De politieke verhoudingen in Den Haag blijven op scherp staan. Terwijl Jesse Klaver de VVD verwijt zijn partij GroenLinks-PvdA buiten een mogelijke regeringscoalitie te houden, blijkt dat hij zelf precies hetzelfde doet richting de PVV van Geert Wilders en Forum voor Democratie.
De kritiek van Klaver op de VVD zorgt daardoor voor opgetrokken wenkbrauwen, want volgens veel politieke volgers kampt de linkse leider met een dubbele moraal.
Klaver hekelt houding van de VVD
Sinds de verkiezingsnederlaag van Frans Timmermans heeft Jesse Klaver het fractievoorzitterschap van GroenLinks-PvdA weer op zich genomen.
In interviews benadrukt hij dat de VVD “ouderwetse politiek” bedrijft door samenwerking met zijn partij uit te sluiten. Volgens Klaver is dat “niet de manier waarop je Nederland samenbrengt”.
Hij vindt dat partijen over hun schaduw heen moeten stappen om te zorgen voor een stabiel kabinet waarin samenwerking centraal staat.
“Het uitsluiten van partijen lost niets op. Nederland verdient een kabinet dat verbindt,” zei Klaver in een gesprek met BNR Nieuwsradio. Hij benadrukte dat er genoeg raakvlakken zijn tussen de VVD en GroenLinks-PvdA op thema’s als bestaanszekerheid en klimaat. Toch blijft de liberale partij onder leiding van Dilan Yeşilgöz bij haar standpunt dat regeren met GroenLinks-PvdA geen optie is.
VVD houdt vast aan eigen koers
Yeşilgöz had al tijdens de verkiezingscampagne aangegeven dat ze niets ziet in een coalitie met GroenLinks-PvdA. Volgens haar zou een samenwerking met een linkse partij die hogere belastingen en meer klimaatmaatregelen wil, niet passen bij het liberale karakter van de VVD.
Ook na het vertrek van Frans Timmermans en de komst van Klaver als fractieleider is dat standpunt niet veranderd.
Binnen de VVD leeft bovendien het idee dat GroenLinks-PvdA niet bereid is om compromissen te sluiten op belangrijke thema’s als migratie, defensie en energie. Daarmee lijkt de kloof tussen beide partijen voorlopig niet te dichten, hoe vaak Klaver ook oproept tot “verbinding”.
Dubbele moraal volgens critici
De kritiek op de VVD kwam Jesse Klaver duur te staan. Want terwijl hij zich presenteert als de politicus die muren wil afbreken, wijst hij zelf twee andere partijen volledig af: de PVV van Geert Wilders en Forum voor Democratie van Thierry Baudet.
Al jaren zegt Klaver dat hij “onder geen beding” met deze partijen wil samenwerken. Zijn voornaamste argument: volgens hem handelen zij “niet binnen de grenzen van de rechtsstaat”.
Daarmee bedoelt hij dat de standpunten van Wilders over de islam en migratie volgens hem in strijd zijn met grondwettelijke vrijheden. Forum voor Democratie bestempelde hij drie jaar geleden nog als “geen partij binnen de democratische bandbreedte”.
Critici wijzen daarom op de dubbele standaard van GroenLinks-PvdA. Klaver verwijt anderen uitsluiting, maar past die strategie zelf net zo hard toe.
Ouderwetse politiek of selectieve verontwaardiging?
De uitspraak van Klaver dat de VVD “ouderwetse politiek” bedrijft, werd dan ook met de nodige ironie ontvangen. Want volgens politieke commentatoren is uitsluiting van andere partijen precies wat GroenLinks-PvdA zelf al jaren doet.
“Niet willen regeren met een rechtse partij is volgens Klaver democratisch. Maar niet willen regeren met een linkse partij noemt hij uitsluiten,” reageerde een columnist op X (voorheen Twitter).
Roelof Bouwman, adjunct-hoofdredacteur van Wynia’s Week, schreef daarover: “Niet willen regeren met een rechtse partij is democratisch, grondwettelijk en rechtsstatelijk.
Niet willen regeren met een linkse partij is uitsluiten, blokkeren en tegenwerken.” Volgens hem is het die dubbele moraal die de geloofwaardigheid van GroenLinks-PvdA ondermijnt.
