De discussie rondom genderneutrale toiletten speelt al een paar jaar, maar de afgelopen tijd is het onderwerp nadrukkelijker op de agenda komen te staan.
Niet alleen in openbare gebouwen en horecagelegenheden, maar vooral ook op scholen. Jongeren zijn immers volop bezig met hun identiteit, en voor steeds meer leerlingen voelt het bestaande toilettenstelsel als beperkend of ongemakkelijk.
Daarom rijst de vraag: komt er binnenkort op elke school een genderneutraal toilet? In deze blog lees je wat de plannen zijn, wat de meningen erover zeggen, en wat het betekent voor leerlingen, ouders en scholen.
Waarom genderneutrale toiletten op scholen ter sprake komen
Steeds meer jongeren identificeren zich niet (alleen) als man of vrouw. Denk aan non-binaire, transgender en genderfluïde leerlingen. Voor deze groep kan de keuze tussen een jongens- of meisjeswc onveilig, ongemakkelijk of verwarrend aanvoelen.
En dat is niet iets om te onderschatten: het beïnvloedt hun gevoel van veiligheid, privacy en zelfs of ze überhaupt naar het toilet durven op school.
Uit verschillende onderzoeken blijkt dat sommige jongeren met een niet-cisgenderidentiteit hun plas of behoefte bewust ophouden op school. Dit kan leiden tot gezondheidsklachten en extra stress. Een genderneutraal toilet kan voor hen het verschil maken tussen ongemak en opluchting.
Wat zeggen de huidige richtlijnen en plannen van de overheid?
Op dit moment is er in Nederland nog geen landelijke verplichting voor scholen om genderneutrale toiletten aan te bieden.
Wel zijn er signalen dat dit in de toekomst kan veranderen. Het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) ziet inclusiviteit als een belangrijk speerpunt.
Er is steeds meer aandacht voor sociale veiligheid en gelijke behandeling van leerlingen, ongeacht genderidentiteit of seksuele voorkeur.
Hoewel er (nog) geen wet is die scholen verplicht om genderneutrale toiletten in te voeren, moedigt het ministerie scholen wél aan om erover na te denken en passende oplossingen te bieden. In praktijk betekent dit dat veel scholen op eigen initiatief genderneutrale toiletten toevoegen of hun bestaande sanitaire voorzieningen aanpassen.
Hoe ziet een genderneutraal toilet eruit op school?
Een genderneutraal toilet is meestal geen open ruimte die iedereen tegelijk gebruikt. In veel gevallen gaat het om afgesloten toiletcabines met vloer-tot-plafond deuren, die privacy en veiligheid bieden. Er zijn vaak geen urinoirs, en het toilet is voor iedereen toegankelijk, ongeacht geslacht.
Sommige scholen kiezen ervoor om één of twee cabines in een bestaande gang te voorzien van een bordje met ‘genderneutraal’. Andere scholen bouwen volledig nieuwe sanitaire ruimtes waar alle leerlingen gebruik van kunnen maken.
Voordelen van genderneutrale toiletten op school
-
Meer inclusie en veiligheid voor iedereen
Leerlingen die zich niet thuis voelen bij het traditionele systeem krijgen een plek waar ze zich veilig voelen. -
Minder pesten en uitsluiting
Een neutrale toiletruimte vermindert de kans op pestgedrag of het buitensluiten van trans- en non-binaire jongeren. -
Beter mentaal welzijn
Het gevoel serieus genomen te worden in je identiteit draagt bij aan het zelfvertrouwen en welbevinden van leerlingen. -
Handig voor begeleiders en ouders
In basisscholen waar ouders of begeleiders soms mee naar binnen moeten, biedt een genderneutraal toilet een praktische oplossing.
