De nieuwste peiling van Maurice de Hond heeft opnieuw beweging gebracht in het politieke landschap.
Waar eerdere onderzoeken al lieten zien dat de steun voor de PVV afneemt, bevestigt deze meting het beeld dat de partij van Geert Wilders terrein verliest.
Tegelijkertijd blijken D66 en FVD juist groei door te maken, terwijl GroenLinks-PvdA en het CDA verder wegzakken.
Hoewel de verschuivingen relatief beperkt blijven, zorgt de uitkomst voor nieuwe dynamiek in de formatiegesprekken én de publieke opinie.
De meting is inmiddels de derde sinds de verkiezingen, en de trends die eerder zichtbaar waren, zetten zich duidelijk door.
De Hond schetst een beeld van een politiek landschap waarin de balans aan het kantelen is, zonder dat dit direct leidt tot fundamentele veranderingen in mogelijke coalities. Toch heeft vooral het verlies van de PVV effect op de verwachtingen rondom toekomstige onderhandelingen.
Eerdere peilingen wijzen al in dezelfde richting
Vergeleken met de eerste na-verkiezingsmeting van 7 november zijn de verschuivingen beperkt, maar wel opvallend.
D66 doet het beter dan tijdens de verkiezingen en wint in deze ronde twee zetels. FVD stijgt zelfs drie zetels, terwijl de PVV er drie inlevert. GroenLinks-PvdA en het CDA verliezen elk twee zetels.
Hoewel de verschillen klein lijken, bevestigen ze de beweging die in eerdere peilingen al zichtbaar was. De Hond benadrukt dat dit patroon consistent terugkomt in meerdere meetmomenten, wat volgens hem wijst op een zekere stabiliteit in de trend.
Waarom de cijfers van Verian en Peil.nl zo verschillen
Opvallend is dat de resultaten van Peil.nl behoorlijk afwijken van die van onderzoeksbureau Verian, dat laatst grotere verschuivingen rapporteerde.
Volgens Verian zou D66 bijvoorbeeld vijf zetels winnen, terwijl GroenLinks-PvdA er vier zou verliezen. Maurice de Hond plaatst daar echter kanttekeningen bij.
Het onderzoek van Verian is gebaseerd op ongeveer 1500 ondervraagden. Volgens De Hond levert dat een foutmarge van ongeveer drie zetels op, wat betekent dat de exacte zetelverdeling minder nauwkeurig kan zijn dan vaak wordt aangenomen. Zo kan een partij die op 31 zetels staat in werkelijkheid tussen de 28 en 35 uitkomen.
Peil.nl werkt met een veel grotere steekproef: een groep die tien keer zo groot is. Daardoor is de kans op sterke uitschieters aanzienlijk kleiner. De Hond stelt dat zijn drie na-verkiezingsmetingen daardoor betrouwbaarder zijn voor het bepalen van trends.
Bevestiging van PVV-verlies en FVD-winst
Ondanks de verschillen in onderzoeksmethodes laten zowel Verian als Peil.nl één overeenkomst zien: de PVV verliest steun en FVD wint terrein. Beide bureaus laten zien dat de PVV drie tot vier zetels inlevert, wat wijst op een lichte verschuiving binnen het rechtse blok.
FVD weet tegelijkertijd drie zetels te winnen, wat aangeeft dat een deel van de kiezers zich mogelijk opnieuw oriënteert op een radicaal rechtse koers.
Voor de PVV komt de timing ongelegen. Terwijl Wilders zich positioneert als belangrijke speler in de formatie, tonen de cijfers dat zijn achterban iets minder stabiel is dan eerder gedacht.
Dat zorgt voor extra spanning binnen de formatiegesprekken, omdat het politieke draagvlak van mogelijke coalities kan verschuiven.
Impact op de formatiegesprekken
De huidige peilingen spelen onvermijdelijk een rol in de gesprekken rondom coalitievorming. Hoewel de verhoudingen tussen mogelijke combinaties grotendeels gelijk blijven, verandert de perceptie van politieke stabiliteit.
