De zomer van 2025 lijkt er één te worden om niet snel te vergeten. Het Duitse Max Planck Instituut voor Meteorologie (MPI-M) waarschuwde onlangs dat Europa zich waarschijnlijk moet voorbereiden op een extreem warme periode.
Deze voorspelling komt niet zomaar uit de lucht vallen: klimaatwetenschapper Lara Wallberg baseert haar verwachtingen op uitgebreid onderzoek naar het verband tussen hete zomers en de warmte die zich jarenlang opbouwt in de Noord-Atlantische Oceaan.
Volgens Wallberg heeft de oceaan een cruciale rol in het voorspellen van extreme hitte. Tijdens haar onderzoek ontdekte ze dat de warmte in de oceaan zich vaak al drie jaar vóór een hittegolf begint op te stapelen.
Dit patroon is vervolgens gebruikt in een geavanceerd klimaatmodel, waarbij data van 1962 tot 2022 zijn ingevoerd om de effecten van oceaanwarmte op Europese zomers te analyseren.
Klimaatverandering en de gevolgen
Dat Europa steeds vaker te maken heeft met extreme hitte is al langer bekend. Door klimaatverandering stijgt niet alleen de gemiddelde temperatuur, maar komen ook langdurige hittegolven vaker voor. De zomer van 2022 staat nog vers in het geheugen.
Toen vielen er meer dan 60.000 doden als gevolg van de verzengende hitte, vooral onder ouderen en kwetsbare groepen. Hitte kan ernstige gezondheidsproblemen veroorzaken, zoals beroertes en hart- en ademhalingsproblemen. Met deze wetenschap in gedachten maakt de aankondiging van een nieuwe extreem hete zomer velen ongerust.
De oceaan als hittevoorspeller
Het MPI-M gebruikte geavanceerde computermodellen om verbanden te vinden tussen oceaanwarmte en hittegolven. Uit het onderzoek blijkt dat warmte in de Noord-Atlantische Oceaan, die zich in de jaren vooraf opbouwt, cruciaal is voor het voorspellen van een snikhete zomer in Europa.
Dit inzicht biedt wetenschappers de mogelijkheid om eerder in te spelen op mogelijke gezondheidsrisico’s en andere gevolgen van extreem weer.
Hoewel het model geen specifieke voorspelling deed voor de zomer van 2025, liet de ontwikkeling van de temperatuur in de Noord-Atlantische Oceaan in recente jaren al zien dat de kans op een uitzonderlijk warme zomer groot is. De vraag is nu hoe Europa zich kan voorbereiden op de hitte die mogelijk komen gaat.
Hoe bereiden we ons voor?
Nu de waarschuwingen binnenkomen, rijst de vraag hoe we ons kunnen wapenen tegen de mogelijke gevolgen. Gemeenten en zorginstellingen beginnen nu al plannen te maken om ouderen en kwetsbaren te beschermen.
In grote steden worden koele opvangplekken ingericht, waar mensen zonder airconditioning verkoeling kunnen zoeken. Ook wordt er nagedacht over de inzet van mobiele waterpunten en schaduwrijke verblijfsplekken in parken.
Deskundigen raden daarnaast aan om nu al aanpassingen te maken in woningen. Het plaatsen van zonwering, investeren in ventilatie en het vergroenen van balkons en tuinen kunnen helpen om de binnentemperatuur te verlagen.
Verder wordt het belang van goede hydratatie onderstreept. Bij extreme hitte is het essentieel om voldoende water te drinken, vooral voor ouderen die minder snel dorstgevoel hebben.
Gezondheidsrisico’s niet onderschatten
De impact van hitte op de gezondheid wordt vaak onderschat. Bij hoge temperaturen loopt het lichaam het risico op oververhitting, wat kan leiden tot uitputting, hitteslag of zelfs overlijden.
Het RIVM benadrukt dat vooral ouderen, chronisch zieken en jonge kinderen extra kwetsbaar zijn. De zomer van 2022 gaf al een confronterend beeld van wat er kan gebeuren als hittegolven onverwachts toeslaan.
Gezondheidsprofessionals wijzen erop dat hitteplannen en een goede voorbereiding cruciaal zijn. Zorginstellingen moeten protocollen aanscherpen en personeel extra alert maken op signalen van oververhitting.
In huishoudens kan een simpele maatregel zoals het sluiten van gordijnen overdag al veel verschil maken. Daarnaast kan het vermijden van inspanning tijdens het heetst van de dag ernstige gezondheidsproblemen helpen voorkomen.
Kan Europa zich aanpassen?
Hoewel er steeds meer aandacht is voor hittepreventie, blijkt het aanpassen van steden en huizen aan het nieuwe klimaattempo een uitdaging. Steden als Parijs en Athene werken hard aan vergroening en schaduwrijke plekken, maar niet elke gemeente heeft de middelen om snel te schakelen.
Vooral in Zuid-Europese landen waar de zomers toch al heet zijn, groeit de angst voor de impact van nog extremere temperaturen.
Het aanpassen van infrastructuur is een proces van jaren. Groene daken, bomen in de stad en verkoelende fonteinen zijn slechts enkele van de ideeën die momenteel worden uitgevoerd. Toch blijft het lastig om snel genoeg te reageren op de versnelling van klimaatverandering.
Wat kunnen we zelf doen?
Ondanks de grotere verantwoordelijkheid van overheden, kunnen burgers zelf ook veel doen om de hitte draaglijker te maken. Naast het koelen van woningen door middel van ventilatoren en zonwering, kunnen buurtinitiatieven helpen om samen sterker te staan tegen de hitte. Denk aan het organiseren van waterpauzes voor kwetsbare bewoners of het gezamenlijk vergroenen van de straat.
De uitdaging ligt niet alleen in het afkoelen, maar ook in het aanpassen van ons gedrag. De lange siësta’s die in het zuiden van Europa gebruikelijk zijn, zouden ook in de noordelijke landen kunnen helpen om de heetste uren van de dag rustig door te komen. Daarnaast is het verstandig om lichte, luchtige kleding te dragen en te kiezen voor maaltijden die het lichaam niet onnodig belasten.
Een hete zomer vol uitdagingen
Het vooruitzicht van een snikhete zomer maakt duidelijk dat klimaatverandering een realiteit is waar we steeds vaker mee te maken krijgen.
De voorspellingen van het Max Planck Instituut tonen aan dat we alert moeten blijven en ons goed moeten voorbereiden. Door samen te werken en te investeren in koelere steden, kunnen we de gevolgen van extreme hitte hopelijk enigszins beperken.
Hoe Europa zich aanpast aan de toenemende hittegolven, zal de komende jaren duidelijk worden. Voor nu lijkt het erop dat we ons in 2025 moeten voorbereiden op een lange, hete zomer. Wie vooruit denkt en maatregelen neemt, kan de hitte beter doorstaan. Maar één ding is zeker: wachten tot de eerste hittegolf toeslaat, is geen optie.
Bron: Hart van Nederland