Twee weken voor de verkiezingen lijkt de politieke strijd opnieuw te kantelen. In de nieuwste peiling van EenVandaag en onderzoeksbureau Verian verliest de PVV drie zetels ten opzichte van eind september.
De partij van Geert Wilders zakt van 34 naar 31 zetels, maar blijft wel de grootste partij van Nederland. Toch is de dalende trend niet te negeren.
Lichte daling binnen de foutmarge, maar trend zet door
Hoewel het verlies van drie zetels binnen de gebruikelijke foutmarges valt, past het in een patroon dat zich al maanden aftekent.
De PVV schommelt sinds begin dit jaar tussen de 30 en 35 zetels, terwijl de partij bij de verkiezingen van 2023 nog 37 behaalde. Het lijkt erop dat de hoge piek van vorig jaar langzaam afvlakt.
De achterban van Wilders blijft trouw, maar er ontstaan scheurtjes. Onderzoek wijst uit dat een groeiend aantal PVV-kiezers begint te twijfelen.
Niet omdat ze plotseling hun politieke overtuiging hebben verlaten, maar omdat ze twijfelen of de partij wel in staat is om haar beloftes waar te maken in een verdeelde politieke arena.
Campagne tijdelijk stilgelegd na dreiging
De timing van deze peiling is opvallend. De meting werd grotendeels uitgevoerd nadat Wilders zijn campagne tijdelijk stillegde vanwege een verhoogde terreurdreiging.
Die beslissing kreeg begrip van de overgrote meerderheid van zijn achterban – maar niet van iedereen.
Zo’n 96 procent van de PVV-kiezers heeft volgens de peiling begrip voor de beslissing van Wilders om zich even terug te trekken.
Toch vindt 60 procent van hen dat hij de komende weken alsnog moet deelnemen aan debatten met andere lijsttrekkers. De roep om een zichtbaar en krachtig optreden blijft dus groot.
Aan de andere kant uit 13 procent van de voormalige PVV-stemmers juist onbegrip. Zij zien het als een teken van zwakte of zelfs als een strategische zet om kritische debatten te vermijden.
Buiten de PVV-bubbel zijn die geluiden nog harder. Tegenstanders suggereren dat Wilders de dreiging “politiek inzet”, al is dat moeilijk te staven.
Beweging in het politieke landschap
Terwijl de PVV wat terrein verliest, winnen andere partijen juist aan kracht. Vooral D66 maakt een opvallende sprong: van 11 naar 14 zetels.
De partij weet kiezers te trekken met een duidelijker verhaal en hernieuwde focus op inhoudelijke thema’s. Het signaal is helder: kiezers belonen duidelijkheid.
De VVD blijft stabiel op 14 zetels. Het imago van betrouwbaarheid en ervaring houdt een deel van het electoraat vast, maar lijkt voorlopig geen nieuwe stemmen op te leveren.
Opvallend is de opmars van JA21, dat stijgt naar 13 zetels – een winst van vier in anderhalve maand.
De partij profiteert van de verschuivingen aan de rechterkant, waar sommige PVV-stemmers overstappen naar een partij die zich nadrukkelijker presenteert als conservatief-liberaal alternatief.
Aan de linkerkant doet GroenLinks-PvdA goede zaken. De lijstcombinatie van Frans Timmermans stijgt naar 25 zetels en blijft daarmee de grootste uitdager van de PVV.
Hun campagne, gericht op klimaat, zorg en bestaanszekerheid, lijkt te werken bij een breed publiek dat op zoek is naar een progressief maar herkenbaar geluid.
Ook het CDA lijkt wat stabiliteit te vinden. Met 23 zetels blijft de partij op hetzelfde niveau en weet zij kiezers van zowel links als rechts aan zich te binden. Vooral het beeld van rust en bestuurbaarheid spreekt twijfelaars aan.
Niet alle partijen hebben reden tot juichen. De SP zakt verder weg en komt uit op 4 zetels – een dieptepunt.
De partij worstelt zichtbaar met haar profiel, zeker nu linkse kiezers in groten getale richting GroenLinks-PvdA trekken. Forum voor Democratie blijft steken op 5 zetels, terwijl 50PLUS licht herstelt en weer 2 zetels noteert.
Zwevende kiezers beslissen de uitslag
Wat de uitslag op 29 oktober werkelijk gaat bepalen, is de enorme groep zwevende kiezers. Bijna de helft van de Nederlanders – 48 procent – weet nog niet zeker op wie ze gaat stemmen. Dat is een ongekend hoog percentage, zeker zo kort voor de verkiezingen.
De meeste twijfelaars kijken naar het politieke midden. CDA, VVD en D66 worden door deze groep het vaakst genoemd als mogelijke keuze.
Deze partijen profiteren van hun gematigde toon en bestuurlijke ervaring, wat vertrouwen wekt bij mensen die verandering willen, maar geen chaos.
Voor de PVV is dit een cruciaal punt. Wilders moet niet alleen zijn eigen achterban gemotiveerd houden, maar ook twijfelende rechtse kiezers overtuigen dat zijn partij daadwerkelijk verantwoordelijkheid kan dragen.
GroenLinks-PvdA daarentegen hoopt juist de progressieve twijfelaars over de streep te trekken.
Debatten en media-optredens worden beslissend
In de laatste vijftien dagen van de campagne draait het om zichtbaarheid. Televisiedebatten, interviews en socialmediacampagnes kunnen nog veel veranderen.
Een sterke indruk in een debat kan zomaar drie tot vijf zetels verschil maken – en dat kan beslissend zijn.
Voor Wilders ligt de uitdaging in het behouden van zijn voorsprong zonder fouten te maken.
Voor Timmermans draait alles om momentum creëren en de kloof dichten. En voor partijen als VVD, D66 en CDA is het zaak om twijfelaars te binden met een herkenbaar verhaal.
Peilingmoment of trendbreuk?
De onderzoekers benadrukken dat de peiling een momentopname is.
De resultaten zijn beïnvloed door het moment waarop de data zijn verzameld: ná de aankondiging van de terreurdreiging, maar vóór het grote RTL-debat. Dat maakt het lastig om de precieze impact te bepalen.
De foutmarge van ongeveer twee zetels betekent dat kleine verschuivingen niet direct als trendbreuk gezien moeten worden.
Toch is het duidelijk dat de PVV in de afgelopen maanden iets aan glans heeft verloren. Herhaling van dit patroon in komende peilingen zou dat beeld kunnen bevestigen.
Laatste fase van een onvoorspelbare campagne
Met nog twee weken te gaan lijkt alles nog mogelijk. De PVV voert de lijst nog steeds aan, maar de concurrentie zit er kort achter.
GroenLinks-PvdA ruikt kansen, JA21 groeit gestaag, en de middenpartijen hopen te profiteren van het grote aantal twijfelaars.
Het politieke speelveld is onvoorspelbaarder dan ooit. Een enkel debatmoment, een schandaal of juist een sterk optreden kan alles nog kantelen.
Voor de partijen is dit het moment van de waarheid: de eindsprint waarin elke fout telt, en elk goed optreden beloond kan worden.
Op 29 oktober weten we wie het momentum het beste heeft benut – en wie juist terrein heeft verloren. Eén ding is zeker: deze verkiezingen worden allesbehalve saai.
Bron: EenVandaag / Verian / menszine.nl
