Iedereen weet inmiddels dat frisdrank, koekjes en diepvriespizza’s niet bepaald onder het kopje gezond vallen. Maar dat deze producten mogelijk ook bijdragen aan een hoger risico op longkanker, zelfs bij mensen die niet roken, is iets dat veel mensen nog niet beseffen.
Een nieuw onderzoek uit de Verenigde Staten legt een opvallend verband bloot tussen de consumptie van ultrabewerkt voedsel en het ontstaan van longkanker.
En dat zet aan het denken: hoe groot is de impact van wat we eten op ziektes die we normaal alleen aan roken koppelen?
41 procent meer kans op longkanker door voeding
Het Amerikaanse PLCO-project, waarin meer dan 100.000 mensen jarenlang zijn gevolgd, laat geen al te rooskleurig beeld zien.
Deelnemers die gemiddeld zo’n zes porties ultrabewerkt voedsel per dag aten, bleken maar liefst 41 procent meer kans te hebben om longkanker te krijgen dan mensen die daar amper iets van binnenkregen.
En dit ging niet alleen om één soort kanker. Het risico was verhoogd bij zowel niet-kleincellige longkanker (NSCLC), de meest voorkomende vorm, als bij de agressievere kleincellige variant (SCLC).
Zelfs nadat onderzoekers rekening hielden met andere risicofactoren zoals leeftijd, roken en de algemene kwaliteit van het dieet, bleef de link tussen ultrabewerkt voedsel en longkanker stevig overeind staan.
Wat valt er onder ultrabewerkt voedsel?
Ultrabewerkt voedsel is niet zomaar iets dat ‘bewerkt’ is, zoals gehakte groente of ingeblikte bonen. Het gaat om producten die door meerdere industriële processen zijn gegaan, vaak vol met ingrediënten die je niet in een normale keuken zou tegenkomen.
Denk aan kunstmatige smaakstoffen, kleurstoffen, conserveringsmiddelen, emulgatoren, verdikkingsmiddelen en nog veel meer chemische toevoegingen. Op het etiket kom je vaak een eindeloze lijst tegen.
Voorbeelden zijn:
Frisdrank
Chips en borrelhapjes
Kant-en-klaarmaaltijden
Diepvriespizza’s
Snoep en koek
Ontbijtgranen met suiker
Hamburgers van fastfoodketens
Bewerkt fabrieksbrood
Deze producten zijn doorgaans rijk aan suiker, vet en zout, maar bevatten nauwelijks vitamines, mineralen of vezels. Dat maakt ze calorierijk maar voedingsarm.
Niet alleen roken is de boosdoener
Dat longkanker meestal wordt geassocieerd met roken, is logisch. Maar dit onderzoek laat zien dat er meer meespeelt. Zelfs mensen die nooit hebben gerookt, maar wel veel ultrabewerkt voedsel eten, lopen een verhoogd risico.
Onderzoekers vermoeden dat de combinatie van schadelijke toevoegingen, de manier van bereiden (zoals bakken en grillen) én stoffen uit verpakkingen bijdraagt aan ontstekingsprocessen en celschade in het lichaam.
Zo wordt bijvoorbeeld de stof acroleïne genoemd: een giftige verbinding die voorkomt in sigarettenrook, maar ook ontstaat bij verhitting van bepaalde vetten. Deze stof komt ook voor in gegrilde vleeswaren, kant-en-klare sauzen en karamelproducten. Daarnaast zouden microplastics en PFAS uit verpakkingsmateriaal mogelijk via het voedsel in ons lichaam terechtkomen.
Observationele studie, maar duidelijke signalen
Het gaat in dit geval om een observationele studie. Dat betekent dat er een verband is gevonden, maar dat er nog geen direct bewijs is voor een oorzaak-gevolgrelatie. Deelnemers met een hoog gebruik van ultrabewerkt voedsel kregen vaker longkanker, maar dat betekent nog niet dat het voedsel zélf de enige boosdoener is.
Toch vinden veel experts de uitkomsten zorgwekkend genoeg om het onderwerp serieus te nemen. Want ook al kan nog niet met 100 procent zekerheid worden gezegd dat ultrabewerkt voedsel longkanker veroorzaakt, het past in een groeiend rijtje aan gezondheidsrisico’s dat aan dit soort producten wordt toegeschreven. Denk aan obesitas, hart- en vaatziekten, darmproblemen en diabetes type 2.
Voeding die bescherming biedt ontbreekt vaak
Een ander probleem met ultrabewerkt voedsel is dat het gezonde voeding verdringt. Mensen die veel fabrieksmatig eten, krijgen vaak minder fruit, groente, volkoren granen en noten binnen – voedingsmiddelen die wél bewezen beschermen tegen allerlei ziektes, waaronder kanker.
Het is dus niet alleen wat er in het ultrabewerkte voedsel zit dat problematisch is, maar ook wat er niet in zit: vezels, antioxidanten, gezonde vetten en plantaardige voedingsstoffen die ons lichaam hard nodig heeft.
Wat kun je zelf doen?
Hoewel de onderzoekers aangeven dat er nog vervolgonderzoek nodig is, is de boodschap duidelijk: wie gezond wil blijven, doet er goed aan om de inname van ultrabewerkt voedsel te beperken.
Dat hoeft niet te betekenen dat je nooit meer een koekje mag, maar het loont om kritisch te kijken naar hoe vaak je dit soort producten eet en hoe je dat kunt vervangen door meer onbewerkte voeding.
Denk aan:
Zelf koken met verse ingrediënten
Volkoren brood in plaats van wit fabrieksbrood
Water of thee in plaats van frisdrank
Ongezouten noten en fruit als tussendoortje
Zelfgemaakte soep of salade in plaats van een magnetronmaaltijd
Terug naar de basis is het devies
Voeding die zo min mogelijk stappen heeft doorlopen voordat het op je bord belandt, is vaak een stuk beter voor je lijf. Groente, fruit, peulvruchten, volkoren producten en onbewerkte eiwitbronnen zoals vis, eieren of peulvruchten vormen een solide basis voor een gezond voedingspatroon.
De resultaten van dit onderzoek zijn een wake-upcall. Niet alleen voor consumenten, maar ook voor zorgverleners en beleidsmakers die nadenken over preventie van ziektes zoals kanker.
Conclusie: minder pakjes, zakjes en bewerkte troep
Hoewel er nog geen onomstotelijk bewijs is dat ultrabewerkt voedsel longkanker veroorzaakt, zijn de signalen niet te negeren. In combinatie met andere bekende risico’s lijkt het geen slecht idee om wat vaker voor puur en onbewerkt te kiezen.
Want uiteindelijk geldt: hoe dichter je eten bij de natuur staat, hoe kleiner de kans dat het je gezondheid ondermijnt. Een simpel advies met mogelijk grote gevolgen.
Bron: Scientias
