In Brussel verandert de politieke wind. Waar jaren geleden de Green Deal als hét paradepaardje van de Europese Unie werd gepresenteerd, zien we nu de eerste concrete stappen om delen ervan terug te draaien.
Het Europees Parlement wil minder strenge regels voor bedrijven, waardoor de groene agenda steeds verder wordt afgezwakt. Politieke verhoudingen veranderen en dat heeft directe gevolgen voor miljarden aan klimaatbeleid.
De afgelopen jaren klaagden ondernemers, boeren en industrieën luidkeels over oplopende regeldruk vanuit Brussel.
Van verplichte klimaatplannen tot uitgebreide rapportages over duurzaamheid: bedrijven zagen het als een bureaucratische nachtmerrie die groei en innovatie in de weg staat. Nu krijgt die kritiek voor het eerst duidelijk politieke invloed.
Eerste klap: minder strenge duurzaamheidsrapportage
Een belangrijk onderdeel van de Green Deal zijn de regels voor duurzaamheidsrapportage: CSRD en CSDDD. Die verplichten bedrijven om uitgebreid te rapporteren over hun impact op klimaat, natuur en mensenrechten.
Volgens voorstanders zorgt dat voor transparantie en verantwoordelijkheid, maar voor veel bedrijven was het juist een enorme belasting.
In het Europees Parlement is nu besloten om deze regels flink te versoepelen. Minder bedrijven moeten eraan voldoen en sommige verplichtingen verdwijnen helemaal.
Zo komt er geen strikte plicht meer om klimaattransitieplannen op te stellen. Het wordt eenvoudiger en goedkoper voor ondernemingen om hun bedrijfsvoering voort te zetten zonder dat elke milieu-impact op papier hoeft te worden gezet.
Europarlementariërs die al langer roepen dat Europa doorslaat in groen idealisme, zien daarmee hun inspanningen beloond.
Centrum-rechts werkt samen met conservatieven
Deze koerswijziging kwam niet uit de lucht vallen. Na de laatste verkiezingen werd al duidelijk dat de machtsverhoudingen verschoven. Het traditionele politieke midden verloor terrein en conservatievere partijen wonnen stemmen. De Europese Volkspartij (EVP), waar onder meer het CDA en de Duitse CDU onder vallen, zoekt nu meer toenadering tot partijen rechts van hen, zoals ECR en de zogeheten Patriotten.
Die samenwerking blijkt nu doorslaggevend. Waar de EVP eerder vaak meeging met pro-EU partijen in het midden, kiest men nu voor een andere coalitie. Een nieuwe meerderheid die zegt te luisteren naar boeren, burgers en bedrijven die onder de groene regeldruk gebukt gaan.
De boodschap van dat kamp: het moet afgelopen zijn met klimaatregels die banen, productie en koopkracht onder druk zetten.
BBB noemt de wijziging een historisch kantelpunt
Voor BBB-Europarlementariër Sander Smit is het duidelijk dat dit een mijlpaal is. Hij spreekt van een doorbraak waar zijn partij al vanaf het begin voor heeft gepleit.
Volgens hem laat het resultaat zien dat Brussel eindelijk bereid is om de bezwaren van bedrijven serieus te nemen.
Smit benadrukt dat het niet alleen gaat om minder papierwerk, maar om de toekomst van Europese welvaart. Als bedrijven worden verstikt door groene regeldruk, dan verliest Europa concurrentiekracht. Dan worden banen verplaatst naar landen buiten de EU, waar milieuregels veel soepeler zijn. Dat wil het nieuwe politieke blok koste wat kost voorkomen.
De samenwerking met conservatieve partijen ziet hij als een teken dat Europa klaar is om een nieuwe koers te varen.
Afschaffing van klimaatdwang zorgt voor politieke botsingen
Niet iedereen is blij met de nieuwe richting. Vanuit linkse hoek komt harde kritiek. Groene fracties waarschuwen dat deze samenwerking met rechts radicale gevolgen zal hebben.
