De Nederlandse politiek staat opnieuw op scherp. In de aanloop naar de verkiezingen van eind oktober heeft CDA-leider Henri Bontenbal met enkele opmerkelijke uitspraken het debat flink doen oplaaien.
Waar hij zichzelf neerzet als de politicus van “fatsoen” en “bestuurbaarheid”, zien critici vooral een leider die zich in korte tijd meerdere keren stevig heeft uitgelaten over migratie, samenwerking met andere partijen en de staat van de democratie.
De reacties vanuit politiek Den Haag en daarbuiten liegen er niet om: Bontenbal staat midden in de storm, en dat lijkt precies te komen op een moment dat de campagnes in volle gang zijn.
De boodschap van rust en fatsoen
Bontenbal presenteert zich graag als iemand die de rust terugbrengt in de politiek. Volgens hem is Nederland moe van de constante ruzies en de harde toon die in debatten steeds vaker de boventoon voert.
Hij benadrukt dat de politiek weer moet gaan draaien om “normale” omgangsvormen en om constructieve samenwerking.
Het CDA, zegt hij, wil zich niet laten meeslepen in het geschreeuw maar zoekt naar oplossingen die echt bijdragen aan de bestuurbaarheid van het land.
Die boodschap klinkt aantrekkelijk voor een deel van de kiezer, vooral onder mensen die genoeg hebben van het politieke kabaal.
Toch roept ze tegelijkertijd argwaan op. Want hoewel Bontenbal pleit voor rust, kiest hij regelmatig zelf ook voor stevige bewoordingen – en dat contrasteert met het beeld dat hij van zichzelf neerzet.
Felle woorden over migratie en de asielstop
Een belangrijk voorbeeld daarvan kwam naar voren toen Bontenbal zich fel uitsprak tegen het idee van een volledige asielstop.
Volgens hem is dat een “populistische oplossing” die lekker klinkt in een debat, maar die volgens internationale afspraken simpelweg niet uitvoerbaar is.
Hij stelde dat er meer nodig is om de problemen rond opvang en instroom aan te pakken, en dat Nederland zich niet kan veroorloven om zomaar verdragen aan de kant te schuiven.
Die woorden zorgden onmiddellijk voor een storm van kritiek vanuit partijen als de PVV en BBB.
Zij zien het juist als noodzakelijk om harde maatregelen te nemen en gebruiken zijn standpunt als bewijs dat het CDA volgens hen steeds verder naar links schuift.
Voor hun achterban is dit hét voorbeeld dat traditionele middenpartijen niet meer opkomen voor de zorgen van gewone Nederlanders.
Liever links dan rechts
Wat de discussie nog meer aanwakkerde, waren uitspraken die Bontenbal deed in een televisieprogramma. Daarin gaf hij openlijk aan dat hij voor samenwerking na de verkiezingen eerder naar linkse partijen kijkt dan naar partijen aan de rechterkant.
Die uitspraak raakte een gevoelige snaar, omdat het CDA jarenlang juist bekendstond als een partij die in het midden stond en naar beide kanten kon bewegen.
Door te zeggen dat hij linkse samenwerking prefereert, maakte Bontenbal in één klap duidelijk welke koers hij voor ogen heeft. Voor veel kiezers op rechts werd dit gezien als verraad: zij vinden dat het CDA zich definitief van hen heeft afgekeerd.
Ook binnen de eigen achterban leidde het tot ongemak, omdat veel traditionele CDA-stemmers juist meer affiniteit voelen met partijen als BBB of VVD.
Bontenbal lijkt met zijn keuze een bewuste strategie te volgen, maar het risico is groot dat hij daarmee een belangrijk deel van de kiezers kwijtraakt.
De aanval op PVV en BBB
Het bleef niet bij migratie en samenwerking. Bontenbal haalde ook uit naar partijen als de PVV en BBB, die hij ervan beschuldigde de democratie te ondermijnen.
Volgens hem is het gevaarlijk wanneer partijen met grote woorden de rechtsstaat ter discussie stellen en de politiek reduceren tot korte termijn sentimenten.
Voor zijn tegenstanders was dit olie op het vuur. Zij verwijten hem hypocrisie: hoe kan iemand die zelf zegt de rust terug te willen brengen, tegelijkertijd zulke zware aantijgingen doen richting politieke concurrenten?
Discussie over geloofwaardigheid
De felle reacties op zijn uitspraken worden versterkt door een andere kwestie: zijn oude tweets. Journalisten en politieke tegenstanders hebben meerdere keren gewezen op uitspraken uit het verleden waarin Bontenbal zelf veel scherper en provocatiever was.
Dat maakt dat zijn huidige imago van rustige bruggenbouwer door sommigen niet serieus genomen wordt.
Is hij echt veranderd, of is dit slechts een slimme campagnekoers? Die vraag hangt sindsdien als een schaduw boven zijn campagne.
Voorstanders wijzen erop dat politici mogen groeien en veranderen, en dat het logisch is dat iemand die in de loop der jaren meer verantwoordelijkheid krijgt ook milder en bedachtzamer spreekt.
Tegenstanders zien het juist als een teken dat Bontenbal een rol speelt en niet te vertrouwen is. In campagnetijd kan zo’n beeld doorslaggevend zijn.
Reacties uit de samenleving
De Nederlandse kiezer reageert verdeeld. Er is een groep die opgelucht ademhaalt dat er eindelijk een politicus is die niet meegaat in de roep om extreme maatregelen.
Zij waarderen de toon van rust en de nadruk op fatsoen. Maar op sociale media overheersen juist de felle reacties.
Veel mensen verwijten Bontenbal dat hij geen oog heeft voor de problemen waar Nederlanders dagelijks mee te maken hebben, zoals de druk op de woningmarkt en de instroom in asielzoekerscentra.
De uitspraak dat hij liever met linkse partijen wil samenwerken, lijkt voor velen de druppel. In reacties op X en Facebook wordt het CDA weggezet als een partij die haar traditionele achterban in de steek laat.
Het beeld dat blijft hangen is dat van een partij die de koers van weleer loslaat en zich opnieuw probeert uit te vinden, maar daarbij mogelijk haar identiteit verliest.
Wat betekent dit voor de verkiezingen?
Of de strategie van Bontenbal uiteindelijk succes oplevert, is nog maar de vraag. Aan de ene kant heeft hij met zijn uitspraken gezorgd voor een duidelijke positionering: het CDA kiest voor bestuurbaarheid, rust en samenwerking met links.
Dat kan aantrekkelijk zijn voor kiezers die een alternatief zoeken voor de steeds hardere toon in de politiek. Aan de andere kant vergroot hij de kloof met rechts, waar juist veel ontevreden kiezers zitten die eerder naar het CDA keken.
Bontenbal heeft zichzelf in het middelpunt van de discussie geplaatst, maar of dat een voordeel is of een last, zal pas blijken aan de stembus.
Eén ding is duidelijk: met zijn recente uitspraken heeft hij het politieke landschap flink in beweging gebracht. Het CDA is weer onderwerp van gesprek, en dat was lange tijd anders.