Klaver blijft vasthouden aan zijn principes
Ondanks de kritiek houdt Jesse Klaver voet bij stuk. Hij stelt dat samenwerken met partijen als de PVV of Forum voor Democratie niet te verantwoorden is zolang zij “groepen mensen uitsluiten”. “Ik wil geen kabinet vormen met partijen die bevolkingsgroepen wegzetten of de rechtsstaat ter discussie stellen,” zei Klaver eerder.
Die houding is niet nieuw. Al in 2017, toen hij nog partijleider was van GroenLinks, sloot hij de PVV nadrukkelijk uit.
“Met een partij die bevolkingsgroepen uitsluit, ga ik niet regeren,” zei hij destijds. Dezelfde woorden herhaalde hij dit jaar nog eens, wat laat zien dat zijn standpunt nauwelijks is veranderd.
Voorstanders van Klaver prijzen hem om zijn consistentie: hij zou staan voor waarden en principes die hij niet opgeeft voor politieke winst.
Tegenstanders vinden juist dat hij die principes gebruikt als selectief moreel schild – vasthouden aan idealen zolang het politiek uitkomt, maar anderen beschuldigen van verdeeldheid wanneer het hem goed uitkomt.
Het verwijt van hypocrisie
Binnen en buiten de politiek klinkt het verwijt dat Klaver hypocriet is. Door de VVD te beschuldigen van uitsluiting, terwijl hij zelf partijen als de PVV wegzet als “onbespreekbaar”, lijkt hij aan geloofwaardigheid in te boeten. Vooral onder rechtse en gematigde kiezers wekt dat irritatie.
Politiek analist Leonard Ornstein noemt het “de bekende linkse reflex”. “Als rechts samenwerking met links weigert, heet het blokkeren.
Maar als links samenwerking met rechts weigert, heet het principes hebben. Dat verschil in framing zorgt voor frustratie bij veel Nederlanders.”
Een diepgewortelde kloof tussen links en rechts
De kwestie toont opnieuw aan hoe diep de kloof in de Nederlandse politiek is. Links verwijt rechts dat het te hard en te kil is, terwijl rechts links beschuldigt van morele superioriteit. Die tegenstelling maakt het steeds moeilijker om coalities te vormen, zeker nu geen enkele partij nog genoeg zetels haalt om zelfstandig te regeren.
De oproep tot “verbinding” klinkt mooi, maar verliest aan geloofwaardigheid zolang partijen alleen met gelijkgestemden willen praten. En dat geldt zowel voor de VVD als voor GroenLinks-PvdA.
De PVV blijft mikpunt van uitsluiting
Ondertussen blijft de PVV van Geert Wilders de partij waar niemand echt mee aan tafel durft te zitten. Hoewel de partij qua omvang een serieuze factor is in de Tweede Kamer, weigeren de meeste andere fracties een samenwerking.
Dat maakt het voor miljoenen PVV-stemmers frustrerend: hun stem vertaalt zich zelden in daadwerkelijke macht.
Voor Wilders en zijn aanhang is het dan ook een terugkerend patroon: verkiezingssuccessen worden gevolgd door politieke isolatie. En dat isoleren gebeurt zowel door links als door delen van het midden.
De ironie van de verbinding
Wat deze situatie vooral blootlegt, is de ironie van de Nederlandse politiek. Iedereen roept om verbinding, maar bijna niemand durft écht samen te werken met andersdenkenden. Klaver verwijt de VVD dat ze muren bouwt, maar bouwt ze zelf net zo hard richting rechts.
Yeşilgöz zegt dat ze samenwerking wil, maar sluit een hele politieke stroming uit. En ondertussen groeit het wantrouwen van kiezers richting de gevestigde partijen.
Conclusie: morele woorden, politieke muren
De ruzie tussen Klaver en de VVD laat zien hoe selectief de roep om samenwerking wordt gebruikt. Waar het de één verwijt van “uitsluiten” oplevert, wordt het bij de ander gezien als “principieel zijn”.
De waarheid ligt ergens in het midden: Nederlandse partijen lijken niet meer te weten hoe ze over ideologische grenzen heen kunnen werken. Zolang zowel links als rechts vasthoudt aan morele muren, zal de roep om verbinding vooral een loze kreet blijven.
