Deze zomer dreigt voor duizenden Vlaamse gezinnen met zonnepanelen een financiële domper. In plaats van een vergoeding te krijgen voor de zonne-energie die ze zelf opwekken en terugleveren aan het net, riskeren ze net geld te moeten bijbetalen.
Een vreemde situatie die steeds vaker voorkomt. Maar hoe komt dat? En wat kun je ertegen doen?
Zonnepanelenbezitters krijgen geen geld, maar een rekening
Uit een recent onderzoek van VRT NWS blijkt dat tot wel 450.000 gezinnen in Vlaanderen mogelijk moeten betalen voor hun eigen zonnestroom.
Dat klinkt tegenstrijdig, maar het gebeurt echt. Sommige leveranciers, zoals Octa+, rekenen op dit moment al een negatieve vergoeding aan voor de elektriciteit die ze van hun klanten met zonnepanelen ontvangen.
Dat betekent dus: jouw zonnepanelen produceren stroom, je levert die terug aan het net, en in plaats van daarvoor betaald te worden, krijg je een factuur.
Hoe kan dat, terwijl stroom toch geld waard is?
Stroom is inderdaad geld waard op de elektriciteitsbeurs. Op dit moment is zonnestroom daar nog steeds meer dan 40 euro per megawattuur waard. Maar door bepaalde contractformules krijgen zonnepaneeleigenaars daar helemaal niets van te zien. Sterker nog, ze moeten soms tot 1 cent per kWh opleggen – dat komt neer op zo’n 10 euro per megawattuur.
Volgens de CEO van Octa+ zullen andere leveranciers wellicht volgen. En dat is geen ongefundeerde waarschuwing: er zijn al meerdere voorbeelden van leveranciers die dit soort praktijken toepasten.
Niet de eerste keer: Eneco en Energie.be gingen hen voor
Het fenomeen is niet nieuw. Zo kwam vorig jaar aan het licht dat Eneco-klanten gemiddeld 90 euro moesten betalen voor hun teruggeleverde zonnestroom. Na tussenkomst van de Vlaamse energieregulator werd dit gecorrigeerd, en het contract ingetrokken.
Ook Energie.be paste een vergelijkbare methode toe tijdens een groepsaankoop, maar trok zich terug toen de media en regulatoren tussenbeide kwamen. In dat geval hoefden klanten uiteindelijk niets bij te leggen, maar kregen ze ook 0 euro vergoeding voor hun geproduceerde stroom.
De oorzaak ligt in de contractformules
Het probleem zit in de teruglevercontracten die veel leveranciers aanbieden. Uit analyse blijkt dat 75 van de 86 contracten op de Vlaamse markt formules bevatten die zonnepaneelbezitters kwetsbaar maken bij lage stroomprijzen.
Deze formules, vaak verstopt in de kleine lettertjes, houden in dat je enkel geld krijgt voor je zonnestroom als de marktprijs boven een bepaalde drempel ligt. Als die prijs zakt – wat in zonnige zomers vaker voorkomt – krijg je niets, of moet je zelfs bijbetalen.
Vooral bij dynamische en variabele contracten komt dit voor. Daarbij zijn de tarieven gekoppeld aan de prijzen op de groothandelsmarkten, die snel kunnen schommelen.
Waarom gebeurt dit juist in de zomer?
In de zomer is er natuurlijk veel zon, en dus veel productie van zonne-energie. Als duizenden gezinnen tegelijk zonnestroom injecteren op het net, stijgt het aanbod plots sterk. Wanneer dat aanbod groter is dan de vraag, zakken de prijzen – soms zelfs tot negatief niveau.
Leveranciers moeten dan hun overschot aan elektriciteit kwijt op de markt, vaak tegen ongunstige voorwaarden. Daarom proberen ze het risico bij de klant te leggen: de zonnepaneeleigenaar moet dan mee opdraaien voor die negatieve prijs.
Wat kun je als consument doen?
De boodschap van de leveranciers is duidelijk: verbruik zelf zoveel mogelijk van je eigen zonnestroom. Of bewaar het in een thuisbatterij. Op die manier hoeft er niets terug op het net, en vermijd je onverwachte kosten.
Voor wie het kan, zijn er een paar concrete oplossingen:
-
Investeer in een thuisbatterij: zo sla je de opgewekte stroom op voor later gebruik, bijvoorbeeld ’s avonds of op bewolkte dagen.
-
Pas je verbruik aan: zet overdag je wasmachine, droogkast of vaatwasser op. Gebruik timers of slimme stekkers om toestellen automatisch in te schakelen wanneer de zon schijnt.
-
Kijk je contract na: lees goed de voorwaarden van je teruglevercontract. Begrijp hoe je vergoeding berekend wordt, en welke risico’s eraan vasthangen.
-
Overweeg een vast tarief: vaste teruglevercontracten bieden meer voorspelbaarheid, al zijn de tarieven vaak lager.
Zijn zonnepanelen nog steeds rendabel?
Ja, ondanks deze recente ontwikkelingen blijven zonnepanelen een interessante investering. Je bespaart op je energiefactuur, verhoogt de waarde van je woning en draagt bij aan de energietransitie. Maar het is wél belangrijker dan ooit om slim om te gaan met je opgewekte energie.
De tijd waarin je simpelweg geld kreeg voor elke kilowattuur die je terug op het net zette, lijkt voorbij. Energiebedrijven behandelen overtollige zonnestroom als een probleem – of zoals energie-expert Dieter Jong het zegt: “Ze beschouwen jouw stroom op dat moment als afval.”
Transparantie en beleid moeten volgen
De Vlaamse overheid en energieregulatoren zullen ongetwijfeld moeten ingrijpen als deze trend zich doorzet. Duidelijkere contracten, transparante communicatie en bescherming van consumenten zijn broodnodig. Want veel gezinnen weten simpelweg niet wat er in hun contract staat.
Tot die tijd is het aan de consument om alert te blijven. Want wie niet goed oplet, betaalt deze zomer misschien onverwacht voor zijn eigen groene stroom.
