Sinds 1 oktober is het zover: wie sigaretten wil kopen bij een tankstation in Nederland, moet altijd een identiteitsbewijs laten zien. Leeftijd maakt daarbij niets uit – ook wie duidelijk boven de achttien is, komt niet meer weg zonder legitimatie.
De maatregel is bedoeld om agressie bij de kassa tegen te gaan, maar zorgt tegelijkertijd voor veel frustratie onder klanten.
Iedereen moet zich legitimeren, ongeacht leeftijd
De nieuwe regel is afkomstig uit de tankstationbranche zelf. Volgens Bovag, de belangenorganisatie voor onder meer tankstations, werd het steeds moeilijker voor medewerkers om de leeftijd van klanten goed in te schatten.
Daardoor ontstonden er vaak vervelende discussies met mensen die zich beledigd voelden als ze om hun ID werden gevraagd. Door simpelweg van iedereen legitimatie te eisen, hopen ze dat probleem te voorkomen.
“Het is niet meer te doen om op het oog te bepalen of iemand ouder dan achttien is,” legt een woordvoerder van Bovag uit. “Nu trekken we één lijn: geen ID, geen tabak. Dat voorkomt onnodige ruzies aan de balie.”
Toch blijkt niet iedereen blij met de maatregel. Op sociale media klagen veel rokers dat ze het overdreven vinden om ook vijftigers of zestigers naar hun legitimatie te vragen.
Anderen reageren juist met een knipoog en noemen het een compliment dat ze nog jong genoeg lijken om gecontroleerd te worden.
Caroline van der Plas haalt uit naar tankstations
De discussie kreeg extra aandacht toen BBB-leider Caroline van der Plas zich ermee bemoeide. Op X (voorheen Twitter) schreef ze: “Ben 58. Had ID ff niet bij me. Kreeg geen sigaretten mee. Bizarre actie van tankstations die dit zelf hebben besloten te doen.”
Haar bericht kreeg duizenden reacties. Sommigen vonden dat ze gelijk had, anderen vonden dat ze zich niet zo moest aanstellen.
Volgens Van der Plas is het onzinnig dat volwassen mensen geweigerd worden vanwege een stukje plastic.
Toch houden de tankstations voet bij stuk. Zij benadrukken dat het hun eigen keuze is, bedoeld om de veiligheid van personeel te verbeteren.
“We hebben te vaak gezien dat discussies over leeftijd uit de hand lopen,” zegt een medewerker van een grote keten. “Met deze regel is het duidelijk: geen ID, geen verkoop. Zo voorkomen we agressie.”
Klanten wisten het al sinds augustus
Opvallend genoeg is de nieuwe regel niet uit het niets gekomen. Al in augustus begonnen veel tankstations met het uitdelen van kaartjes waarop stond: Geen ID = geen tabak.
Klanten werden zo alvast voorbereid op de verandering, maar het lijkt erop dat veel mensen de waarschuwing niet hebben opgemerkt – of gewoon niet geloofden dat het echt zou gebeuren.
De ID-plicht geldt voor iedereen, dus ook voor mensen die zichtbaar ouder zijn. Volgens Bovag is dat een kwestie van eerlijkheid.
“Het zou raar zijn als we bij de één wel vragen en bij de ander niet,” legt de organisatie uit. “Zo blijft het voor iedereen gelijk en duidelijk.”
Strenge boetes voor overtredingen
Er speelt ook een financieel belang mee. Tankstations riskeren hoge boetes als ze sigaretten verkopen aan minderjarigen – die kunnen oplopen van 1300 tot wel 9000 euro.
Voor veel ondernemers is dat een reden om het beleid extra streng toe te passen. “Je wil niet het risico lopen dat een inspecteur binnenkomt op het verkeerde moment,” zegt een eigenaar van een bemand station.
“De regels zijn streng en de boetes zijn pittig, dus dan maar liever te streng dan te soepel.”
Volgens Bovag draait het niet alleen om geld, maar ook om veiligheid. Kassamedewerkers krijgen steeds vaker te maken met agressie, vooral in de avonduren.
“We merken dat de toon op straat harder is geworden. Onze mensen verdienen een veilige werkplek,” aldus de organisatie.
