Het is een vraag die steeds vaker terugkomt in nieuwsberichten en politieke debatten: wat kost een asielzoeker Nederland eigenlijk per dag?
De bedragen die rondgaan verschillen sterk, en dat zorgt voor veel verwarring en discussie. Toch is er inmiddels genoeg informatie om een duidelijk beeld te schetsen van wat er werkelijk achter die cijfers schuilgaat.
Hoe werkt de opvang van asielzoekers in Nederland
Zodra iemand in Nederland asiel aanvraagt, is de overheid verplicht om onderdak, eten en basiszorg te bieden. Dat gebeurt via het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA), dat door het hele land opvanglocaties beheert. Hier verblijven asielzoekers zolang hun aanvraag nog wordt beoordeeld door de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND).
In die periode ontvangen ze basisvoorzieningen zoals onderdak, maaltijden, medische zorg en een kleine wekelijkse toelage. De overheid mag mensen die asiel aanvragen namelijk niet zonder voorzieningen op straat laten staan zolang hun procedure loopt.
Wat kost een asielzoeker per dag
Volgens de meest recente cijfers van het ministerie van Justitie en Veiligheid kost een asielzoeker in Nederland gemiddeld tussen de 95 en 110 euro per dag.
Dat bedrag lijkt hoog, maar het omvat alle kosten: huisvesting, voedsel, personeel, medische zorg, beveiliging, onderwijs en begeleiding.
Omgerekend betekent dat ruim 36.000 euro per persoon per jaar. Aangezien er op een willekeurig moment tienduizenden mensen in opvang zitten, loopt de totale rekening voor de overheid in de miljarden.
Als er bijvoorbeeld 60.000 asielzoekers tegelijk worden opgevangen, bedragen de jaarlijkse kosten meer dan 2 miljard euro.
Waar bestaat dat bedrag uit
Het bedrag van ongeveer honderd euro per dag per persoon bestaat niet uit één grote kostenpost, maar uit veel kleine onderdelen. De grootste kosten zijn de huisvesting en het onderhoud van opvanglocaties.
Er is personeel nodig voor begeleiding, beveiliging, administratie en schoonmaak. Daarnaast zijn er kosten voor energie, verwarming en onderhoud van gebouwen.
Voeding en leefgeld zijn een kleiner deel van de totale kosten. Asielzoekers krijgen vaak maaltijden verstrekt of ontvangen een beperkt budget om zelf eten te kopen.
Daar bovenop komen kosten voor medische zorg, onderwijs voor kinderen en tolkdiensten. Ook de salarissen van de duizenden medewerkers van het COA en de IND zijn inbegrepen in het totaal.
Noodopvang drijft de kosten verder op
Een van de redenen dat de kosten de laatste jaren zo sterk zijn gestegen, is het toenemende gebruik van noodopvang.
Omdat reguliere opvanglocaties vaak vol zijn, worden sporthallen, hotels of zelfs cruiseschepen tijdelijk omgebouwd tot opvangplekken.
Die noodopvang is veel duurder dan de normale locaties. Waar een standaardplek ongeveer 100 euro per dag kost, loopt dat bij noodopvang vaak op tot 150 euro of meer.
Dat komt door de tijdelijke aard van de locaties: er moet extra beveiliging zijn, cateringbedrijven worden ingehuurd en de huur van gebouwen is hoog.
Zolang de instroom van asielzoekers groot blijft en gemeenten moeite hebben om nieuwe vaste opvangplekken te openen, zal het aandeel dure noodopvang waarschijnlijk verder toenemen.
Indirecte kosten voor gemeenten en samenleving
De kosten die het COA en de overheid maken, zijn slechts een deel van het verhaal. Er zijn ook indirecte kosten waar vaak minder aandacht voor is, maar die aanzienlijk kunnen zijn. Gemeenten die opvanglocaties hebben, krijgen te maken met extra druk op lokale voorzieningen.
