Ze zien er stoer uit, zijn populair bij jongeren en razen geruisloos over straat: fatbikes. Ooit bedoeld voor ruig terrein en strandritten, zijn ze nu vooral geliefd bij scholieren, bezorgers en influencers. Maar niet iedereen is enthousiast.
In steeds meer gemeenten klinken geluiden van overlast, gevaarlijk rijgedrag en onduidelijke regelgeving. En nu is het zover: een Nederlandse gemeente overweegt serieus om fatbikes in de ban te doen.
Gemeente wil ingrijpen
De gemeente in kwestie is niet de eerste die zich zorgen maakt, maar wél de eerste die spreekt over een mogelijk verbod op fatbikes binnen de bebouwde kom. Enschede wil een verbod op fatbikes invoeren. Hiermee zullen ze de eerste gemeente in Nederland zijn waarbij deze regel geldt. Aanleiding zijn meerdere meldingen van bijna-ongelukken, klachten van buurtbewoners en hardrijdende jongeren die zich met opgevoerde modellen door woonwijken bewegen.
Volgens velen is het genoeg geweest. “Het gaat niet meer om recreatief gebruik. Veel fatbikes zijn opgevoerd, halen 40 tot zelfs 50 kilometer per uur, en worden bestuurd door kinderen van 12, 13 jaar oud. Dat levert levensgevaarlijke situaties op.”
Illegaal opgevoerd, maar nauwelijks controle
Wat de situatie extra ingewikkeld maakt, is dat veel van deze fatbikes technisch gezien illegaal zijn. De wet staat elektrische ondersteuning toe tot 25 kilometer per uur, en alleen als je meetrapt.
Maar op platforms zoals TikTok en YouTube circuleren tientallen filmpjes waarin jongeren uitleggen hoe je een fatbike ‘even’ opvoert. Met een simpele aanpassing in de software of een krachtigere motor vliegen ze als brommers over het fietspad, zónder helm of verzekering.
Toch is handhaven lastig. Politiecapaciteit is beperkt, en veel agenten hebben geen directe apparatuur om te meten of een fatbike illegaal is. “We zien ze rijden, we weten dat het niet klopt, maar als je geen technische keuring kunt doen ter plekke, is beboeten ingewikkeld”, aldus een wijkagent.
Een hype met risico’s
De populariteit van fatbikes is in korte tijd geëxplodeerd. Ze zijn hip, zien eruit als motoren en zijn vaak goedkoper dan een e-bike. Bovendien hoeven bestuurders meestal geen helm te dragen en is er geen rijbewijs nodig. Dat maakt ze aantrekkelijk voor jongeren die zich snel willen verplaatsen, vooral in stedelijke gebieden.
Maar het leidt ook tot overlast. In veel wijken wordt geklaagd over groepen jongeren die met hoge snelheid door smalle straatjes razen, tegen het verkeer in rijden of zelfs stoepen gebruiken als racebaan. Voetgangers voelen zich onveilig, ouders maken zich zorgen over de verkeersveiligheid rondom scholen en ouderen durven amper nog over te steken.
Wat zegt de wet eigenlijk?
Op papier is de wet duidelijk: een elektrische fiets mag niet harder dan 25 km/u mét trapondersteuning. Zodra een fatbike harder rijdt of zelfstandig gas kan geven, valt hij onder de categorie snorfiets of bromfiets. In dat geval is een kenteken, helm en verzekering verplicht.
Maar daar wringt het: veel fatbikes lijken gewone fietsen, maar zijn onderhuids opgevoerd.
Zolang een fatbike er uitziet als een normale e-bike, kunnen handhavers weinig. Pas bij een snelheidsmeting of inspectie in een werkplaats blijkt of het voertuig illegaal is. En zolang de pakkans klein is, blijft het aantrekkelijk voor jongeren om ‘net even wat sneller’ te gaan.
Een lokaal verbod: is dat haalbaar?
De gemeente die het verbod overweegt, wil fatbikes weren van bepaalde wegen of zones binnen de bebouwde kom. Denk aan schoolomgevingen, winkelcentra of smalle woonstraten.
Maar juridisch is dat niet eenvoudig. Gemeenten mogen niet zomaar een type fiets verbieden – ze moeten aantonen dat er sprake is van een gevaarlijke situatie en dat lichtere maatregelen niet volstaan.
Bovendien zal een lokaal verbod moeilijk te handhaven zijn. Wat als jongeren vanuit een buurgemeente wél met hun fatbike komen? En wie bepaalt of een fatbike wel of niet mag, als hij aan de buitenkant niet te onderscheiden is van een legale versie?
Gaat de rest van Nederland volgen?
Toch is deze stap mogelijk het begin van een bredere beweging. Andere gemeenten kijken met interesse mee. In grote steden zoals Amsterdam, Utrecht en Rotterdam zijn de problemen vergelijkbaar.
Daar wordt ook nagedacht over zones waar snelle elektrische voertuigen worden geweerd, net zoals eerder gebeurde met snorfietsen op het fietspad.
Het is niet ondenkbaar dat landelijke politiek zich binnenkort gaat buigen over strengere regelgeving. Denk aan verplichte keuringen, een registratieplicht voor fatbikes of hogere boetes voor opvoeren. Ook zou er een helmplicht kunnen komen voor alle e-voertuigen die harder dan 25 km/u kunnen rijden – ongeacht uiterlijk.
Wat vinden ouders en jongeren ervan?
De meningen zijn verdeeld. Veel jongeren vinden het verbod onzin. “Ik rijd veilig, hou me aan de regels. Moet ik dan gestraft worden omdat een paar anderen gek doen?”, zegt een 15-jarige scholier. Voor hen is de fatbike een betaalbaar alternatief voor de scooter, zonder gedoe met verzekeringen of rijbewijs.
Ouders zijn genuanceerder. Ze snappen de zorgen, maar wijzen ook naar de vrijheid van kinderen om zelf naar school te gaan. “Mijn zoon heeft een fatbike, niet opgevoerd. Hij draagt een helm en rijdt netjes. Als er straks een verbod komt, moet hij met het OV en is hij anderhalf uur onderweg.”
Hoe nu verder?
Vooralsnog blijft het bij plannen en onderzoeken. Maar dat het onderwerp op scherp staat, is duidelijk. De fatbike is meer dan een trend: het is een mobiliteitsvorm die snel groeit, maar waarvan de regels achterblijven. Zonder duidelijke kaders blijft het gissen voor handhavers, ouders én jongeren.
De vraag is dus niet óf er iets verandert, maar wanneer. Wordt de fatbike straks officieel erkend als bromfiets? Komt er een landelijke registratieplicht? Of blijft het bij lokale initiatieven die moeilijk uitvoerbaar zijn?
Wat vaststaat: de discussie is begonnen. En als één gemeente de stap zet, is de kans groot dat anderen snel zullen volgen.
