Steeds meer signalen wijzen erop dat statushouders – mensen die asiel hebben gekregen en in Nederland mogen blijven – hun sociale huurwoningen illegaal doorverhuren. De woningen worden met voorrang toegewezen, maar belanden vervolgens op de zwarte markt.
Via met name Arabischtalige Facebook-groepen bieden sommige bewoners hun woning of een kamer daarin aan voor stevige bedragen. Het levert hen honderden euro’s winst per maand op en zorgt voor steeds meer woede onder woningzoekenden.
Huurwoningen als handelswaar
Uit een recent undercoveronderzoek blijkt dat in verschillende steden in Nederland woningen worden verhuurd aan derden, terwijl dat strikt verboden is.
In bijvoorbeeld Amsterdam wordt een studio voor 700 euro toegewezen aan een Syrische statushouder, die het pand vervolgens voor het dubbele bedrag verhuurt aan een andere huurder.
Zelf woont hij bij zijn vrouw, die op haar beurt óók een sociale huurwoning heeft gekregen. Zo profiteert het stel van twee sociale woningen en vangt daar zelfs geld mee.
Ook in Maassluis en Capelle aan den IJssel zijn soortgelijke gevallen aan het licht gekomen. In één geval bewoont een man een woning met drie slaapkamers en verhuurt hij één daarvan voor 500 euro per maand, terwijl hij er zelf niet veel gebruik van maakt.
Misbruik van urgentieverklaringen
Wat extra wringt, is dat deze woningen zijn verkregen met een urgentieverklaring. Statushouders krijgen op basis van die verklaring voorrang bij het toewijzen van sociale huurwoningen, omdat ze in een kwetsbare situatie verkeren.
Het systeem is erop gericht om nieuwkomers zo snel mogelijk onderdak te bieden en te helpen integreren. Maar dat systeem lijkt nu te worden misbruikt door een deel van de doelgroep.
De woningen die met urgentie zijn toegekend, verdwijnen door onderverhuur uit het officiële woningaanbod. En dat heeft grote gevolgen voor andere woningzoekenden die al jaren op een wachtlijst staan.
Woonfraude in meerdere steden
Woningcorporaties zoals Ymere, Maasdelta en Havensteder erkennen dat het probleem serieus is. Ze krijgen regelmatig meldingen binnen van onderhuur en andere vormen van woonfraude.
Volgens Havensteder speelt het probleem in ongeveer 10 procent van hun woningen in Rotterdam. De cijfers zijn alarmerend, vooral omdat het hier gaat om woningen die bedoeld zijn voor mensen in nood – niet als winstmodel voor snelle verdiensten.
De verhuurders benadrukken dat onderverhuur zonder toestemming verboden is. Zodra het ontdekt wordt, kunnen huurcontracten worden beëindigd. Maar in de praktijk blijkt handhaving lastig: het gaat vaak om gesloten groepen, informele afspraken en bewoners die weinig medewerking verlenen bij controle.
Een groeiend probleem dat iedereen raakt
Het illegaal doorverhuren van sociale huurwoningen raakt niet alleen het systeem, maar ook het vertrouwen van de samenleving.
Veel woningzoekenden, die vaak al jaren wachten op een plek, voelen zich gepasseerd wanneer ze ontdekken dat anderen hun voorrangswoning als extra inkomstenbron gebruiken. De verontwaardiging is groot, vooral bij mensen die het systeem eerlijk proberen te volgen.
Daarnaast zorgt de situatie voor extra druk op een toch al overbelaste woningmarkt. Elk huis dat illegaal wordt doorverhuurd, is een woning minder voor iemand die op de wachtlijst staat. De sociale huurvoorraad is beperkt, en elk verlies telt.
Oproep tot strengere handhaving en samenwerking
Vanuit woningcorporaties klinkt inmiddels een duidelijke oproep: er moet meer controle komen op wie daadwerkelijk in een woning woont.
Ook pleiten ze voor betere samenwerking tussen gemeenten, woningcorporaties en instanties die te maken hebben met de toewijzing van sociale woningen. Alleen zo kan fraude sneller opgespoord en aangepakt worden.
Daarnaast wordt er gekeken naar betere informatiedeling. Wanneer verschillende partijen hun gegevens combineren, kunnen verdachte situaties eerder worden gesignaleerd. Denk bijvoorbeeld aan bewoners die in meerdere gemeenten staan ingeschreven, of opvallend vaak woningen wisselen.
Verlies aan draagvlak voor urgentiebeleid
De situatie heeft ook politieke gevolgen. Het draagvlak voor het urgentiebeleid voor statushouders komt steeds meer onder druk te staan. Steeds vaker klinkt de vraag of het systeem nog wel eerlijk is. Waarom krijgen statushouders voorrang, als sommigen die kans misbruiken om geld te verdienen?
Tegelijkertijd zijn het natuurlijk lang niet alle statushouders die zich hieraan schuldig maken. De meerderheid volgt netjes de regels en probeert zich een weg te banen in de Nederlandse samenleving. Maar zoals vaak trekken de negatieve uitzonderingen de meeste aandacht – en die ondermijnen het vertrouwen in het hele systeem.
Ongelijkheid in de praktijk
De ongelijkheid die hierdoor ontstaat is pijnlijk. Waar gewone woningzoekenden jarenlang moeten wachten op een kleine woning aan de rand van de stad, krijgen anderen met spoed een woning in het centrum én kunnen daar financieel van profiteren.
Het zorgt voor frustratie, onbegrip en in sommige gevallen zelfs voor spanningen tussen bewonersgroepen.
De politiek zal moeten reageren, willen ze het vertrouwen in het systeem behouden. Dat betekent: strengere handhaving, transparantere toewijzing en meer bewustzijn over de gevolgen van misbruik.
Een eerlijker systeem voor iedereen
Wonen is een basisrecht, geen verdienmodel. Als de overheid en woningcorporaties het systeem eerlijk willen houden, moeten zij ook garanderen dat toewijzingen op basis van urgentie niet worden misbruikt. Door fraudeurs aan te pakken en regels te handhaven, ontstaat er weer ruimte voor mensen die écht een woning nodig hebben.
De roep om actie klinkt inmiddels luid. Het is aan gemeenten en woningcorporaties om te laten zien dat ze dit probleem serieus nemen – en om te zorgen dat de sociale huurmarkt weer draait om wat het hoort te doen: mensen helpen, niet misbruiken.
Bron: Hart van Nederland
