De situatie in het aanmeldcentrum in Ter Apel blijft onder druk staan. Waar eerder vooral werd gesproken over overvolle opvanglocaties en lange wachttijden, komt er nu steeds vaker een ander geluid naar buiten: het personeel, en met name de beveiligers, heeft steeds vaker te maken met respectloos gedrag.
Vooral jonge asielzoekers zouden zich niets aantrekken van regels en het gezag van beveiligers ondermijnen. Het gevolg? Frustratie, onveiligheid en een werkomgeving die volgens sommige medewerkers “onhoudbaar” is geworden.
Dagelijkse provocaties en gebrek aan respect
Achter de muren van het grootste aanmeldcentrum van Nederland spelen zich taferelen af die het grote publiek nauwelijks te zien krijgt.
Beveiligers doen hun uiterste best om de rust te bewaren, maar krijgen daar weinig voor terug. Jongeren die aanwijzingen negeren, schelden, provoceren of expres de regels overtreden – het gebeurt dagelijks.
Volgens medewerkers gebeurt het zelden dat er sprake is van grootschalige rellen of fysiek geweld. Juist de continue stroom van kleine, doelbewuste provocaties maakt het werk zwaar.
“Ze weten precies hoe ver ze kunnen gaan,” aldus een beveiliger die anoniem wil blijven. “Ze lachen je uit, dagen je uit, omdat ze weten dat wij niet terug mogen reageren. We worden totaal niet serieus genomen.”
Onzekerheid onder bewoners leidt tot spanningen
Veel asielzoekers verblijven langdurig in onzekerheid. De wachttijd voor een beslissing over hun verblijfsstatus loopt op, en de verveling slaat toe.
In die frustratie zoekt een deel van de jonge bewoners afleiding in provocerend gedrag. Ze zien de beveiligers niet als handhavers van orde, maar als makkelijke doelwitten. Het gezag dat deze medewerkers zouden moeten hebben, wordt vaak openlijk genegeerd.
Een medewerker vertelt dat sommige jongens er bijna een spelletje van maken. “Wie negeert de meeste bevelen? Wie maakt het het bontst zonder dat er echt ingegrepen wordt? Je merkt dat het gedrag steeds brutaler wordt.” En dat heeft niet alleen invloed op de sfeer, maar ook op het moreel binnen het team.
De-escalatie als standaard, maar hoe ver reikt dat?
Beveiligers in Ter Apel worden getraind in de-escalatie. Alles draait om kalmeren, voorkomen dat situaties uit de hand lopen en geen olie op het vuur gooien.
Maar wat als dat niet meer genoeg is? Wat als de bewuste provocaties blijven komen, juist omdat men weet dat er geen harde maatregelen volgen?
“Onze handen zijn gebonden,” zegt een beveiliger. “We kunnen mensen aanspreken, maar we hebben geen echte middelen om op te treden.
Geen sancties, geen directe consequenties. Je voelt je machteloos.” En die machteloosheid werkt door. Niet alleen op het werk, maar ook daarbuiten. Medewerkers raken vermoeid, gefrustreerd en voelen zich in de steek gelaten.
Extra personeel biedt weinig verlichting
Vanuit de overheid is er extra personeel ingezet om de druk op de medewerkers te verlichten. Maar volgens de beveiligers verandert dat weinig aan de kern van het probleem. Meer mensen betekent niet automatisch meer gezag, zeker niet als er geen duidelijke grenzen gesteld worden.
“Het is dweilen met de kraan open,” aldus een beveiliger. “Zolang je geen rugdekking krijgt om echt te handhaven, blijf je problemen voor je uitschuiven.
En intussen stijgt de werkdruk alleen maar.” Binnen het team wordt gesproken over het gebrek aan heldere richtlijnen, gebrek aan opvolging van incidenten en het gevoel dat signalen van personeel te weinig serieus worden genomen.
Duidelijkheid over grenzen is hard nodig
Steeds meer stemmen binnen de beveiliging pleiten voor strengere handhaving. Niet om mensen onterecht te straffen, maar om duidelijk te maken wat wel en niet kan. Het ontbreken van duidelijke grenzen zorgt voor onduidelijkheid – en die wordt al snel geïnterpreteerd als vrijblijvendheid.
Tegelijk is er ook erkenning voor het feit dat veel jonge asielzoekers geen idee hebben van de Nederlandse omgangsvormen.
Wat in hun thuisland normaal was, kan hier onacceptabel zijn. Daarom klinkt ook de roep om betere voorlichting, heldere introducties en begeleiding. “Je kunt niet verwachten dat iemand zich aan de regels houdt, als je hem nooit vertelt wat die regels zijn.”
Beveiligers als doelwit én hoeders van de orde
Het pijnlijke is dat de beveiligers vaak dubbel belast worden. Enerzijds worden ze gezien als ‘de autoriteit’ door bewoners, anderzijds staan ze in een kwetsbare positie. Ze moeten orde houden, zonder echt instrumenten om te handhaven. En dat terwijl hun aanwezigheid juist bedoeld is om een veilige, stabiele omgeving te garanderen – voor iedereen.
“Wij zijn er niet om mensen lastig te vallen,” zegt een beveiliger. “Wij zijn er om rust te bewaren. Voor de bewoners, voor de medewerkers, voor het systeem. Maar als wij geen respect krijgen, stort dat systeem langzaam in.”
Niet alleen personeel voelt zich onveilig
De impact van het gedrag beperkt zich niet tot het personeel. Ook andere bewoners, vaak gezinnen of alleenstaande vrouwen, voelen zich onveilig door het gedrag van sommige jongeren. De onrust die ontstaat als regels genegeerd worden, of als beveiligers openlijk worden uitgedaagd, werkt door op de hele groep.
Als de indruk ontstaat dat regels niet gelden of niet gehandhaafd worden, ontstaat er een cultuur van grensoverschrijding. En dat raakt de geloofwaardigheid van het hele opvangsysteem.
Tijd voor actie, niet alleen woorden
Wat er nodig is, volgens het personeel, is duidelijk: meer rugdekking, meer mogelijkheden tot ingrijpen, en duidelijke communicatie over wat er wél en niet wordt geaccepteerd. Zolang dat uitblijft, blijft het dweilen met de kraan open.
Er moet worden voorkomen dat goedwillende medewerkers afhaken uit frustratie. Want zodra die mensen opstappen, wordt het probleem alleen maar groter. En ook bewoners die zich wel aan de regels houden, verdienen een veilige, stabiele omgeving.
Een gezamenlijke verantwoordelijkheid
De situatie in Ter Apel laat zien dat integratie niet alleen draait om opvang en procedures. Het begint bij respect – in twee richtingen.
Aan de ene kant begeleiding en begrip voor de achtergrond van de bewoners, aan de andere kant handhaving en bescherming voor het personeel dat dag in dag uit zorgt voor rust en veiligheid.
Zonder balans in die twee, blijft het systeem onder druk staan. En dat is uiteindelijk voor niemand goed. Niet voor de beveiligers, niet voor de bewoners en niet voor de maatschappij als geheel.
Wat vind jij?
Moeten beveiligers meer bevoegdheden krijgen? Of ligt de oplossing vooral in betere begeleiding en voorlichting? Laat je mening horen – de discussie is urgenter dan ooit.