Partijen die groeien, zoals D66 en FVD, voelen zich aangemoedigd om steviger aan tafel te zitten. Tegelijkertijd moeten partijen die steun verliezen voorzichtig opereren.
Belangrijke thema’s zoals migratie, economie en duurzaamheid blijven centraal staan, maar verschuivingen in zetelvoorkeur kunnen invloed hebben op de bereidheid tot samenwerking.
Nieuw momentum kan bijvoorbeeld zorgen dat partijen sneller openstaan voor een minderheidsvariant of alternatieve coalitieroutes.
Kiezersvoorkeuren voor mogelijke coalities
Uit de peiling blijkt dat de voorkeuren voor verschillende regeringscombinaties weinig veranderen.
Toch introduceert De Hond in deze ronde een nieuw scenario: een minderheidskabinet van D66, CDA en VVD. Dit idee lijkt bij een deel van de kiezers verrassend goed te landen.
Kiezers van GroenLinks-PvdA en D66 geven duidelijk de voorkeur aan een coalitie waarin hun eigen partijen vertegenwoordigd zijn.
Wanneer dat niet haalbaar is, schuiven zij massaal door naar de minderheidsvariant met D66, CDA en VVD. Ongeveer driekwart van deze kiezers noemt deze combinatie acceptabel.
Onder CDA-stemmers is de voorkeur gelijk verdeeld, wat de verdeelde positie van het CDA in het politieke spectrum onderstreept.
Kiezers lijken pragmatischer geworden: als hun ideale coalitie niet mogelijk is, kiezen zij steeds vaker voor een minderheidsoptie.
Rechts electoraat opvallend positief over minderheidskabinet
Ook aan de rechterkant van het politieke spectrum zijn opmerkelijke verschuivingen zichtbaar.
Onder kiezers van de PVV en FVD kiest ongeveer 65 procent voor een combinatie van D66, CDA, VVD en JA21 wanneer die wordt voorgelegd. Wordt alleen de minderheidsvariant besproken, dan kiest bijna zestig procent daarvoor.
Dat betekent dat zelfs kiezers die doorgaans sceptisch zijn over samenwerking met het politieke midden, bereid zijn een minderheidskabinet te accepteren als dat stabiliteit oplevert. De Hond concludeert dat dit scenario misschien niet de populairste optie is, maar wel breed acceptabel lijkt.
Breed draagvlak ondanks politieke verdeeldheid
Het onderzoek toont aan dat veel Nederlanders pragmatisch naar de formatie kijken. Hoewel de politieke standpunten van partijen ver uit elkaar liggen, is het electoraat bereid compromissen te accepteren als dat zorgt voor een stabiel bestuur.
Het lijkt erop dat kiezers meer waarde hechten aan bestuurlijke rust dan aan ideale coalitiecombinaties.
Deze houding kan de doorslag geven in de komende weken. De formatie blijft onzeker en ingewikkeld, maar een breed sociaal draagvlak voor een minderheidskabinet geeft partijen ruimte om tot beslissingen te komen.
De komende weken worden cruciaal
Nu verschillende onderzoeken dezelfde trends bevestigen, wordt het steeds relevanter hoe partijen omgaan met de veranderende politieke verhoudingen.
De formatie is nog altijd niet in de eindfase, maar de recente peilingen schetsen een beeld dat partijen kan aansporen tot meer daadkracht.
De steun van kiezers voor minderheidsopties en alternatieve coalities kan het proces een nieuwe richting geven. De vraag is nu of politieke leiders bereid zijn die ruimte te benutten.
De komende weken zal blijken of de dalende steun voor de PVV, de stijging van FVD en de verschuivingen bij D66 en GroenLinks-PvdA daadwerkelijk invloed hebben op de keuzes die in Den Haag worden gemaakt.
