De politieke verhoudingen in Den Haag staan opnieuw op scherp. Terwijl de formatie weken voortduurt en de druk toeneemt, verschuiven de machtsblokken zichtbaar.
Het lijkt erop dat een aantal partijen nu volledig de regie probeert over te nemen, terwijl anderen juist dreigen buitenspel te worden gezet.
Vooral één uitspraak valt op en veroorzaakt veel rumoer: JA21-fractievoorzitter Joost Eerdmans laat weten uitsluitend deel te nemen aan een kabinet waarin de VVD aanwezig is.
Daarmee wordt een duidelijke lijn getrokken die grote gevolgen kan hebben voor de positie van linkse partijen en het verdere verloop van de onderhandelingen.
De politieke gesprekken worden steeds meer bepaald door voorwaarden, blokkades en strategische zetjes. De vraag die nu op tafel ligt: wie bepaalt uiteindelijk welke richting Nederland opgaat — en wie moet afhaken?
Spanning rondom GroenLinks-PvdA groeit
Binnen het linkse blok lijkt de druk het grootst. Vooral GroenLinks-PvdA ziet de kans op een positie binnen het kabinet steeds kleiner worden.
Jesse Klaver sprak na zijn gesprek met informateur Sybrand Buma opvallend kort en zichtbaar aangeslagen. Volgens ingewijden vond het gesprek onder een gespannen sfeer plaats.
Klaver noemde een mogelijke minderheidsconstructie “een ernstige fout” en zei dat het land behoefte heeft aan stabiliteit én een brede meerderheid. Zijn toon was fel en vastberaden, maar ook beladen — alsof hij voelde dat de invloed van zijn partij afneemt.
Tijdens zijn persmoment waren zijn antwoorden kort. Hij wilde niet inhoudelijk ingaan op wat gezegd is achter gesloten deuren, maar alles aan zijn houding maakte duidelijk dat er frustratie speelt.
De vraag die boven de formatie hangt: wordt dit het moment waarop GroenLinks-PvdA definitief naar de zijlijn schuift?
JA21 kiest kant: het moet naar rechts
Waar links worstelt met positie, toont JA21 zich zelfverzekerd. Joost Eerdmans liet na zijn gesprekken met Buma geen enkele ruimte voor twijfel. Zijn boodschap was helder: JA21 doet niet mee aan een kabinet zonder VVD.
Door die uitspraak verkleint hij bewust het aantal coalitie-opties. Hij stuurt richting een kabinet dat niet alleen middenrechts is, maar nadrukkelijk op onderdelen opschuift naar rechts. Voorstanders zien dat als duidelijkheid. Tegenstanders noemen het chantagepolitiek.
Zijn uitspraak zorgt ervoor dat linkse partijen minder relevant lijken voor een meerderheid of samenwerkingsagenda. Het politieke speelveld begint daarmee steeds meer te draaien rondom VVD, D66, CDA en JA21 — een combinatie die steeds vaker klinkt als “serieuze optie”.
Wilders maakt de situatie niet rustiger
Ook Geert Wilders schoof deze ronde weer aan bij informateur Buma. Zijn reactie op het beleidsschets van D66 en CDA was snoeihard.
Wilders noemde de plannen gevaarlijk, kostbaar en schadelijk voor Nederland. Vooral het migratiebeleid, het klimaatstelsel en de financiële keuzes werden door hem hard bekritiseerd.
Zijn bijdrage laat zien hoe diep de verschillen tussen partijen nog altijd zijn. Zelfs wanneer er een smalle meerderheid te vormen lijkt, liggen de prioriteiten van partijen mijlenver uit elkaar.
Het centrumrechtse blok krijgt vorm
Ondanks de felle woorden lijkt er voorzichtig een richting zichtbaar: een centrumrechts blok bestaande uit VVD, CDA, D66 en JA21. In kringen rond CDA klinkt voorzichtig optimisme.
De samenwerking met JA21 in de Kamer verliep eerder effectief en voorspelbaar, wat de partij vertrouwen geeft in een mogelijke coalitie.
D66 blijft terughoudend. Op onderwerpen zoals klimaat, Europese samenwerking, onderwijs en wetgeving liggen de verschillen met JA21 aanzienlijk. Toch wordt er achter de schermen gekeken naar mogelijke compromissen.
JA21 lijkt bereid om water bij de wijn te doen, maar alleen wanneer het kabinet inhoudelijk verschuift naar een koers die volgens de achterban realistischer en steviger is.
Achter de schermen: veel beweging, weinig resultaat
Volgens meerdere bronnen wordt er in de wandelgangen hard gewerkt, maar blijven resultaten uit. Elke uitspraak die partijen publiekelijk doen, lijkt een domino-effect te veroorzaken in de onderhandelingskamers.
Partijen willen voorkomen dat zij zwak of afhankelijk overkomen. Tegelijkertijd wil niemand verantwoordelijk worden gehouden voor een mislukte formatie.
Informateur Sybrand Buma probeert structuur aan te brengen, maar de gesprekken verlopen stroef.
Het is inmiddels duidelijk dat dit geen standaard formatieproces is — het is een strategisch schaakspel waarin iedere zin, elk gebaar en ieder gesprek betekenis heeft.
Minderheidskabinet blijft een risico-scenario
De term “minderheidskabinet” duikt steeds vaker op, maar roept veel weerstand op. Volgens critici leidt zo’n constructie tot instabiliteit, voortdurende crises en onvoorspelbaar stemgedrag in de Tweede Kamer.
Voorstanders zien het als een moderne manier van politiek bedrijven, waarbij onderwerpen per dossier worden opgelost in plaats van via lange coalitieakkoorden.
Toch blijft de vraag hangen: is Nederland klaar voor een minderheidsmodel, of wordt het een recept voor voortdurende politieke chaos?
Onzekerheid overheerst — en Nederland kijkt mee
De formatie wordt met argusogen gevolgd door burgers, media en experts. De verkiezingsuitslag liet zien dat Nederlanders snakken naar richting, leiderschap en duidelijke keuzes.
Maar tot nu toe lijkt de politiek vooral vast te lopen in belangen, voorwaarden en partijstrategieën.
Elke stap brengt het proces dichter bij een doorbraak of juist een totale blokkade.
Eén ding is zeker: dit is een van de meest onvoorspelbare formaties in jaren.
Wat deze fase van de formatie vooral duidelijk maakt, is dat Nederland zich in een politiek tijdperk bevindt waarin traditionele coalities niet langer vanzelfsprekend zijn.
De oude logica van links tegenover rechts lijkt vervangen door een ingewikkelder strijd: wie durft verantwoordelijkheid te nemen, wie blijft blokkeren en wie durft concessies te doen zonder zijn achterban te verliezen?
Terwijl de gesprekken doorgaan, groeit het gevoel dat partijen vooral bezig zijn met electorale veiligheid in plaats van met bestuurlijke daadkracht.
In cafés, talkshows en online is één vraag steeds vaker te horen: wordt deze formatie een strijd om ideeën, of een gevecht om macht?
Want hoe langer dit duurt, hoe groter de kloof wordt tussen het Binnenhof en een samenleving die vooral behoefte heeft aan een regering die eindelijk knopen doorhakt.
