De Nederlandse politiek is opnieuw in crisis. Premier Dick Schoof heeft zijn ontslag aangeboden aan koning Willem-Alexander. Daarmee komt er abrupt een einde aan de regering die nog geen jaar geleden met veel bombarie werd gepresenteerd.
De val van het kabinet is het gevolg van het vertrek van de PVV, de partij van Geert Wilders, uit de coalitie. Wat ging er mis? En wat betekent dit voor Nederland?
Coalitie met vier partijen: van start tot mislukking
De coalitie van PVV, VVD, NSC en BBB werd van meet af aan gezien als een gedurfde combinatie. Met grote verschillen in stijl, inhoud en leiderschap was het een kwestie van tijd voor de eerste barsten zouden ontstaan. En dat gebeurde sneller dan verwacht.
Volgens veel analisten was het een kwestie van “wantrouwen, amateurisme en politieke onmacht”.
Vanaf de start was er geen sprake van echte samenwerking. In plaats van één duidelijke regeringslijn, leek het meer op vier losse partijen die hun eigen koers bleven varen. Het was dan ook opvallend dat de partijloze Dick Schoof, voormalig topambtenaar en veiligheidsman, als compromis-premier werd aangesteld. Hij moest het broze evenwicht bewaren, maar had geen politieke achterban om op terug te vallen.
Wilders trekt de stekker eruit: kabinetscrisis compleet
De bom barstte toen Geert Wilders besloot de stekker uit de coalitie te trekken. Hij vond dat zijn plannen op het gebied van asielbeleid onvoldoende werden gesteund. Zijn coalitiepartners VVD, NSC en BBB weerspraken dat en waren naar eigen zeggen “verbijsterd” over zijn vertrek. Maar het kwaad was al geschied.
Met het vertrek van de PVV viel het fundament onder het kabinet weg. Schoof erkende dat er zonder de grootste partij uit de coalitie onvoldoende draagvlak in de Kamer overbleef om verder te regeren. In een korte verklaring noemde hij de val “onverantwoordelijk en onnodig”. Hij gaf aan aan te blijven als demissionair premier om lopende zaken af te handelen.
Wat nu? Verkiezingen op komst, maar datum onbekend
Zoals gebruikelijk blijft het demissionaire kabinet aan om de lopende zaken te regelen totdat er nieuwe verkiezingen zijn geweest en een nieuwe regering is gevormd. Hoe die tijdelijke constructie eruit komt te zien zonder de PVV, is nog niet duidelijk. Ook is nog niet bekend wanneer Nederlanders weer naar de stembus mogen.
De verwachting is wel dat de campagnes snel zullen starten. Wilders gokt op een nieuwe kans om wél premier te worden. Of dat lukt, hangt af van de stem van de kiezer – en van de bereidheid van andere partijen om opnieuw met hem samen te werken.
Reacties uit de media: weinig verrassend, maar wel vernietigend
De val van het kabinet-Schoof kwam voor de meeste waarnemers niet als een verrassing. Nederlandse kranten zijn eensgezind kritisch.
De NRC noemde de coalitie een “wild politiek experiment” dat gedoemd was te mislukken. Volgens de krant kon Schoof niet op tegen de dominante rol van Wilders, die vanuit de Tweede Kamer én op sociale media vrijuit kritiek uitte op het beleid van zijn eigen kabinet.
De vier partijleiders opereerden volgens NRC als een soort concurrerende mini-kabinetten, terwijl Schoof vooral uitvoerend bezig was. De macht en de invloed lagen niet bij de premier, maar bij de fractievoorzitters.
Premier zonder grip: Schoof als kleurloze tussenpaus
Ook andere kranten zijn hard in hun oordeel over de rol van Dick Schoof. Het AD noemt hem een premier “naar wie niemand luisterde”.
Hij probeerde het kabinet bij elkaar te houden, maar kreeg geen gehoor. Wilders zette hem meermaals publiekelijk op zijn plaats, wat het gezag van Schoof nog verder ondermijnde. Ironisch genoeg achten sommige commentatoren hem nu wél geschikt om een minderheidskabinet zonder de PVV te leiden.
Zijn achtergrond in de veiligheidsdiensten en zijn imago van betrouwbaarheid en neutraliteit zouden hem daar geschikt voor maken. Maar of hij het zelf wil, is nog onbekend.
Beleid? Nauwelijks iets bereikt in bijna een jaar
Het nalatenschap van de gevallen regering is mager. Volgens De Volkskrant is er nauwelijks beleid tot stand gekomen. Slechts één wetsvoorstel – een vuurwerkverbod – heeft daadwerkelijk een stemming gehaald.
Andere grote dossiers, zoals het strenge asielbeleid van de PVV en het stikstofbeleid van de BBB, bleven steken in onderlinge ruzies en eindeloze onderhandelingen.
De pogingen van PVV-minister Marjolein Faber om het parlement te omzeilen via noodwetgeving zorgden voor extra wrijving. Het beloofde “strengste asielbeleid ooit” werd zo een loze belofte. Intern gerommel en gebrek aan daadkracht zorgden ervoor dat het kabinet meer bezig was met overleven dan met regeren.
De grote gok van Geert Wilders
De grote vraag is nu of de gok van Wilders hem uiteindelijk de premierschap gaat opleveren. Hij verliet de regering op eigen initiatief, in de hoop na nieuwe verkiezingen sterker terug te komen. Maar het is riskant: door de val van dit kabinet zouden kiezers ook kunnen kiezen voor stabiliteit en dus andere partijen de voorkeur geven.
In De Telegraaf klinkt bezorgdheid over de kans dat links aan de macht komt door de val van deze rechtse coalitie. Tegelijkertijd is de krant ook kritisch over de PVV: het beloofde harde beleid werd niet geleverd, en Wilders zelf liep weg zonder concrete resultaten.
Wat betekent dit voor de burger?
Voor gewone Nederlanders betekent deze kabinetsval vooral opnieuw onzekerheid. Grote problemen – van woningnood tot internationale spanningen – blijven liggen. Er is voorlopig geen duidelijkheid over nieuw beleid of hervormingen. Ook de aanpak van grote thema’s zoals asiel, stikstof en economische stabiliteit staat stil.
Daarbij komt dat er opnieuw verkiezingen moeten worden georganiseerd, campagnes gevoerd, debatten gevoerd en nieuwe onderhandelingen gevoerd. Dat kost tijd – en tijd is kostbaar, zeker in crisistijd.
De toekomst van de Nederlandse politiek: alle opties open
Wat de toekomst brengt, is nog volledig open. Nieuwe verkiezingen kunnen leiden tot een heel andere samenstelling van de Tweede Kamer. Misschien komt er een centrumlinkse coalitie, misschien keert een soortgelijke rechtse combinatie terug. Of misschien ontstaat er een bredere coalitie zonder extreme flanken.
Duidelijk is wel dat Nederland opnieuw op zoek moet naar stabiliteit. Het politieke experiment met een partijloze premier en een coalitie met grote ideologische verschillen is mislukt. Nu is het aan de kiezer om het volgende hoofdstuk te schrijven.
Bron: Nieuwsblad