Reacties uit het land lopen uiteen
Hoewel de regel voor veel discussie zorgt online, lijkt het in de praktijk mee te vallen. Tankstations melden dat de meeste klanten gewoon meewerken. “De eerste dagen moesten mensen wennen,” vertelt een medewerker. “Sommigen waren verbaasd, maar de meesten begrijpen het als je uitlegt waarom het is.”
Toch is de onvrede op sociale media nog niet verdwenen. Onder de hashtag #GeenIDGeenSigaret delen rokers hun frustraties, vooral over het feit dat zelfs gepensioneerden hun ID moeten laten zien.
“Ik ben 72, ik denk niet dat iemand mij voor 18 aanziet,” schrijft een gebruiker. Anderen reageren juist met begrip: “Iedereen gelijk behandelen voorkomt gedoe. En als het personeel veiliger werkt, is dat prima.”
Strengere regels passen in groter plan tegen roken
De ID-verplichting staat niet op zichzelf. De overheid voert al jaren beleid om Nederland stap voor stap rookvrij te maken.
Sigaretten verdwijnen uit het zicht in winkels, online verkoop is verboden en de accijnzen blijven stijgen. Vanaf 2030 mogen zelfs tankstations waarschijnlijk geen tabak meer verkopen.
Toch lijkt het effect van die maatregelen beperkt. Steeds meer Nederlanders kopen hun sigaretten in het buitenland, waar de prijzen vaak fors lager liggen.
In België en Duitsland kan het prijsverschil oplopen tot meer dan vier euro per pakje. Vooral in grensgebieden maken rokers daar gretig gebruik van.
Symboolmaatregel of nuttige stap?
Critici noemen de nieuwe legitimatieplicht vooral symbolisch. Volgens hen helpt het niet om minderjarigen tegen te houden, maar maakt het het leven vooral lastiger voor volwassenen die hun portemonnee zijn vergeten.
“De focus zou moeten liggen op handhaving bij verkooppunten die echt fout zitten,” stelt een woordvoerder van een consumentenorganisatie.
Voorstanders zien het juist als een logische stap. “Iedere extra drempel helpt om jongeren te beschermen,” zegt een gezondheidsadviseur.
“Als een zeventienjarige weet dat hij sowieso een ID moet tonen, zal hij minder snel proberen iets te kopen. Dat is pure preventie.”
Breder debat over controle en vrijheid
De maatregel raakt aan een groter maatschappelijk thema: hoeveel controle is te veel? Sommige mensen vinden het normaal dat bedrijven regels instellen om misbruik te voorkomen, anderen ervaren het als betutteling.
“Als ik al mijn ID moet laten zien voor sigaretten, mijn pinpas bij de kassa en mijn kenteken bij het tanken, dan voelt het alsof alles geregistreerd wordt,” schrijft iemand online. “Waar ligt de grens?”
Het is een discussie die verder gaat dan alleen tabak. Ook bij alcohol, online bestellingen en toegang tot evenementen worden steeds vaker identiteitscontroles uitgevoerd.
Voor de één is dat een teken van veiligheid, voor de ander een verlies van vrijheid.
Voorlopig geen weg terug
Of je het nu eens bent met de maatregel of niet: de kans dat tankstations de regel snel weer intrekken is klein.
De branche is eensgezind dat dit beleid de rust aan de kassa vergroot en juridische risico’s vermindert. Bovag benadrukt dat ze de situatie de komende maanden blijven monitoren, maar verwacht weinig problemen.
“Het is wennen, dat snappen we,” zegt de woordvoerder. “Maar na een tijdje weet iedereen hoe het werkt, en dan verdwijnt de discussie vanzelf.”
Conclusie
De nieuwe ID-verplichting bij tankstations verdeelt Nederland. De één noemt het een verstandige stap richting duidelijkheid en veiligheid, de ander vindt het overdreven en onnodig streng.
Wat vaststaat, is dat tankstations hun medewerkers willen beschermen en hoge boetes willen vermijden.
Of de maatregel daadwerkelijk helpt tegen agressie aan de balie, zal de komende tijd blijken.
Wat vind jij? Is het terecht dat iedereen zich moet legitimeren voor een pakje sigaretten, of is dit weer een voorbeeld van doorgeschoten regels? Laat het weten in de reacties op onze Facebookpagina.
Bron: RTL.nl
