Voor velen is een glas wijn bij het eten of een biertje op een zomers terras een vast onderdeel van het leven. Maar steeds vaker wordt de vraag gesteld of alcohol nog wel zo vanzelfsprekend verkrijgbaar moet zijn, zeker nu sigaretten uit de supermarkten zijn verdwenen. Gaat alcohol dezelfde kant op?
Hoe groot is het alcoholprobleem in Nederland?
Hoewel de meeste Nederlanders verantwoord omgaan met alcohol, zijn er toch duidelijke signalen dat er een probleem is. Statistieken tonen aan dat een aanzienlijk deel van de bevolking meer drinkt dan gezond is.
Bijna 80% van de volwassenen drinkt weleens alcohol, maar binnen die groep zijn er zorgwekkende patronen. Zo drinkt 6,7% overmatig en consumeert 7,9% regelmatig grote hoeveelheden in korte tijd.
Dit zware alcoholgebruik brengt niet alleen gezondheidsrisico’s met zich mee, maar veroorzaakt ook maatschappelijke problemen, zoals overlast, verkeersongevallen en extra druk op de zorg.
Volgens schattingen kost alcoholgebruik de samenleving jaarlijks tussen de 2,3 en 4,2 miljard euro. Dat is inclusief de extra kosten voor gezondheidszorg, productiviteitsverlies en justitie. Zelfs met de opbrengsten uit accijnzen en verkoop meegerekend, blijft alcohol een dure kostenpost voor de maatschappij.
Kan alcohol verdwijnen uit de supermarkt?
In Nederland kun je alcohol vrij gemakkelijk kopen. Van een fles wijn tot een krat bier, het staat gewoon in de schappen naast de frisdranken en sappen. Maar in andere landen is dat niet zo vanzelfsprekend.
Neem Noorwegen en Finland als voorbeeld: daar koop je alcoholische dranken met een hoger alcoholpercentage alleen in speciale staatswinkels met beperkte openingstijden. Dit zorgt ervoor dat mensen minder snel impulsief alcohol kopen. Zou zo’n systeem in Nederland werken?
Volgens experts zoals Ninette van Hasselt van het Trimbos Instituut groeit het bewustzijn over de risico’s van alcoholgebruik. “Net zoals bij roken duurde het even voordat de publieke opinie kantelde. Alcohol is diep verweven in onze cultuur, maar steeds meer mensen staan open voor strengere regels.”
Van Hasselt stelt dat een verbod op alcohol in supermarkten niet van de ene op de andere dag zal gebeuren. “Toch zie je dat mensen steeds kritischer worden. Eerst was het ondenkbaar dat sigaretten uit de supermarkten zouden verdwijnen, nu is het de norm.”
Wat zijn mogelijke maatregelen?
Als alcohol niet compleet uit supermarkten verdwijnt, kunnen er wel andere beperkingen komen. Dit zijn enkele maatregelen die in andere landen al worden toegepast:
- Waarschuwingen op flessen: Net als bij sigaretten zouden alcoholflessen voorzien kunnen worden van gezondheidswaarschuwingen. Onderzoek wijst uit dat veel mensen dit een goed idee vinden.
- Minder verkooppunten: Door het aantal verkooppunten te beperken, zoals in Scandinavië, kan de drempel voor alcoholgebruik hoger worden.
- Hogere accijnzen: In landen zoals Schotland mogen supermarkten geen alcohol voor bodemprijzen aanbieden. Dit ontmoedigt overmatig kopen en drinken.
- Kortere openingstijden: In sommige landen mogen supermarkten na een bepaald tijdstip geen alcohol meer verkopen. Dit kan de impulsieve aankopen in de avonduren verminderen.
- Verbod op alcoholreclames: Marketing speelt een grote rol in de consumptie van alcohol. Een reclameverbod, zoals dat ook bij tabak is doorgevoerd, zou het drankgebruik kunnen verminderen.
Is een totaalverbod realistisch?
Een compleet verbod op alcohol is volgens experts geen haalbare kaart. “Geen enkel land heeft ooit met succes alcohol volledig verboden. De drooglegging in de VS in de jaren ’20 leidde juist tot illegale handel en andere problemen,” zegt Van Hasselt.
Wat wél werkt, is een combinatie van preventie, regelgeving en bewustwording. “De overheid moet niet alleen inzetten op campagnes, maar ook op praktische maatregelen zoals minder verkooppunten en strengere regels rondom prijs en promotie.”
Nederland is een land waar verandering vaak geleidelijk plaatsvindt. De kans dat alcohol binnen een paar jaar compleet uit de supermarkten verdwijnt, is klein. Maar de discussie is begonnen en de trend is duidelijk: de tolerantie voor alcoholgebruik neemt af, net zoals dat bij roken is gebeurd.
Wat vinden Nederlanders?
De meningen over dit onderwerp lopen sterk uiteen. Sommigen vinden dat het een kwestie van eigen verantwoordelijkheid is en dat de overheid zich niet te veel moet bemoeien met persoonlijke keuzes.
Anderen pleiten juist voor strengere regels, omdat alcoholgebruik niet alleen individuen treft, maar ook de samenleving als geheel.
Wat denk jij? Moet alcohol in de toekomst nog in de supermarkt te koop zijn, of is het tijd voor verandering? Eén ding is zeker: de discussie zal de komende jaren alleen maar sterker worden.
