen voortzetten en partijen proberen bij elkaar te brengen.
De verwachting is dat het vertrek van Wijers de verhoudingen opnieuw zal verharden en dat vooral de VVD de impact zal voelen.
Of het proces gaat vertragen of juist sneller op gang komt doordat een omstreden naam is verdwenen, moet de komende weken blijken.
Conclusie: vertrek Wijers zorgt voor nieuwe complicatie in toch al lastige formatie
Het opstappen van Hans Wijers onderstreept hoe kwetsbaar het formatieproces is en hoe snel vertrouwen kan worden beschadigd. Een enkel privé-appje bleek genoeg om de positie van een informateur onmogelijk te maken.
Nu ligt de bal bij Buma en de betrokken partijen om de rust terug te brengen. Maar duidelijk is dat deze wending opnieuw laat zien hoe gespannen en explosief de politieke verhoudingen op dit moment zijn.
