De woningcrisis in Nederland bereikt een kookpunt. Jongeren vinden geen betaalbare woning, gezinnen zitten klem en de huurprijzen rijzen de pan uit.
GroenLinks-PvdA komt daarom met een megaproject dat de woningmarkt volledig op zijn kop moet zetten.
Partijleider Frans Timmermans wil de komende tien jaar maar liefst 36,6 miljard euro investeren in woningbouw – de grootste overheidsinvestering in wonen van deze eeuw.
Volgens Timmermans is het tijd dat de overheid weer de regie pakt. “De markt heeft het probleem niet opgelost,” zegt hij. “Wonen is geen luxe, maar een recht.”
Wonen moet weer betaalbaar worden voor iedereen
Het plan van GroenLinks-PvdA draait volledig om betaalbaarheid en snelheid. De partij wil af van het idee dat alleen de markt kan bouwen en pleit voor een krachtige overheid die zelf de bouw van betaalbare woningen aanjaagt.
Van het totale bedrag van 36,6 miljard euro gaat ruim 33 miljard naar publieke woningbouw, de rest wordt gebruikt om bestaande projecten te versnellen. Daarmee wil de partij de woningnood aanpakken én de prijzen drukken.
Een belangrijk onderdeel van het plan is een nieuw leningensysteem van het Rijk.
Bouwers die huizen realiseren met een huurprijs tot 700 euro per maand, kunnen via de overheid goedkope leningen krijgen tegen slechts één procent rente.
Zo kunnen projecten sneller van de grond komen en blijven de huren laag. Dat moet vooral starters en middeninkomens helpen die nu nergens tussenkomen.
Meer dan 100.000 nieuwe woningen per jaar
Timmermans wil de komende tien jaar jaarlijks meer dan 100.000 woningen bouwen. Ter vergelijking: in 2024 waren dat er ongeveer 86.000. Dat betekent een forse versnelling, die volgens GroenLinks-PvdA alleen mogelijk is als de overheid zelf actief ingrijpt.
Daarom wil de partij een Rijksgrondbank oprichten. Deze moet gemeenten helpen om sneller te bouwen door zelf grond op te kopen.
Nu lopen bouwprojecten vaak vertraging op doordat gemeenten afhankelijk zijn van particuliere grondeigenaren die hoge prijzen vragen.
Door de grond in handen van de staat te brengen, kan bouwen goedkoper én efficiënter worden.
Met zo’n Rijksgrondbank zou de overheid bovendien beter grip krijgen op de woningprijzen. Gemeenten kunnen dan makkelijker sturen op betaalbare huur en koop, zonder dat commerciële projectontwikkelaars de prijzen opdrijven.
Nieuwe Rijkswoningen: betaalbaar wonen onder de 700 euro
Een opvallend onderdeel van het plan zijn de zogeheten Rijkswoningen: betaalbare huurhuizen die rechtstreeks door de overheid worden gebouwd en beheerd. Deze woningen krijgen een maximale huurprijs van 700 euro per maand.
Door de lage rente op staatsleningen kunnen ze ook in dure regio’s betaalbaar blijven.
Daarnaast wil GroenLinks-PvdA terug naar een oud maar succesvol concept: woningcorporaties voor de middenklasse.
Nu kunnen veel gezinnen met een modaal inkomen niet terecht in sociale huur, maar zijn koopwoningen ook onbetaalbaar. Met nieuwe corporaties voor de middenklasse wil de partij dit gat dichten.
De inkomensgrenzen worden daarvoor verhoogd, zodat uiteindelijk zo’n tweederde van de Nederlanders in aanmerking komt voor een betaalbare huurwoning.
20 miljard extra voor infrastructuur en bereikbaarheid
Een huis bouwen is één ding, maar een leefbare wijk creëren is iets anders. Daarom wil GroenLinks-PvdA ook 20 miljard euro investeren in infrastructuur en voorzieningen.
Nieuwe woonwijken krijgen betere verbindingen met het openbaar vervoer, nieuwe wegen en meer groen.
