Het CDA heeft een opvallend nieuw plan gepresenteerd om de Nederlandse Defensie te versterken.
Partijleider Henri Bontenbal vindt dat Nederland structureel meer moet investeren in veiligheid, maar dat de rekening eerlijk verdeeld moet worden.
Zijn voorstel: een zogenaamde ‘vrijheidsbijdrage’, waarbij zowel burgers als bedrijven iets meer gaan betalen via de inkomstenbelasting en de btw op boodschappen.
Het idee zorgt meteen voor veel discussie – in Den Haag én onder burgers.
Waarom het CDA meer wil investeren in Defensie
Volgens Bontenbal is de tijd van bezuinigen op Defensie voorbij. In een wereld die steeds onzekerder wordt, met oorlog aan de Europese grenzen, is het volgens hem essentieel dat Nederland zijn krijgsmacht moderniseert.
“Vrijheid is niet gratis,” benadrukte hij in het televisieprogramma Café Kockelmann op NPO 2. “We moeten eerlijk zijn over de keuzes die gemaakt moeten worden. Veiligheid kost geld, en dat geld moet ergens vandaan komen.”
Het CDA wil de lasten niet zomaar verhogen, zegt Bontenbal, maar eerlijk verdelen.
De partij stelt voor om de inkomstenbelasting iets te laten stijgen, de btw op boodschappen licht te verhogen en bedrijven iets meer te laten bijdragen via de vennootschapsbelasting.
Volgens hem is dit de enige manier om Nederland veiliger te maken zonder dat één groep onevenredig zwaar wordt belast.
Wat houdt die vrijheidsbijdrage precies in?
De vrijheidsbijdrage moet een structurele financiële impuls geven aan de Nederlandse Defensie.
Nederland voldoet momenteel nog niet volledig aan de NAVO-norm van 2 procent van het bruto binnenlands product (bbp) voor Defensie-uitgaven. Met de nieuwe bijdrage wil het CDA dat doel wél bereiken.
Het extra geld zou worden gebruikt voor modernisering van het leger, uitbreiding van munitievoorraden, aanschaf van nieuw materieel en het verbeteren van salarissen binnen de krijgsmacht.
Volgens Bontenbal gaat het om een “beperkte lastenverhoging” die deels wordt gecompenseerd door bezuinigingen binnen de overheid.
“Het grootste deel van de financiering komt niet uit nieuwe belastingen, maar uit het terugdringen van overheidsuitgaven,” zei hij.
“Maar we kunnen niet ontkennen dat burgers en bedrijven iets extra’s moeten bijdragen. Dat hoort bij volwassen politiek.”
Boodschappen worden iets duurder – CDA noemt dat ‘begrijpelijk’
Een van de meest besproken onderdelen van het plan is de lichte verhoging van de btw op dagelijkse boodschappen.
Volgens Bontenbal gaat het om een kleine stijging met een beperkt effect op de portemonnee van consumenten.
“Ik denk dat mensen dat begrijpen,” zei hij. “Nederland heeft nog steeds een sterke koopkracht. Als we willen dat onze kinderen in vrijheid kunnen leven, hoort daar ook een investering in veiligheid bij.”
Toch is dat argument niet voor iedereen overtuigend. Veel Nederlanders merken juist dat hun boodschappen al flink duurder zijn geworden de laatste jaren.
In combinatie met hoge energieprijzen en stijgende woonlasten voelt zelfs een kleine extra belasting als een druppel die de emmer doet overlopen.
Oppositie haalt fel uit: ‘Bontenbalboete op boodschappen’
De reactie van de oppositie liet niet lang op zich wachten. SP-leider Jimmy Dijk noemde de maatregel een “Bontenbalboete op boodschappen” en stelde dat het CDA opnieuw de rekening neerlegt bij gewone gezinnen.
“De mensen die al moeite hebben om rond te komen, moeten nu ook nog tanks en straaljagers betalen,” zei hij fel.
Ook SGP-leider Chris Stoffer vond het plan onnodig en gaf het een eigen bijnaam: de “Bontenbelasting”. Frans Timmermans (GroenLinks-PvdA) ging nog een stap verder. “U maakt het leven duurder voor mensen die nu al in de knel zitten,” zei hij tijdens een debat.
