Na de rumoerige verkiezingen van dit jaar is Nederland nog lang niet uitgepraat over het stemproces. Geert Wilders liet de afgelopen dagen op sociale media merken dat hij zijn twijfels heeft over hoe eerlijk en zorgvuldig de stemmen zijn geteld.
Zijn opmerkingen over mogelijke onregelmatigheden bij de verkiezingen veroorzaakten een storm van reacties — van bezorgde burgers tot verontwaardigde politici. Maar de vraag blijft: heeft Wilders misschien toch een punt?
Wilders’ twijfel: “Het regent berichten uit het hele land”
Op X (voorheen Twitter) schreef Wilders dat hij “uit het hele land berichten ontvangt” over mogelijke fouten bij het tellen van stemmen. Hij deelde meerdere berichten van mensen die beweerden dat er stemmen zouden zijn kwijtgeraakt of verkeerd verwerkt. In één van die berichten ging het over Zaanstad, waar volgens een anonieme bron “containers met stemmen” niet zouden zijn aangekomen bij het gemeentehuis.
Hoewel er geen bewijs is geleverd voor deze beweringen, stelde Wilders dat het “goed zou zijn als dit allemaal wordt onderzocht.” Volgens hem draait het niet om het zaaien van wantrouwen, maar om het versterken van transparantie. “De Kiesraad beslist, niet het ANP,” voegde hij toe, nadat persbureaus al uitspraken deden over de voorlopige verkiezingsuitslag.
Zijn boodschap: vertrouwen is goed, maar controle is beter.
Gemeenten ontkennen, maar roepen vragen op
Gemeentes die door Wilders werden genoemd, zoals Zaanstad, reageerden fel. “Er klopt niets van deze verhalen,” zei een woordvoerder van de gemeente. “Het stemproces wordt uiterst zorgvuldig doorlopen, met toezicht van meerdere partijen.”
Ook de Kiesraad liet weten dat er “geen enkele aanwijzing is van fraude of systematische fouten”. Volgens hen verlopen de tellingen in Nederland onder strikte controle en met een hoge mate van transparantie. Toch roept de felle ontkenning bij sommige burgers juist meer vragen op.
Want hoewel er geen bewijs is van gesjoemel, komen fouten wél vaker voor. Kleine vergissingen bij het tellen, verwisselde stembiljetten of administratieve slordigheden zijn niet nieuw. Het zijn geen schandalen, maar ze laten zien dat het systeem niet onfeilbaar is.
De menselijke factor
Het Nederlandse verkiezingssysteem is grotendeels handmatig. Dat is bewust zo: het maakt verkiezingen controleerbaar en transparant, zonder afhankelijkheid van computers of buitenlandse software. Maar het betekent ook dat mensen fouten kunnen maken.
Na sluiting van de stembussen worden stemmen geteld door vrijwilligers, vaak tot diep in de nacht. In die omstandigheden — onder tijdsdruk en vermoeidheid — kunnen fouten insluipen. In sommige gevallen worden die pas ontdekt bij de hertelling.
Een recent voorbeeld kwam uit Venray, waar de gemeente zelf een fout ontdekte bij één van de grootste stembureaus. De stemmen werden opnieuw geteld. Volgens de gemeente ging het om een administratieve vergissing, maar het incident leidde wel tot vertraging en verwarring.
Als zoiets in één gemeente al kan gebeuren, is het dan echt zo vreemd dat mensen — en Wilders — zich afvragen of het overal goed gaat?
De rol van software en toezicht
Een ander punt van kritiek van Wilders gaat over de software die wordt gebruikt om de stemresultaten te verwerken: OSV2020. Volgens berichten zou de beveiliging van deze software zijn onderzocht door een bedrijf waarvan de eigenaar banden zou hebben met D66.
Hoewel er geen aanwijzingen zijn dat dit de verkiezingsuitslag heeft beïnvloed, roept het wel de vraag op: hoe onafhankelijk is de controle op het verkiezingsproces?