Bezwaren en zorgen vanuit ouders en scholen
Niet iedereen staat meteen te juichen bij het idee van genderneutrale toiletten op school. Er zijn ook zorgen en vragen vanuit ouders, personeel en leerlingen:
-
Angst voor minder privacy
Sommige mensen vrezen dat genderneutrale toiletten leiden tot situaties waarin jongens en meisjes zich ongemakkelijk voelen in elkaars aanwezigheid. Goede architectuur en indeling kunnen dat probleem grotendeels oplossen. -
Bezorgdheid over normen en tradities
Voor een deel van de bevolking voelt het idee van een genderneutraal toilet als een inbreuk op traditionele opvattingen over geslacht en opvoeding. -
Kosten en verbouwing
Vooral oudere schoolgebouwen zijn vaak niet ingericht op gemengde sanitaire voorzieningen. Aanpassingen vragen dus tijd, geld en planning. -
Gebrek aan communicatie
In sommige gevallen ontstaat weerstand simpelweg omdat ouders of personeel zich niet goed geïnformeerd voelen over de veranderingen.
Wat vinden leerlingen zelf?
Veel jongeren zijn juist positief over de invoering van genderneutrale toiletten. Vooral op middelbare scholen en in het mbo komt het onderwerp vaker aan bod in leerlingenraden en op sociale media. Voor een groeiende groep is het geen politiek thema, maar een praktisch iets dat het leven op school aangenamer maakt.
Toch zijn ook hier de meningen verdeeld. Sommige leerlingen geven aan liever een duidelijk onderscheid te houden tussen jongens- en meisjeswc’s. Ook speelt groepsdruk en gewenning een rol: nieuwe dingen zijn niet voor iedereen meteen comfortabel.
Voorbeelden van scholen die het al doen
Er zijn al diverse scholen in Nederland die genderneutrale toiletten hebben ingevoerd of aan het testen zijn. Zo heeft een middelbare school in Amsterdam ervoor gekozen om op elke verdieping één toilet genderneutraal te maken.
Op een basisschool in Utrecht is een speciale ruimte ingericht met individuele cabines zonder urinoirs, zodat elke leerling zich veilig voelt.
Deze scholen rapporteren overwegend positieve reacties. Leerlingen waarderen de keuzevrijheid, en het aantal incidenten of klachten is vaak lager dan vooraf werd gedacht. Wel is duidelijke communicatie met ouders, personeel én leerlingen cruciaal gebleken voor een succesvolle invoering.
Wat staat er in de toekomst te gebeuren?
Hoewel er nu nog geen landelijke verplichting is, groeit de maatschappelijke druk om genderneutrale toiletten te normaliseren – zeker in publieke instellingen zoals scholen.
Politieke partijen, belangenorganisaties en jongerenplatforms blijven zich hard maken voor inclusie en diversiteit in het onderwijs.
De kans is groot dat in de komende jaren meer scholen deze stap gaan zetten. Niet uit politieke druk, maar vanuit de behoefte om een veilige, moderne en inclusieve leeromgeving te creëren. Daarbij zal het belangrijk zijn om de behoeften van álle leerlingen en ouders serieus te nemen.
Wat kunnen scholen nu al doen?
-
Inventariseer de behoefte onder leerlingen
Vraag via een anonieme enquête wat leerlingen missen of wensen op het gebied van toiletfaciliteiten. -
Begin klein
Niet elke school hoeft meteen alles om te gooien. Begin bijvoorbeeld met één genderneutraal toilet als pilot. -
Praat met ouders en personeel
Zorg voor duidelijke communicatie en neem zorgen serieus. Uitleg over de praktische uitvoering kan veel weerstand wegnemen. -
Betrek architecten en experts bij verbouwing
Privacy en veiligheid zijn essentieel. Een goed ontworpen toilet maakt een wereld van verschil.
Conclusie: genderneutrale toiletten zijn in opkomst
Of er op elke school binnenkort een genderneutraal toilet komt, is nog niet zeker. Maar de trend is duidelijk: steeds meer scholen denken erover na of hebben al stappen gezet.
De vraag komt vanuit de praktijk, vanuit leerlingen die zich gehoord willen voelen. En hoewel er nog obstakels zijn, lijkt de toekomst te wijzen op meer keuzevrijheid en inclusie. Niet alleen op papier, maar ook in iets ogenschijnlijk simpels als een toilet.