Zij vinden dat de Europese Unie juist meer moet doen om klimaatverandering tegen te gaan, niet minder.
Vanuit sommige partijen worden zelfs historische vergelijkingen gemaakt. Tegenstanders vrezen dat democratische waarden en klimaatambities onderuit gaan nu nationalistische partijen invloed hebben.
Maar die kritiek lijkt het tij niet te keren: ook bij de sociaaldemocraten en Renew (waar D66 bij hoort) waren genoeg leden te vinden die een minder strenge wet steunden.
Dat is veelzeggend voor de politieke realiteit in Brussel: er is brede steun om het roer om te gooien.
Groene regeldruk raakt niet alleen bedrijven maar ook boeren en consumenten
De Green Deal werd jarenlang verkocht als een noodzakelijke route naar een schoner Europa. Maar de uitvoering ervan zorgde voor een schokgolf bij sectoren die afhankelijk zijn van fysieke productie. Vooral de landbouw voelde het direct.
Boeren klaagden dat steeds meer regels het bijna onmogelijk maakten om hun werk te doen. Kosten stegen enorm, terwijl winst daalde. Consumenten merkten het vervolgens in de supermarkt: producten werden duurder, zeker vlees en zuivel.
Ook werkgevers waarschuwden dat banen op het spel staan. Wanneer bedrijven obstakels tegenkomen in Europa, kiezen ze er simpelweg voor om elders te produceren. Dat is slechter voor zowel economie als klimaat, want buiten Europa zijn de milieuregels vaak nóg minder streng.
Voor veel inwoners voelde de Green Deal als een voorbeeld van beleidsdrift: grote idealen die compleet losstaan van de dagelijkse realiteit.
Europa kiest opnieuw voor concurrentiekracht
Vanaf nu wil het Europees Parlement geen regeltjes meer om de regeltjes. Minder papierwerk, meer ruimte voor ondernemerschap en meer bescherming van strategische sectoren worden de nieuwe pijlers van Europees beleid.
Dat betekent niet dat klimaatbeleid verdwijnt. Maar het moet volgens de nieuwe meerderheid wel uitvoerbaar zijn, betaalbaar blijven en niet de fundamenten van de economie slopen. De focus verschuift van dwang naar realisme.
Een toenemend deel van Brussel zegt: klimaatdoelen zijn belangrijk, maar niet ten koste van banen, voedselzekerheid en eigen industrieën.
De keuze van de kiezer wordt zichtbaar in Brussel
Sander Smit benadrukt dat deze verandering rechtstreeks voortkomt uit de Europese verkiezingen van 2024. De kiezer heeft duidelijk gekozen voor minder bemoeienis en minder groene dictaten vanuit Brussel. Politieke partijen die die boodschap negeren, raken snel hun geloofwaardigheid kwijt.
De steun van nationale en conservatieve fracties laat zien dat samenwerking over de traditionele partijgrenzen heen mogelijk is.
De boodschap is helder: Europa wil uit het moeras van onbetaalbare klimaatregels en richting een werkbaar beleid dat goed is voor zowel mens als economie.
Wat betekent dit voor de toekomst van Europa?
De afbouw van onderdelen van de Green Deal kan het begin zijn van een langdurige koerswijziging. Europa zal niet blind blijven sturen op idealistische plannen die alleen op papier werken. De realiteit van bedrijven, boeren en inwoners komt weer terug in het politieke centrum.
Brussel raakt langzaam maar zeker afgestapt van de gedachte dat strengere klimaatregels altijd beter zijn. En dat is een ontwikkeling die veel Europeanen al jaren verwachten.
De komende maanden en jaren zullen uitwijzen hoe ver de afbouw doorzet. Maar één ding wordt steeds duidelijker: de tijd van eindeloze groene regeldruk loopt op zijn einde.