Cybersecurity-expert Frank Groeneveld zegt hierover: “De software zelf is niet het probleem — die is veilig. Maar de perceptie van onpartijdigheid is cruciaal. Als er ook maar een vermoeden bestaat dat een partij invloed kan uitoefenen, dan moet dat direct worden onderzocht.”
Transparantie als sleutel tot vertrouwen
Of je nu PVV, D66 of BBB stemt: verkiezingen draaien om vertrouwen. Burgers moeten erop kunnen rekenen dat hun stem eerlijk wordt geteld en dat fouten worden hersteld. Daarom is transparantie essentieel — niet alleen in de telling, maar ook in de communicatie erover.
Politicoloog André Krouwel noemt de zorgen van Wilders “begrijpelijk maar gevaarlijk.” Volgens hem is er geen bewijs voor fraude, maar is het wel belangrijk om het proces te blijven verbeteren. “Twijfels wegnemen betekent niet dat je ze negeert. Als mensen zich zorgen maken, moet je laten zien wat er gebeurt, hoe er geteld wordt en wie dat controleert.”
De kracht én zwakte van het Nederlandse systeem
Het Nederlandse systeem is een van de meest open ter wereld. De stemmen worden in het openbaar geteld, iedereen mag komen kijken en de processen zijn inzichtelijk. Toch is die openheid ook de achilleshiel: met zoveel vrijwilligers en gemeenten die hun eigen tellingen organiseren, is volledige uniformiteit moeilijk te garanderen.
Er is geen centraal computersysteem dat alles automatisch controleert. En hoewel dat voorkomt dat hackers van buitenaf het systeem kunnen manipuleren, betekent het ook dat het tellen en controleren afhankelijk blijft van menselijke precisie.
Een roep om een onafhankelijke audit
Steeds meer Nederlanders, niet alleen PVV-stemmers, vinden dat het tijd is voor een onafhankelijke audit van het verkiezingsproces. Niet omdat er bewijs is van fraude, maar omdat het vertrouwen van de burger onder druk staat.
Een onafhankelijke commissie zou kunnen onderzoeken:
Hoe groot de kans op menselijke fouten is.
Of de huidige controlemechanismen voldoende zijn.
Hoe transparant de Kiesraad en gemeenten communiceren over hertellingen.
Of er genoeg onafhankelijk toezicht is op verkiezingssoftware en dataverwerking.
Zo’n audit hoeft geen wantrouwen te voeden, maar kan juist het tegenovergestelde doen: het vertrouwen versterken.
Wilders raakt een gevoelige snaar
Of Geert Wilders nu gelijk heeft of niet, hij raakt wel een gevoelige snaar bij veel Nederlanders. Zijn oproep tot onderzoek wordt door zijn tegenstanders weggezet als populistisch, maar door zijn aanhangers gezien als gezond wantrouwen tegenover de macht.
Het is een spanningsveld dat steeds vaker terugkomt in de politiek: de kloof tussen burgers die vertrouwen op de overheid en burgers die juist vinden dat de overheid gecontroleerd moet worden.
Voor Wilders past deze kwestie in zijn bredere boodschap over “de stem van het volk” die volgens hem te vaak wordt genegeerd of verdraaid.
Conclusie: onderzoek is geen zwaktebod
De commotie rond de verkiezingen van dit jaar laat zien hoe kwetsbaar vertrouwen kan zijn. Zelfs in een land met een sterke democratische traditie als Nederland is één fout, één gerucht of één tweet genoeg om twijfel te zaaien.
Daarom is de kernvraag niet of Geert Wilders gelijk hééft, maar of het systeem sterk genoeg is om die twijfel weg te nemen.
Een onafhankelijk onderzoek naar de werking van het stemproces zou juist in het belang van álle partijen zijn — links, rechts en alles daartussenin. Want vertrouwen win je niet met woorden, maar met transparantie en bewijs.
Of zoals een verkiezingswaarnemer het samenvatte:
“Als we echt geloven in onze democratie, moeten we ook durven kijken of ze nog net zo eerlijk werkt als we denken.”
