Je kent het vast: je wordt midden in de nacht ineens wakker en hebt geen idee waarom. Misschien is het altijd rond hetzelfde tijdstip of juist willekeurig.
Je kijkt op de klok, zucht en probeert weer in slaap te vallen. Soms lukt dat, soms lig je uren te draaien. Maar hoe komt dit nou echt?
Volgens artsen zijn er verschillende redenen waarom je lichaam je ‘s nachts wakker maakt. En nee, het is niet altijd stress of een slechte slaaproutine. Er kunnen andere, verrassende oorzaken achter zitten.
Je biologische klok speelt een grote rol
Het menselijk lichaam werkt op een interne klok, ook wel het circadiaans ritme genoemd. Dit ritme regelt je slaap-waakcyclus en wordt beïnvloed door licht, temperatuur en zelfs je eetpatroon.
Wanneer je regelmatig op hetzelfde moment wakker wordt, kan dat betekenen dat je interne klok is verstoord.
Volgens slaapexperts kan de reden waarom je ‘s nachts wakker wordt, te maken hebben met je organen. In de traditionele Chinese geneeskunde wordt bijvoorbeeld gesteld dat bepaalde tijdstippen gekoppeld zijn aan specifieke organen.
Word je altijd wakker tussen 1 en 3 uur ‘s nachts? Dan zou dat met je lever te maken kunnen hebben, wat kan duiden op een overbelasting door voeding of stress.
Stress en piekeren: je hersenen draaien overuren
Een van de meest voorkomende oorzaken van nachtelijk wakker worden is stress. Wanneer je overdag veel aan je hoofd hebt, verwerk je die gedachten ‘s nachts. Je hersenen blijven actief, ook als jij probeert te slapen.
Het probleem? Tijdens je diepe slaap verwerkt je brein emoties en stress. Maar als de spanning te hoog is, kom je niet in die herstellende fase terecht en word je abrupt wakker.
Vaak gebeurt dit tussen 2 en 4 uur ‘s nachts, het moment waarop je cortisolniveau (het stresshormoon) begint te stijgen.
Je bloedsuikerspiegel kan de boosdoener zijn
Eet jij laat op de avond nog een snack met veel suiker of koolhydraten? Dat kan een reden zijn waarom je midden in de nacht wakker schrikt.
Wanneer je bloedsuikerspiegel eerst snel stijgt en daarna daalt, kan je lichaam daarop reageren door adrenaline en cortisol aan te maken. Dit zorgt ervoor dat je plots wakker wordt, soms zelfs met een opgejaagd gevoel.
Een simpele oplossing kan zijn om in de avond minder suikerrijke producten te eten en in plaats daarvan te kiezen voor eiwitrijke of vetrijke snacks, zoals noten of een klein stukje kaas.
Je lichaamstemperatuur schommelt
De temperatuur van je lichaam daalt wanneer je in slaap valt. Maar als je slaapkamer te warm of te koud is, kan dat je slaap onderbreken.
Een te hoge kamertemperatuur zorgt ervoor dat je lichaam moeite heeft met afkoelen, waardoor je lichter slaapt en sneller wakker wordt.
Volgens experts is de ideale slaapkamertemperatuur tussen de 16 en 18 graden. Ligt die hoger? Dan is de kans groot dat je ‘s nachts vaker wakker wordt.
Hormonale schommelingen bij vrouwen
Voor vrouwen kan een verstoring in de hormoonhuishouding een belangrijke oorzaak zijn van nachtelijk wakker worden.
Tijdens de menstruatiecyclus, zwangerschap of menopauze kunnen hormonale schommelingen de slaapkwaliteit flink beïnvloeden.
Progesteron, een hormoon dat helpt bij ontspanning en slaap, kan tijdens bepaalde fasen van de cyclus lager zijn. Hierdoor slaap je lichter en word je sneller wakker. Ook opvliegers en nachtelijk zweten kunnen een rol spelen bij vrouwen in de overgang.
Cafeïne en alcohol verstoren je slaap
Denk je dat een glaasje wijn voor het slapengaan helpt om beter te slapen? Dan heb je het mis. Alcohol kan je misschien sneller in slaap laten vallen, maar het zorgt er ook voor dat je ‘s nachts vaker wakker wordt.
Dit komt doordat alcohol de REM-slaap (de diepe slaapfase) verstoort, waardoor je onrustiger slaapt.
Ook cafeïne kan urenlang in je lichaam blijven. Zelfs als je in slaap valt, kan de stimulerende werking van koffie, thee of energiedrankjes ervoor zorgen dat je ‘s nachts plots wakker wordt.
Slaapapneu: een onderschat probleem
Slaapapneu is een aandoening waarbij je ademhaling meerdere keren per nacht stopt, soms zonder dat je het doorhebt.
Dit zorgt ervoor dat je hersenen even geen zuurstof krijgen, waardoor je lichaam je wakker maakt. Veel mensen met slaapapneu worden ‘s ochtends moe wakker, zelfs als ze acht uur in bed hebben gelegen.
Snurk je veel of word je vaak met een droge mond of hoofdpijn wakker? Dan kan slaapapneu een mogelijke oorzaak zijn.
Hoe zorg je ervoor dat je doorslaapt?
Wil je minder vaak midden in de nacht wakker worden? Dan zijn er een paar dingen die je kunt proberen:
- Zorg voor een vaste slaaproutine en ga elke dag rond dezelfde tijd naar bed.
- Vermijd cafeïne en alcohol in de avond.
- Houd je slaapkamer koel en donker.
- Probeer stress en piekergedachten te verminderen door bijvoorbeeld ontspanningsoefeningen.
- Vermijd schermen minstens een uur voor het slapengaan.
Blijf je toch structureel wakker worden en voel je je overdag moe? Dan kan het verstandig zijn om contact op te nemen met een arts.
Er kunnen onderliggende oorzaken zijn die je slaap verstoren, en een medische check-up kan helpen om een oplossing te vinden.
Slaap is essentieel voor je gezondheid, dus het is belangrijk om te begrijpen waarom je ‘s nachts wakker wordt en wat je eraan kunt doen. Eén ding is zeker: wakker liggen zonder te weten waarom is verleden tijd!
