Toiletpapier is zo’n vanzelfsprekend onderdeel van ons dagelijks leven dat we er zelden bij stilstaan. Maar wist je dat het pas relatief recent is uitgevonden? Voor onze moderne gemakken moesten mensen behoorlijk creatief zijn als het ging om persoonlijke hygiëne. En geloof het of niet: sommige van hun oplossingen zijn behoorlijk verrassend – en misschien zelfs een beetje schokkend. Laten we een reis maken door de tijd en ontdekken wat mensen gebruikten vóór de komst van toiletpapier.
De Oudheid: Van Stenen tot Spons op een Stok
Als we teruggaan naar het oude Rome, ontdekken we dat de Romeinen niet bepaald zachtzinnig waren als het ging om hygiëne. Zij gebruikten een tersorium: een spons bevestigd aan een stok, die ze na gebruik uitspoelden in een emmer met water en azijn.
Dit ‘gereedschap’ werd gedeeld in openbare toiletten, iets wat tegenwoordig nogal ondenkbaar is. Toch vonden de Romeinen het heel normaal. Sterker nog, ze zagen het als een efficiënte manier om schoon te blijven.
De oude Grieken daarentegen hadden een iets ruwere aanpak. Zij gebruikten kleine, platte aardewerken scherven genaamd pessoi. Soms werden ook gladde steentjes gebruikt. Comfortabel was het vast niet, maar het voldeed aan de behoefte van het moment.
Middeleeuwen: Wat de Natuur Te Bieden Had
In de middeleeuwen was hygiëne minder verfijnd. Mensen vertrouwden vooral op wat de natuur te bieden had: bladeren, gras, hooi en mos waren populaire keuzes. In kustgebieden gebruikte men vaak schelpen. Ja, je leest het goed: schelpen! In koude gebieden werd sneeuw zelfs als een verfrissende oplossing beschouwd.
In Europa, vooral onder de boerenbevolking, was stro een veelgebruikt alternatief. De elite had soms de luxe van linnen doekjes, die na gebruik werden gewassen en hergebruikt. Het idee van wegwerpmateriaal bestond toen nog niet.
Oude Culturen: Water als de Gouden Standaard
In veel oosterse culturen werd (en wordt) water gezien als de beste manier om schoon te blijven. In India bijvoorbeeld, gebruiken mensen al duizenden jaren hun linkerhand in combinatie met water – een gewoonte die nog steeds wijdverbreid is in veel delen van Azië en het Midden-Oosten.
Dit verklaart ook waarom de rechterhand traditioneel wordt gebruikt voor het eten, terwijl de linkerhand wordt gereserveerd voor hygiënische taken.
De Arabische wereld ontwikkelde geavanceerde badhuizen waar persoonlijke hygiëne centraal stond. Water, samen met gladde stenen of zelfs kleine stukjes stof, was de standaard. Deze methodes zijn nog steeds populair in regio’s waar bidets en handdouches normaal zijn.
China: De Pioniers van Vroege Toiletpapier
China was verrassend vooruitstrevend als het ging om persoonlijke hygiëne. Al in de 6e eeuw na Christus gebruikten Chinezen papier om zich schoon te maken. Dit was niet het zachte, luxe papier dat we nu kennen, maar het was een stap in de richting van het moderne toiletpapier. Tegen de 14e eeuw werd er zelfs specifiek papier geproduceerd voor dit doel, vooral aan het keizerlijke hof.
De Chinese innovatie zou uiteindelijk de basis vormen voor wat wij vandaag als toiletpapier beschouwen. Toch duurde het nog eeuwen voordat het idee wereldwijd werd overgenomen.
De 18e en 19e Eeuw: De Opkomst van Modern Toiletpapier
Voordat commercieel toiletpapier beschikbaar kwam, gebruikten mensen in het Westen vaak oud papier, kranten of catalogi. In Amerika was de Sears Roebuck-catalogus bijvoorbeeld een populaire keuze in het outhouse (buitenhuisje). Deze bladzijden werden niet alleen gelezen, maar ook gebruikt voor hygiënische doeleinden.
De grote doorbraak kwam in 1857, toen Joseph Gayetty in de Verenigde Staten “Gayetty’s Medicated Paper” introduceerde. Dit was speciaal vervaardigd papier doordrenkt met aloë vera, bedoeld om zacht te zijn voor de huid. Ondanks deze innovatie duurde het nog een tijdje voordat toiletpapier gemeengoed werd. Veel mensen vonden het idee om speciaal papier te kopen voor iets dat je daarna weggooide simpelweg zonde van het geld.
Pas in het begin van de 20e eeuw, met de opkomst van moderne sanitaire voorzieningen, werd toiletpapier een standaardproduct in huishoudens. Fabrikanten begonnen zachte, oprolbare versies te produceren die lijken op wat we nu kennen.
Regionale Verschillen: Van Mos tot Maïs
Niet overal ter wereld ontwikkelde toiletpapier zich op dezelfde manier. In plattelandsgebieden van de Verenigde Staten, bijvoorbeeld, gebruikte men vaak maïskolven. Ja, echt! De structuur van de kolven werd als verrassend effectief beschouwd. In Scandinavië was mos favoriet vanwege de zachte textuur.
In Japan werd in de Edo-periode (1603-1868) een ander interessant hulpmiddel gebruikt: chūgi, dunne houten stokjes. Dit klinkt misschien pijnlijk, maar ze werden glad geschuurd en zorgvuldig schoongemaakt voor hergebruik.
Moderne Innovaties en Alternatieven
Vandaag de dag is toiletpapier vanzelfsprekend, maar er zijn nog steeds culturen en individuen die alternatieve methoden verkiezen. Bidets, bijvoorbeeld, zijn populair in Europa en Azië en worden zelfs steeds vaker geïntroduceerd in andere delen van de wereld. Herbruikbare doekjes, ook wel family cloths genoemd, winnen terrein onder milieubewuste gezinnen die hun ecologische voetafdruk willen verkleinen.
Tijdens de COVID-19-pandemie in 2020 werd toiletpapier plotseling een zeldzaam goed, wat veel mensen ertoe bracht om alternatieven te overwegen – van babydoekjes tot geïmproviseerde oplossingen met wasbare materialen.
Wat Kunnen We Leren van het Verleden?
Als we iets kunnen leren van de geschiedenis van persoonlijke hygiëne, is het dat mensen altijd vindingrijk zijn geweest. Van sponsen op een stok tot maïskolven en kranten, onze voorouders vonden creatieve manieren om schoon te blijven zonder de luxe van modern toiletpapier.
Misschien laat dit ons beseffen hoe bevoorrecht we zijn met de gemakken van vandaag. Volgende keer dat je een rol toiletpapier pakt, denk dan even terug aan de Romeinse badhuizen of de pioniers met hun maïskolven. Het is een klein stukje geschiedenis dat je vast met een glimlach zult herinneren.
Kun jij je een leven zonder toiletpapier voorstellen?
Laat je gedachten achter in de reacties en deel dit fascinerende stukje geschiedenis met je vrienden!