Over iets meer dan twee weken gaan miljoenen Nederlanders opnieuw naar de stembus.
De verkiezingsstrijd is spannender dan ooit en lijkt uit te draaien op een nek-aan-nekrace tussen de PVV van Geert Wilders en GroenLinks/PvdA onder leiding van Frans Timmermans.
Maar wat zou er eigenlijk écht veranderen als Timmermans erin slaagt premier te worden?
Volgens verschillende kenners kan dat grote gevolgen hebben voor het land – van hogere belastingen tot meer overheidsinvloed en minder vrijheid voor burgers.
Meer overheid, minder vrijheid?
Socioloog en econoom Frits Bosch waarschuwt in een gesprek met NieuwRechts dat een kabinet onder leiding van Frans Timmermans een forse uitbreiding van de overheid kan betekenen.
Volgens Bosch is de overheid de afgelopen decennia al enorm gegroeid en is het einde daarvan nog lang niet in zicht.
“Sinds de Tweede Wereldoorlog is de overheid structureel gegroeid. Het aantal ambtenaren is, vooral in de periode van Mark Rutte, gigantisch toegenomen,” legt hij uit.
Waar Rutte zich nog presenteerde als liberaal, ziet Bosch in Timmermans iemand die juist staat voor meer controle vanuit de staat.
“Timmermans wil nóg meer overheid, en dat betekent automatisch minder vrijheid voor burgers,” zegt hij.
Volgens de econoom past dat binnen een bredere Europese trend waarbij politieke leiders steeds meer macht naar zich toetrekken onder het mom van klimaatbeleid, gelijkheid of veiligheid.
Critici noemen het een zorgelijke ontwikkeling. Want waar de overheid groter wordt, verdwijnt volgens hen vaak de persoonlijke vrijheid.
Denk aan meer regels, meer toezicht, meer belastingdruk en meer bureaucratie – zaken die het dagelijks leven van burgers direct raken.
Druk op ondernemerschap
Vooral ondernemers zouden de gevolgen van een kabinet-Timmermans kunnen voelen. Bosch stelt dat de groei van de overheid vaak gepaard gaat met een afname van ruimte voor het bedrijfsleven.
“Onze vrijheid bestaat nog wel, maar ze wordt steeds kleiner doordat de overheid zich met steeds meer zaken bemoeit.
Dat gaat ten koste van ondernemers en van de economische dynamiek,” zegt hij.
Hij wijst erop dat bedrijven de afgelopen jaren al steeds meer te maken kregen met stijgende lasten en strengere regelgeving.
Denk aan hogere energiebelastingen, verplichte duurzaamheidseisen en een toenemende druk vanuit Brussel.
“Als daar een extra laag overheen komt onder leiding van Timmermans, zullen veel ondernemers zich afvragen of Nederland nog wel aantrekkelijk is om te investeren,” aldus Bosch.
De econoom verwijst naar de trend waarbij steeds meer bedrijven hun activiteiten verplaatsen naar het buitenland.
Grote multinationals, maar ook kleinere ondernemingen, kiezen voor landen waar de regeldruk lager ligt en de overheid minder bemoeizuchtig is.
“Dat is een slecht teken voor de toekomst van onze economie,” waarschuwt hij. “Want als het ondernemerschap verdwijnt, verdwijnt uiteindelijk ook de motor van onze welvaart.”
Een andere koers voor Nederland
Frans Timmermans heeft in de campagne duidelijk gemaakt dat hij een koerswijziging wil. Onder zijn leiding moet Nederland “eerlijker, groener en socialer” worden.
Dat klinkt sympathiek, maar achter die woorden gaan stevige beleidswijzigingen schuil.
Zo wil hij hogere belastingen voor grote bedrijven en vermogenden, een grotere rol voor de overheid bij klimaatbeleid en woningbouw, en meer investeringen in publieke sectoren zoals zorg en onderwijs.
Voorstanders prijzen die plannen als “noodzakelijk herstelbeleid” na jaren van bezuinigingen.
Tegenstanders zien het juist als een gevaarlijke herhaling van oude politiek – waarin de overheid alles probeert op te lossen, maar uiteindelijk vooral geld uitgeeft dat er niet is.
Volgens analisten zal een kabinet-Timmermans vooral inzetten op herverdeling: meer solidariteit tussen rijk en arm, tussen bedrijven en burgers.
