Veel mensen denken bij de woorden “vaste lasten” meteen aan geldzorgen. En met de stijgende energieprijzen en inflatie van de afgelopen jaren klinkt het logisch dat huishoudens steeds minder overhouden aan het einde van de maand.
Toch blijkt uit een recente analyse van ABN Amro iets opvallends: Nederlandse huishoudens houden juist meer geld over na het betalen van hun vaste lasten dan eerder werd gedacht.
Dat blijkt uit een analyse van maar liefst 340.000 geanonimiseerde bankrekeningen. De resultaten laten zien dat huishoudens de laatste jaren relatief minder kwijt zijn aan vaste lasten zoals huur, hypotheek, energie en zorgverzekering. En dat is goed nieuws.
Minder druk door overheidsmaatregelen en loonstijgingen
De hoofdreden achter deze ontwikkeling? Een combinatie van steunmaatregelen vanuit de overheid en stijgende lonen en uitkeringen. Zo werd in reactie op de hoge energieprijzen een energieplafond ingesteld, waardoor er een maximum zat aan wat huishoudens hoefden te betalen. Daarnaast ontvingen veel mensen tweemaal een bedrag van 190 euro ter compensatie voor de stijgende energierekening.
Daar blijft het niet bij. De lonen stegen in de afgelopen twee jaar gemiddeld met meer dan 6 procent. Ook uitkeringen werden niet vergeten: in 2023 gingen die met maar liefst 10 procent omhoog. Hierdoor steeg het netto besteedbaar inkomen van veel Nederlanders, wat duidelijk terug te zien is in de afnemende druk van de vaste lasten.
Hoeveel procent van het inkomen gaat naar vaste lasten?
Volgens de cijfers van ABN Amro ziet de verdeling er als volgt uit:
Mensen met een salaris besteden gemiddeld 41 procent van hun inkomen aan vaste lasten.
Gepensioneerden geven ongeveer 47 procent van hun maandinkomen uit aan deze kosten.
Mensen met een uitkering zijn gemiddeld 53 procent kwijt aan huur, energie, hypotheek en zorgverzekering.
Het CBS en andere instanties hanteren vaak de grens van 60 procent als maximum voor wat als ‘acceptabel’ wordt gezien.
Zit je daarboven, dan blijft er te weinig over voor boodschappen, vervoer en andere noodzakelijke uitgaven. Hoewel het gemiddelde onder deze grens ligt, zijn er wel degelijk mensen die moeite hebben het hoofd boven water te houden.
Sommigen houden nog steeds nauwelijks iets over
Uit de analyse blijkt dat er binnen de groep uitkeringsgerechtigden een aanzienlijke minderheid is die het nog steeds zwaar heeft.
Zo’n 10 procent van deze groep geeft 71 procent van het inkomen uit aan vaste lasten. Dat is fors boven de acceptabele grens en zorgt ervoor dat er weinig tot niets overblijft voor dagelijkse uitgaven. Denk aan eten, kleding, vervoer of een onverwachte kostenpost.
Hoofdeconoom van ABN Amro, Sandra Phlippen, benadrukt dat er weliswaar een positieve trend is, maar dat dit geen reden is om achterover te leunen. Structureel beleid is volgens haar nog steeds noodzakelijk om kwetsbare groepen duurzaam te ondersteunen.
Boodschappen niet meegerekend in vaste lasten
In de analyse van ABN Amro zijn de kosten voor boodschappen niet meegenomen onder de noemer vaste lasten. En dat is belangrijk om te benoemen, want juist de prijzen in de supermarkt zijn de afgelopen jaren flink gestegen. Veel huishoudens voelen deze prijsstijgingen nog elke dag in hun portemonnee.
De bank onderzoekt momenteel hoeveel geld mensen gemiddeld kwijt zijn aan boodschappen en hoe dat zich verhoudt tot eerdere jaren. Want hoewel vaste lasten zijn gedaald als percentage van het inkomen, kunnen andere kosten – zoals voedsel, vervoer en kinderopvang – alsnog een zware druk leggen op het budget.
Wat betekent dit voor de toekomst?
Dat huishoudens meer ruimte krijgen in hun budget is natuurlijk goed nieuws, maar het betekent niet dat alle problemen zijn opgelost.
De energiemarkt blijft grillig, de inflatie is nog niet volledig onder controle en betaalbare woningen blijven schaars. Daar komt bij dat tijdelijke maatregelen, zoals de energietoeslag, niet gegarandeerd blijven bestaan.
De cijfers van ABN Amro laten vooral zien dat overheidsbeleid daadwerkelijk verschil kan maken. Het energieplafond en de eenmalige compensaties hebben een positief effect gehad. En als de lonen in een redelijk tempo blijven stijgen, zal dat ook de komende jaren helpen om financiële druk verder te verlichten.
Wat kun je zelf doen?
Voor wie wil besparen of financieel wat ruimer wil komen te zitten, zijn er een paar praktische tips:
Maak een duidelijk overzicht van je maandelijkse vaste lasten.
Check of je in aanmerking komt voor toeslagen of gemeentelijke regelingen.
Vergelijk energieleveranciers en zorgverzekeringen elk jaar opnieuw.
Houd boodschappenbudget bij via een app of huishoudboekje.
Spaar automatisch, bijvoorbeeld door bij elke pintransactie een klein bedrag opzij te zetten.
Conclusie: voorzichtig optimisme, maar alert blijven
De analyse van ABN Amro geeft aanleiding tot voorzichtig optimisme. Het is verrassend én geruststellend dat huishoudens, ondanks de economische tegenwind van de afgelopen jaren, per saldo minder kwijt zijn aan vaste lasten. Toch zijn er nog groepen die weinig tot niets overhouden en afhankelijk zijn van steun.
Daarom blijft het belangrijk om het financiële beleid goed af te stemmen op de mensen die het het hardst nodig hebben. Maar voor veel huishoudens geldt: er is weer wat meer lucht in de portemonnee.
Bron: NOS