Kinderen van asielzoekers gaan naar scholen in de buurt, er is vaak extra inzet van huisartsen en de politie, en er moeten sociale werkers en vrijwilligers worden ingezet voor begeleiding. Ook lokale zorg- en welzijnsorganisaties zien hun werk toenemen.
Deze bijkomende kosten zijn moeilijk precies te berekenen, maar ze kunnen oplopen tot duizenden euro’s per persoon per jaar extra, afhankelijk van de gemeente en de situatie.
Waarom lopen de cijfers zo uiteen
Dat er zulke verschillende bedragen worden genoemd – variërend van 70 tot wel 200 euro per dag – komt doordat niet iedereen hetzelfde meerekent.
Sommige berekeningen tellen alleen de directe opvangkosten van het COA mee, terwijl andere ook de indirecte uitgaven van gemeenten, onderwijs en gezondheidszorg opnemen.
Een ander verschil is dat sommige cijfers betrekking hebben op standaardopvang, terwijl andere gebaseerd zijn op dure noodlocaties.
Daardoor lijkt het soms alsof de overheid niet weet wat het doet, terwijl het vooral een kwestie is van hoe de berekening wordt gemaakt.
Discussie over waar het geld naartoe gaat
Veel Nederlanders vragen zich af waar het geld precies blijft. Want als er miljarden worden uitgegeven, waarom lijken de problemen in de asielopvang dan niet kleiner te worden?
Een groot deel van het budget verdwijnt in organisatiekosten. Het COA en de IND zijn grote instellingen met duizenden medewerkers, tolken, begeleiders en administratieve afdelingen.
Daarnaast moeten gemeenten voortdurend tijdelijke locaties openen en sluiten, wat ook geld kost.
Critici vinden dat er te veel geld gaat naar bureaucratie en te weinig naar snelle, structurele oplossingen.
Voorstanders benadrukken juist dat Nederland gebonden is aan internationale verdragen en dat opvang een morele en humanitaire plicht is.
Bovendien, zeggen zij, zijn veel kosten tijdelijk: zodra asielzoekers werk vinden of Nederland verlaten, neemt de belastingdruk af.
Een systeem dat onder druk staat
Toch is duidelijk dat het huidige opvangsysteem piept en kraakt. Gemeenten raken overbelast, personeelstekorten nemen toe en het COA waarschuwt regelmatig voor financiële tekorten. De stijgende energieprijzen, huurkosten en lonen maken de opvang nog duurder dan voorheen.
Daarnaast zijn er ook kosten verbonden aan asielzoekers die worden afgewezen maar niet vertrekken.
Zij blijven vaak in opvangcentra of verdwijnen in de illegaliteit, wat extra druk legt op het systeem. Elk extra jaar dat iemand in opvang blijft, kost de overheid tienduizenden euro’s.
Wat moet er veranderen
Om de kosten beheersbaar te houden, moet Nederland kijken naar structurele oplossingen. Snellere procedures kunnen voorkomen dat mensen onnodig lang in opvang blijven.
Ook kan meer worden geïnvesteerd in vaste opvanglocaties in plaats van dure tijdelijke voorzieningen.
Daarnaast kan transparantie helpen om het vertrouwen te herstellen. Burgers willen weten waar hun belastinggeld naartoe gaat en hoe de overheid dat uitgeeft.
Meer openheid over de werkelijke kosten en uitgaven kan bijdragen aan meer begrip – ook al blijft het onderwerp gevoelig.
Een debat dat blijft terugkomen
De vraag wat een asielzoeker per dag kost, zal voorlopig niet verdwijnen. Het is meer dan een financieel vraagstuk; het raakt aan politiek, moraal en beleid.
De cijfers tonen dat de kosten hoog zijn, maar achter die bedragen schuilt een complex systeem van opvang, regels en verantwoordelijkheden.
Zolang de instroom groot blijft en het systeem onder druk staat, zullen de uitgaven hoog blijven. En zolang dat zo is, zal de discussie over wat een asielzoeker per dag kost, Nederland blijven bezighouden.