Dat betekent dat de lasten waarschijnlijk omhooggaan, met name voor de midden- en hogere inkomens.
Tegelijk zou de overheid meer macht krijgen om via wet- en regelgeving maatschappelijke doelen af te dwingen.
Economische gevolgen op langere termijn
De vraag is wat dat betekent voor de economie. Economen zijn het daar niet over eens. Sommigen zien in het beleid van Timmermans een kans op modernisering, omdat hij veel wil investeren in duurzame technologie en innovatie.
Anderen vrezen juist dat de groei van de overheid zal leiden tot meer inefficiëntie, hogere lasten en minder concurrentiekracht.
Een toename van regelgeving kan bijvoorbeeld betekenen dat bedrijven langer moeten wachten op vergunningen, of meer moeten betalen voor milieumaatregelen
. Dat is niet per se slecht, maar wel kostbaar. En dat terwijl Nederland al te kampen heeft met hoge lasten op arbeid en energie.
Daar komt bij dat het begrotingstekort waarschijnlijk oploopt als de overheid meer geld gaat uitgeven aan klimaat en sociale voorzieningen. Het risico bestaat dat toekomstige generaties daardoor met hogere schulden blijven zitten.
Verdeeld land
De politieke verhoudingen laten zien hoe verdeeld Nederland op dit moment is. Uit recente peilingen blijkt dat de PVV momenteel bovenaan staat met tussen de 31 en 35 zetels.
CDA-leider Henri Bontenbal schommelt rond de 22 tot 26 zetels, terwijl GroenLinks/PvdA onder leiding van Timmermans volgens de peilingen 21 tot 25 zetels zou halen.
Die cijfers laten zien dat Nederland in twee kampen uiteenvalt: een groot deel dat gelooft in minder overheid en meer vrijheid, en een ander deel dat juist gelooft in meer overheidsregie en collectieve oplossingen.
De verkiezingen van dit najaar lijken daarmee een symbolisch moment te worden voor de koers van het land.
Internationale invloed
Niet onbelangrijk: Frans Timmermans kent Brussel als zijn broekzak. Jarenlang was hij een van de gezichten van de Europese Commissie en speelde hij een hoofdrol in het Europese klimaatbeleid.
Dat zou betekenen dat Nederland onder zijn leiding nauwer met de EU zal samenwerken.
Voorstanders zien dat als een voordeel – meer invloed in Europa en betere toegang tot Europese fondsen.
Tegenstanders vrezen dat Nederland juist zelfstandigheid verliest en meer Brusselse regels moet slikken. Ook op dat punt ligt de samenleving diep verdeeld.
Wat staat Nederland te wachten?
Als Timmermans premier wordt, zullen de eerste maanden vooral draaien om zijn coalitiepartners. Want met de huidige peilingen is het uitgesloten dat GroenLinks/PvdA in zijn eentje kan regeren.
Waarschijnlijk is er samenwerking nodig met partijen als D66, CDA of Volt. Dat betekent compromissen, maar ook dat zijn beleid mogelijk minder radicaal zal worden dan sommigen vrezen.
Toch staat vast dat een kabinet onder zijn leiding een andere toon zal zetten dan de kabinetten-Rutte.
Meer nadruk op klimaat, gelijkheid en overheidsgestuurde oplossingen; minder focus op marktwerking en individuele vrijheid. Of dat goed of slecht is, hangt af van je politieke overtuiging – maar neutraal is het zeker niet.
Conclusie
De verkiezingen van dit jaar worden cruciaal voor de richting van Nederland. Wordt het een land waarin de overheid steeds meer regie neemt over het dagelijks leven, of blijft de nadruk liggen op vrijheid en ondernemerschap?
Als Frans Timmermans premier wordt, zal de balans vermoedelijk verschuiven naar meer overheidsinvloed, hogere belastingen en nadruk op sociale en groene doelen.
Voor de een is dat broodnodige verandering, voor de ander een bedreiging van wat Nederland altijd uniek maakte: vrijheid, ondernemerschap en ruimte voor het individu.
Eén ding is duidelijk: met Timmermans aan het roer wordt Nederland anders dan het nu is – en dat voelt voor velen als een nieuw tijdperk dat kansen én risico’s met zich meebrengt.
