De formatie blijft muurvast zitten, maar dat weerhoudt partijen er niet van om nieuwe voorstellen op tafel te leggen.
D66 en CDA presenteerden deze week een gezamenlijk document dat volgens hen moet dienen als een “constructieve uitnodiging” richting andere partijen. Maar niet iedereen ziet dat zo.
PVV-leider Geert Wilders reageerde keihard op X en noemt het plan allesbehalve een gebaar van samenwerking. Volgens hem is het een signaal dat de andere partijen het geluid van miljoenen kiezers simpelweg negeren.
De reacties op het stuk onderstrepen opnieuw hoe ingewikkeld de verhoudingen in Den Haag zijn.
Terwijl D66 en CDA benadrukken dat hun nieuwe formatiefase is bedoeld om een doorbraak te forceren, wordt het door Wilders afgedaan als een poging om de PVV buiten spel te houden – opnieuw.
Een formatiedocument dat de boel moet openbreken, maar vooral discussie veroorzaakt
Het document dat D66 en CDA dinsdag presenteerden, bevat volgens de partijen een aantal uitgangspunten om verder te praten over een nieuw kabinet.
De nadruk ligt op bestuurbaarheid, samenwerking en modernisering van beleid. Toch is het vanuit de PVV-hoek vooral de toon van het stuk die verkeerd valt.
Wilders stelt dat het document wordt gepresenteerd als een uitgestoken hand, maar volgens hem is het eerder een signaal dat de traditionele partijen elkaar opnieuw vinden om het geluid van zijn achterban buiten te houden. Zijn reactie op X werd binnen enkele uren duizenden keren gedeeld en besproken.
Zijn belangrijkste verwijt: het document zou vooral voortborduren op oud beleid en biedt volgens hem geen enkele ruimte voor de radicale koerswijzigingen waar veel kiezers juist om hebben gevraagd.
Wilders voelt zich opnieuw aan de zijlijn gezet
Het gevoel van buitensluiting speelt al langer mee in de formatie. Sinds de verkiezingen wordt Wilders door veel partijen uitgesloten als mogelijke coalitiepartner.
Dat maakt de PVV tot een van de meest besproken én tegelijkertijd minst betrokken spelers aan tafel.
De cijfers liegen er niet om. Tijdens de eerdere verkenningsfase gaf toenmalig verkenner Wouter Koolmees al aan dat maar liefst 99 Kamerzetels geen samenwerking met de PVV zien zitten.
Dat betekent dat bijna tweederde van de Kamer de deur voor de partij dicht houdt.
Dat maakt een coalitie met de PVV niet alleen lastig, maar praktisch onmogelijk. En precies dat punt raakt Wilders in zijn reactie.
Hij benadrukt dat zijn partij miljoenen stemmen vertegenwoordigt, maar nauwelijks invloed krijgt op de gesprekken die bepalen hoe Nederland de komende vier jaar bestuurd gaat worden.
Waarom deze plannen zo gevoelig liggen binnen de politieke arena
Het voorstel van D66 en CDA kwam niet uit de lucht vallen. Na weken van moeizame gesprekken en botsende belangen was er behoefte aan een nieuwe stap.
Volgens de partijen is hun document bedoeld om de impasse te doorbreken door samen te werken waar het kan en knopen door te hakken waar het moet.
Maar dat betekent ook dat er keuzes zijn gemaakt die bij sommige partijen verkeerd vallen. Wilders verwijst vooral naar de impliciete boodschap van het document: volgens hem is het geen echte uitnodiging, maar eerder een manier om partijen die “te lastig” zijn buiten te houden.
Daarbij wijst hij erop dat onderwerpen zoals immigratie, de spreidingswet, Europese samenwerking en klimaatdoelen in eerdere pogingen al tot grote verdeeldheid leidden. In zijn ogen laat het document zien dat D66 en CDA bewust vasthouden aan politiek die zijn achterban juist wil veranderen.