Volgens de partij is dat essentieel om nieuwe wijken echt leefbaar te maken. “Je moet niet alleen bouwen, maar ook zorgen dat mensen prettig kunnen wonen, werken en reizen,” aldus Timmermans.
Deze aanpak moet ervoor zorgen dat de nieuwe woongebieden niet uitgroeien tot slaapwijken, maar tot moderne, duurzame gemeenschappen.
Wie gaat dat allemaal betalen?
Het prijskaartje van 36,6 miljard euro is indrukwekkend, maar GroenLinks-PvdA ziet dat niet als probleem.
Volgens Timmermans kunnen de kosten prima worden opgevangen door hogere bijdragen van grote bedrijven en vermogenden. “De sterkste schouders moeten de zwaarste lasten dragen,” zegt hij.
Daarnaast wil de partij grondspeculatie aanpakken – het opkopen van grond puur om winst te maken.
Door strengere regels te hanteren, moeten grondeigenaren sneller tot bouwen overgaan in plaats van de prijzen kunstmatig hoog te houden.
Een deel van het geld kan ook via staatsleningen worden gefinancierd. De partij stelt dat woningbouwprojecten op lange termijn altijd rendement opleveren: ze zorgen voor economische groei, meer belastinginkomsten en lagere woonkosten voor burgers.
Een nieuwe koers: overheid aan het stuur
GroenLinks-PvdA wil met dit plan een duidelijke breuk maken met het woningbeleid van de afgelopen decennia.
Waar de overheid zich steeds meer terugtrok en het aan de markt overliet, moet de staat nu weer het voortouw nemen.
“Net als in de wederopbouwjaren heeft Nederland een sterke overheid nodig,” zei Timmermans.
Door zelf weer te investeren, hoopt de partij niet alleen de woningcrisis te verlichten, maar ook het vertrouwen van burgers terug te winnen. Veel mensen hebben het gevoel dat de politiek de regie kwijt is over de woningmarkt.
Met dit plan wil GroenLinks-PvdA laten zien dat het anders kan – sneller, socialer en eerlijker.
Wat betekent dit voor gewone Nederlanders?
Als de plannen werkelijkheid worden, zou dat kunnen betekenen dat er binnen tien jaar ruim een miljoen nieuwe woningen bijkomen. Een groot deel daarvan zou betaalbaar moeten zijn voor starters, gezinnen en ouderen.
Dat zou de druk op de woningmarkt flink kunnen verlichten. Starters zouden minder vaak hoeven concurreren met beleggers, en middeninkomens zouden eindelijk weer betaalbare huurwoningen kunnen vinden.
Toch zijn er ook kanttekeningen. Deskundigen vragen zich af of er genoeg personeel en bouwcapaciteit is om de ambitieuze bouwdoelen te halen.
Ook de politieke steun is onzeker: niet alle partijen zijn enthousiast over grootschalige overheidsinvesteringen en staatsleningen.
Politieke lef of dure droom?
Met dit megaproject kiest Timmermans duidelijk voor een gedurfde koers. De plannen sluiten aan bij zijn visie dat de overheid weer de regie moet nemen op grote maatschappelijke thema’s.
Maar het is ook een gok: niet iedereen gelooft dat zoveel miljarden aan publieke investeringen haalbaar zijn.
Voorstanders noemen het plan broodnodig om de woningnood te stoppen, tegenstanders vrezen dat het een financieel risico is dat Nederland zich niet kan permitteren.
Een nieuw hoofdstuk voor de woningmarkt
Hoe dan ook: het plan van GroenLinks-PvdA markeert een nieuw hoofdstuk in de discussie over wonen.
De partij wil de woningmarkt niet overlaten aan marktwerking, maar opnieuw vormgeven met de overheid aan het stuur.
Als het aan Timmermans ligt, wordt wonen de komende tien jaar weer een recht voor iedereen – niet alleen voor wie het kan betalen.
“We bouwen niet alleen huizen,” zei hij, “we bouwen aan vertrouwen, toekomst en zekerheid.”
De komende weken zal blijken of andere partijen deze visie delen. Eén ding staat vast: met dit plan zet GroenLinks-PvdA de toon in het woondebat – en de vraag is of Nederland klaar is voor zo’n grote omslag.