De kritiek past in een breder politiek patroon: de voortdurende discussie over wie de kosten moet dragen voor overheidsdoelen. Moet de rekening bij burgers terechtkomen, of juist bij grote bedrijven en vermogenden?
CDA houdt voet bij stuk: ‘Eerlijkheid boven populariteit’
Ondanks alle kritiek blijft Bontenbal bij zijn plan. Volgens hem is het tijd voor een politiek die niet alleen belooft, maar ook uitlegt hoe dingen betaald worden.
“We willen politiek bedrijven via de voordeur, niet via mooie praatjes,” zei hij. “Europa is niet meer vanzelfsprekend veilig.
De oorlog in Oekraïne heeft dat pijnlijk duidelijk gemaakt. Daarom moeten we nu verantwoordelijkheid nemen.”
Het CDA benadrukt bovendien dat het niet alleen kijkt naar extra inkomsten, maar ook naar besparingen.
Zo wil de partij snijden in subsidies, ambtelijke uitgaven en andere overheidskosten. Het doel is dat het grootste deel van de vrijheidsbijdrage komt uit herverdeling van bestaande middelen, en slechts een kleiner deel uit hogere belastingen.
Wat merkt de Nederlander er concreet van?
Mocht het plan doorgaan, dan zullen Nederlanders dat wel degelijk voelen – zij het beperkt, zegt het CDA.
De btw-verhoging zou ervoor zorgen dat producten zoals brood, melk of vlees enkele centen duurder worden. Ook de inkomstenbelasting zou licht stijgen, afhankelijk van het inkomen.
Voor mensen met lagere inkomens zou er compensatie komen.
Het CDA stelt voor om het kindgebonden budget en de kinderbijslag te verhogen, zodat gezinnen niet onevenredig geraakt worden. Maar of dat genoeg is om de kritiek te temperen, is nog maar de vraag.
Veel Nederlanders hebben de afgelopen jaren te maken gehad met dalende koopkracht.
Daardoor is het draagvlak voor extra belastingen erg laag. Waar Bontenbal spreekt van “een eerlijke bijdrage aan onze vrijheid”, zien anderen vooral een nieuwe rekening die op de keukentafel belandt.
Politieke gok met grote inzet
Politieke analisten noemen het plan van het CDA een gewaagde zet. Hogere belastingen, vooral op eerste levensbehoeften, zijn zelden populair bij kiezers.
Toch lijkt het CDA bewust te kiezen voor een koers die eerlijkheid boven gemak stelt. Bontenbal hoopt dat kiezers zijn partij zullen belonen voor die eerlijkheid, in plaats van af te straffen.
Het past in een bredere strategie van het CDA, dat probeert zich opnieuw te positioneren als een nuchtere middenpartij die verantwoordelijkheid neemt.
Daarmee wil het zich onderscheiden van populistische partijen die volgens Bontenbal “veel beloven maar nooit uitleggen hoe het betaald moet worden.”
Doorrekening op 10 oktober: hoeveel levert het echt op?
Hoeveel de vrijheidsbijdrage precies zal opleveren, wordt binnenkort duidelijk. Op 10 oktober presenteert het CDA zijn doorrekening.
Naar verwachting gaat het om enkele miljarden euro’s per jaar, afhankelijk van de uiteindelijke percentages voor de belastingverhogingen.
De partij benadrukt dat de opbrengst volledig naar Defensie en veiligheid gaat, en niet naar andere uitgaven.
Met dat geld wil het CDA onder meer investeren in munitievoorraden, nieuwe wapensystemen en betere arbeidsvoorwaarden voor militairen.
Slot: eerlijke boodschap of politieke zelfmoord?
Of het CDA met dit plan stemmen zal winnen, is maar de vraag. Hogere belastingen, ook al zijn ze beperkt, vallen zelden goed bij de kiezer.
Toch lijkt Bontenbal bereid dat risico te nemen. “Vrijheid is niet gratis,” zei hij nogmaals. “En soms kost eerlijkheid ook stemmen.”
Met de verkiezingen in zicht wordt duidelijk of Nederlanders dit plan zien als moedige eerlijkheid of als een politieke blunder.
Eén ding is zeker: de discussie over de vrijheidsbijdrage is pas net begonnen, en de uitkomst kan bepalend zijn voor de koers van het CDA in de komende jaren.
