Van Rij verwijst naar landen in Azië, waar het gebruikelijk is dat mensen doorwerken tot op hoge leeftijd. Daar is het vanzelfsprekend dat ouderen een rol blijven vervullen, vaak zelfs tot vlak voor hun overlijden.
Volgens hem moet Nederland dezelfde kant op. Alleen zo kan de maatschappij de toenemende druk op zorg en pensioenen aan.
“Als we het huidige welvaartsniveau willen behouden, zullen we fundamenteel anders moeten gaan denken over ouder worden en werk,” aldus Van Rij.
Niet alleen betaald werk telt mee
Het IMF ziet langer doorwerken breed. Het gaat niet uitsluitend om langer in loondienst blijven of doorgaan in zware beroepen.
Van Rij benadrukt dat mensen met fysiek zware banen niet altijd tot op hoge leeftijd door kunnen gaan. Toch kunnen zij volgens hem wel “op een andere manier dienstbaar blijven aan de samenleving”.
Denk bijvoorbeeld aan vrijwilligerswerk, mantelzorg of het helpen bij de opvoeding van kleinkinderen. In feite draait het erom dat ouderen productief blijven, ook als dat buiten de betaalde arbeidsmarkt is.
Voorbeeld van Marnix van Rij zelf
Om zijn punt kracht bij te zetten, noemt Van Rij zijn eigen situatie. Hij werd geboren in 1960 en zegt er serieus rekening mee te houden dat hij tot zijn 75e zal doorwerken. “Mits ik gezond blijf, zou ik dat zelfs leuk vinden,” aldus de IMF-bestuurder.
Daarmee wil hij laten zien dat langer doorwerken niet alleen noodzakelijk kan zijn, maar ook plezierig en waardevol.
Waarom de huidige maatregelen niet genoeg zijn
Nederland heeft de afgelopen jaren de pensioenleeftijd al verhoogd. Toch vindt het IMF dat dit slechts een eerste stap is.
Door de snel toenemende vergrijzing is de druk op het pensioenstelsel groter dan ooit. Het aantal mensen dat met pensioen gaat stijgt, terwijl het aantal werkenden dat bijdraagt kleiner wordt.
Dat onevenwicht maakt dat de lasten niet meer eerlijk verdeeld kunnen worden als iedereen vroeg stopt met werken. Vandaar de oproep van het IMF om de pensioenleeftijd verder te verhogen en een nieuwe mentaliteit te ontwikkelen rondom ouder worden en arbeid.
Gevolgen voor de samenleving
De boodschap van het IMF zal veel Nederlanders niet vrolijk stemmen. Voor velen voelt langer doorwerken als een inbreuk op hun recht om na jaren werken te kunnen genieten van rust. Toch stelt het IMF dat er weinig alternatieven zijn.
Als de pensioenleeftijd niet stijgt, bestaat het risico dat de kosten van gezondheidszorg en pensioenen niet meer te dragen zijn. Dat zou uiteindelijk ook leiden tot hogere belastingen of een lagere uitkering voor gepensioneerden. Het idee van een welvarend Nederland met een solide vangnet zou daarmee in gevaar komen.
70 als nieuwe norm?
De uitspraak dat “70 het nieuwe 50 is” zal bij veel mensen wenkbrauwen doen fronsen. Het IMF bedoelt daarmee dat de gemiddelde levensverwachting en gezondheid van ouderen sterk verbeterd zijn.
Waar vijftig jaar geleden een 70-jarige vaak lichamelijk beperkt was, zijn veel mensen van die leeftijd tegenwoordig nog actief, sportief en maatschappelijk betrokken.
Dat is een positieve ontwikkeling, maar betekent volgens het IMF ook dat het logisch is om de werkende levensfase langer te laten duren. Met andere woorden: wie langer gezond blijft, kan ook langer bijdragen.
Discussie over zware beroepen
Een heikel punt in de discussie is de positie van mensen met fysiek zware beroepen, zoals bouwvakkers, verpleegkundigen of fabrieksmedewerkers. Voor hen is doorwerken tot 70 of 75 vaak simpelweg niet haalbaar.
Volgens Van Rij en het IMF moet er daarom onderscheid worden gemaakt. Wie een zwaar beroep heeft, zou eerder moeten kunnen stoppen of de mogelijkheid moeten krijgen om ander, lichter werk te doen. De nadruk ligt erop dat iedereen – betaald of onbetaald – op een bepaalde manier actief blijft.
Wat betekent dit voor de toekomst?
De kans dat de pensioenleeftijd in Nederland de komende jaren verder stijgt, is groot. Of dat betekent dat iedereen daadwerkelijk tot zijn 70e of 75e blijft werken, is de vraag. Waarschijnlijk zal er meer maatwerk komen, waarbij onderscheid wordt gemaakt tussen lichte en zware beroepen en er meer aandacht komt voor vrijwilligerswerk en mantelzorg als waardevolle bijdrage.
Toch is de boodschap duidelijk: Nederlanders moeten wennen aan het idee dat de tijd van massaal stoppen rond 65 definitief voorbij is. Het pensioenstelsel is simpelweg niet bestand tegen de vergrijzing zonder dat mensen langer blijven meedraaien.
Conclusie: langer werken lijkt onvermijdelijk
Het IMF schetst een toekomst waarin langer doorwerken de norm wordt. De pensioenleeftijd zal waarschijnlijk verder omhooggaan, simpelweg omdat het systeem anders onhoudbaar wordt. Voor sommigen klinkt dat ontmoedigend, maar het kan ook kansen bieden om langer maatschappelijk betrokken te blijven.
Of Nederlanders bereid zijn dit te accepteren, zal de komende jaren blijken. Duidelijk is in ieder geval dat het debat over werken na je 65e nog lang niet voorbij is.
Veel Nederlanders zullen het idee van langer doorwerken met gemengde gevoelens ontvangen. Aan de ene kant biedt het perspectief: wie gezond en fit blijft, kan langer actief deelnemen aan de maatschappij en financiële zekerheid opbouwen.
Aan de andere kant voelen velen zich beroofd van hun welverdiende rust na tientallen jaren werken. Vooral mensen in zware beroepen vrezen dat zij de nieuwe pensioenleeftijd fysiek niet zullen halen.
Deze spanning tussen economische noodzaak en persoonlijke draagkracht maakt het debat over de pensioenleeftijd zo complex. Eén ding is duidelijk: het onderwerp zal de komende jaren volop in de politieke spotlight blijven staan.