Een verhit debat over betrouwbaarheid en samenwerking
Wilders’ reactie laat zien hoe politiek geladen het huidige formatielandschap is. Terwijl D66 en CDA proberen om een nieuwe richting uit te zetten, ziet Wilders het als een bevestiging dat de traditionele partijen niet oprecht willen samenwerken.
Het contrast tussen de partijen is groot. Waar D66 benadrukt dat er behoefte is aan bestuurlijke stabiliteit en een toekomstbestendig beleid, richt Wilders zich op maatwerk voor burgers die volgens hem worden vergeten: mensen die worstelen met hoge kosten, onzekerheid en een tekort aan betaalbare woningen.
Het spanningsveld tussen deze twee benaderingen maakt de situatie extra explosief. De vraag blijft of het document daadwerkelijk ruimte biedt voor samenwerking, of dat het vooral de bestaande verdeeldheid benadrukt.
Welke partijen nu een sleutelrol spelen
De komende dagen wordt duidelijk welke partijen bereid zijn om verder te praten en welke niet. Momenteel ligt de focus vooral op mogelijke combinaties tussen:
GroenLinks-PvdA
VVD
JA21
D66 en CDA
Hoewel de PVV buiten de kern lijkt te vallen, blijft de partij een constante factor in het debat. Enerzijds omdat Wilders veel stemmen vertegenwoordigt, anderzijds omdat zijn uitsluiting onderdeel is van het strategische spel rondom de formatie.
Bij GroenLinks-PvdA klinkt lichte hoop dat de voorstellen van D66 en CDA een opening bieden. VVD en JA21 reageren voorzichtiger en willen eerst weten waar zij precies aan toe zijn voordat ze zich binden.
Een nieuw hoofdstuk in een vastgelopen formatie
De formatie is al maanden grillig verlopen. Telkens wanneer een kleine doorbraak lijkt te ontstaan, botsen partijen alsnog op grote inhoudelijke verschillen.
De plannen van D66 en CDA moeten daar verandering in brengen, maar de kans dat dit document daadwerkelijk een doorbraak wordt, hangt af van de bereidheid van anderen om mee te bewegen.
Wilders heeft duidelijk gemaakt dat hij deze plannen niet ziet als een serieuze poging om samen te besturen. Volgens hem bevestigt het alleen maar dat bepaalde partijen koste wat kost willen vasthouden aan een koers die Nederland juist achter zich wil laten.
Het dilemma van samenwerking in een gefragmenteerd politiek landschap
Nederland kent een van de meest versnipperde politieke stelsels van Europa. Dat zorgt voor veel keuzevrijheid, maar maakt het vormen van een stabiel kabinet extreem lastig.
Om tot een meerderheid te komen, moeten meerdere partijen hun verschillen opzijzetten.
Dat lukt alleen als er wederzijds vertrouwen is. Precies dat ontbreekt op dit moment. De reactie van Wilders versterkt dat gevoel en maakt de kloof tussen hem en de rest van het politieke spectrum nog groter.
De vraag is nu of het formatiedocument van D66 en CDA genoeg ruimte biedt voor compromis, of dat het slechts een bevestiging is van hoe breed de tegenstellingen op dit moment zijn.
Hoe nu verder?
De komende dagen worden cruciaal. De partijleiders zullen opnieuw om tafel zitten, proberen verbinding te zoeken en kijken welke combinaties mogelijk zijn zonder dat de verschillen te groot worden. Tegelijkertijd blijft Wilders druk uitoefenen via sociale media en publieke optredens.
Zijn boodschap is duidelijk: hij vindt dat de andere partijen de kiezer tekortdoen door de PVV structureel uit te sluiten. Of dat verwijt een rol speelt in de onderhandelingen, zal snel moeten blijken.
Maar één ding staat vast: met de scherpe woorden van Wilders is het politieke klimaat er niet rustiger op geworden. De formatie is daarmee nog lang niet voorbij.
Bron: Hart van Nederland
