Ruim twee maanden na de Tweede Kamerverkiezingen van eind oktober is er opvallend weinig beweging in het politieke landschap.
Dat blijkt uit de nieuwste zetelpeiling van Ipsos I&O, de eerste meting sinds de verkiezingsuitslag. Ondanks een stroef verlopende formatie en groeiende kritiek vanuit verschillende hoeken blijft D66 de grootste partij van het land.
Als er vandaag verkiezingen zouden worden gehouden, zou D66 uitkomen op 28 zetels.
Dat is een lichte stijging ten opzichte van de huidige 26 zetels, maar vooral een bevestiging dat de partij haar koppositie vasthoudt. Grote verschuivingen blijven uit, en dat zegt veel over de huidige politieke stemming in Nederland.
Beperkte verschuivingen na een roerige verkiezingsperiode
De verkiezingen van 29 oktober zorgden voor stevige debatten en hoge verwachtingen over mogelijke veranderingen in de machtsverhoudingen.
Toch laat de peiling zien dat het electoraat relatief stabiel is gebleven. Kiezers lijken hun keuze voorlopig vast te houden, ondanks de onduidelijkheid rond de formatie en het uitblijven van een nieuw kabinet.
Volgens Ipsos is er geen sprake van een politieke aardverschuiving. De meeste partijen bewegen binnen de marge van statistische betrouwbaarheid. Dat betekent dat de verschillen klein zijn, maar dat de rangorde wel duidelijk blijft.
PVV volgt op afstand, maar loopt iets terug
De PVV blijft de tweede partij van het land, maar levert volgens de peiling wel enkele zetels in. Waar de partij bij de verkiezingen nog 26 zetels behaalde, komt zij nu uit op 24 zetels.
Dat verschil is statistisch significant, wat betekent dat het niet kan worden afgedaan als een meetfout.
Hoewel de PVV stevig blijft staan, lijkt het momentum van de verkiezingsavond iets te zijn afgezwakt. De afstand tot D66 blijft duidelijk aanwezig, en een directe inhaalrace is voorlopig niet zichtbaar.
VVD en GroenLinks-PvdA delen de derde plaats
Op de derde plek is het opvallend druk. Zowel de VVD als GroenLinks-PvdA komen in de peiling uit op 21 zetels. Daarmee blijven beide partijen stabiel ten opzichte van hun verkiezingsresultaat.
Voor de VVD betekent dit dat de partij zich nog steeds staande houdt na jaren van regeringsverantwoordelijkheid en interne kritiek.
GroenLinks-PvdA lijkt eveneens een vaste kern van kiezers te hebben behouden, ondanks interne discussies over koers en leiderschap.
Dat beide partijen exact gelijk eindigen, onderstreept hoe dicht het politieke speelveld momenteel bij elkaar ligt.
Formatie-onzekerheid lijkt weinig invloed te hebben
Opvallend is dat de moeizame formatie nauwelijks zichtbaar is in de cijfers.
Ondanks zorgen over de richting van een mogelijk nieuw kabinet en stevige discussies over samenwerking, lijken kiezers hun oordeel nog niet massaal te hebben bijgesteld.
Dat kan verschillende redenen hebben. Een deel van de kiezers wacht mogelijk af tot er daadwerkelijk een kabinet staat. Anderen lijken tevreden met hun eerdere keuze, of zien geen aantrekkelijk alternatief bij andere partijen.
De peiling suggereert dat onvrede over het formatieproces zich (nog) niet vertaalt in grote electorale verschuivingen.
D66 profiteert van stabiliteit
Voor D66 lijkt deze periode van politieke stilstand gunstig uit te pakken. De partij behoudt haar positie als grootste, ondanks kritiek op haar rol in eerdere kabinetten en de plannen die worden besproken tijdens de formatie.
Dat wijst erop dat een aanzienlijk deel van het electoraat de partij blijft zien als een stabiele factor in een onzekere politieke tijd.
Zeker nu andere partijen worstelen met interne spanningen of onduidelijke profilering, lijkt D66 te profiteren van herkenbaarheid en continuïteit.
Kiezers lijken in de wachtstand te staan
De beperkte beweging in de peiling kan ook worden gelezen als een signaal van afwachten. Veel kiezers willen eerst zien hoe de formatie afloopt voordat zij hun oordeel bijstellen.
Zolang er geen concrete beleidskeuzes of duidelijke kabinetssamenstelling ligt, blijft het politieke landschap relatief bevroren.
Dat verklaart waarom partijen die tijdens de campagne veel aandacht kregen, nu niet verder doorgroeien. Zonder nieuwe prikkels blijft de steun stabiel, maar ook begrensd.
Peilingen blijven momentopnames
Hoewel de Ipsos-peiling een helder beeld geeft van de huidige verhoudingen, blijft het belangrijk om peilingen te zien als momentopnames.
Politieke dynamiek kan snel veranderen, zeker wanneer er belangrijke beslissingen worden genomen of wanneer de formatie onverwachte wendingen krijgt.
Een kabinetsakkoord, een breuk in onderhandelingen of een nieuw politiek conflict kan het sentiment onder kiezers alsnog verschuiven. Tot die tijd lijkt Nederland zich in een politieke tussenfase te bevinden.
Wat zegt dit over het politieke klimaat?
De cijfers laten zien dat Nederland zich momenteel in een periode van relatieve rust bevindt, ondanks de harde toon in het publieke debat. Kiezers lijken minder impulsief te reageren en houden vast aan bekende keuzes.
Dat kan worden gezien als stabiliteit, maar ook als onzekerheid. Zolang het politieke eindspel onduidelijk blijft, lijkt de meerderheid van de kiezers geen reden te zien om van koers te veranderen.
Vooruitblik: wanneer komt er beweging?
De vraag is niet of, maar wanneer er beweging komt in de peilingen. Veel zal afhangen van de uitkomst van de formatie en de plannen die een nieuw kabinet presenteert.
Pas dan zullen kiezers zich opnieuw afvragen of hun stem nog aansluit bij de richting van het land.
Tot dat moment blijft D66 aan kop, gevolgd door een sterke maar licht terugvallende PVV, en een gedeelde derde plaats voor VVD en GroenLinks-PvdA. De politieke kaarten liggen voorlopig vast, maar in Den Haag is niets ooit definitief.
Conclusie: weinig verschuiving, veel afwachten
De nieuwste Ipsos-peiling bevestigt wat veel waarnemers al vermoedden: de politieke verhoudingen zijn na de verkiezingen nauwelijks veranderd. Grote winnaars of verliezers blijven uit, en de machtsbalans blijft grotendeels intact.
D66 blijft de grootste partij, de PVV volgt op afstand en de strijd om de derde plek blijft onbeslist. Voor kiezers en partijen alike lijkt het devies voorlopig hetzelfde: afwachten wat de formatie brengt.
