Met nog maar anderhalve week te gaan tot de Tweede Kamerverkiezingen is de spanning op rechts voelbaar. Volgens een recente peiling van het RTL Nieuwspanel weet ruim twee op de drie stemgerechtigden nog altijd niet op wie ze gaan stemmen.
En dat zorgt vooral bij Geert Wilders en zijn PVV voor frustratie. De partijleider ziet met lede ogen aan hoe een groot deel van zijn potentiële achterban nog twijfelt – en dat is precies waar zijn geduld lijkt op te raken.
Rechtse kiezer verdeeld tussen populisme en centrumrechts
De peiling laat zien dat de rechtse kiezer momenteel ernstig verdeeld is. Aan de ene kant staan de meer uitgesproken stemmers die schipperen tussen PVV, BBB, JA21 en in mindere mate Forum voor Democratie (FvD).
Aan de andere kant bevindt zich de groep kiezers die meer richting het centrum neigt en twijfelt tussen VVD, CDA en JA21.
Juist die brede spreiding maakt de situatie zo onvoorspelbaar. JA21 weet bijvoorbeeld beide groepen aan te spreken: kiezers die de toon van de PVV te fel vinden, maar ook mensen die de VVD te slap vinden geworden.
Daarmee heeft de partij van Joost Eerdmans zich slim gepositioneerd tussen het klassieke en het populistische rechts in.
JA21 profiteert van de onvrede onder rechtse stemmers
De cijfers liegen er niet om. Bijna de helft van de twijfelende VVD-stemmers overweegt een overstap naar JA21. En onder kiezers die normaal op de PVV zouden stemmen, is dat percentage zelfs nog hoger: 58 procent denkt serieus na over een stem op Eerdmans.
Volgens opiniepeiler Gijs Rademaker heeft JA21 een unieke positie. “Veel rechtse kiezers zien JA21 als een brug tussen het gematigde en het uitgesproken rechts,” stelt hij.
De partij profileert zich stevig op thema’s als migratie en veiligheid, maar zonder de harde toon die de PVV vaak kenmerkt. Daardoor trekt JA21 kiezers aan die verandering willen, maar niet per se de confrontatie zoeken.
Wilders ziet kiezers weglekken richting concurrenten
Voor de PVV is dat slecht nieuws. De partij van Geert Wilders verliest merkbaar terrein onder twijfelende kiezers. Meer dan de helft van die groep overweegt een overstap naar JA21, terwijl anderen hun oog laten vallen op de BoerBurgerBeweging van Caroline van der Plas.
Ook Forum voor Democratie wordt nog door één op de vijf twijfelaars genoemd als alternatief.
Dat betekent dat de PVV, ondanks de stevige peilingen van eerder dit jaar, moeite heeft om twijfelaars vast te houden. Veel kiezers lijken sympathie te hebben voor Wilders, maar vragen zich af of een stem op hem zin heeft als andere partijen hem blijven uitsluiten van regeringsdeelname.
“Ze moeten kiezen: of verandering, of meer van hetzelfde”
Volgens bronnen binnen de partij is Wilders zichtbaar ongeduldig geworden. In interne overleggen zou hij herhaaldelijk hebben benadrukt dat kiezers nu eindelijk een keuze moeten maken.
“Mensen zeggen dat ze verandering willen, maar blijven twijfelen. Ze moeten kiezen: of verandering, of meer van hetzelfde,” zou hij gezegd hebben.
Die frustratie is niet geheel onbegrijpelijk. De PVV is de grootste oppositiepartij, maar staat politiek vaak buitenspel. VVD en CDA hebben duidelijk gemaakt niet met Wilders in een kabinet te willen stappen, wat bij veel rechtse kiezers twijfel zaait over de haalbaarheid van hun stem.
VVD en CDA vissen in dezelfde vijver
Ook binnen de VVD heerst onrust. Veel traditionele VVD-stemmers zijn de koers van de partij zat en zoeken naar alternatieven die “fatsoenlijk rechts” combineren met daadkracht.
Uit de peiling blijkt dat bijna de helft van de VVD-twijfelaars JA21 als mogelijke keuze noemt. Daarnaast noemt 45 procent het CDA, dat zichzelf probeert te herpositioneren als stabiele, conservatieve partij met oog voor gezin en gemeenschap.
Toch is de aantrekkingskracht van die partijen niet alleen inhoudelijk. Veel kiezers lijken vooral op zoek naar een betrouwbare partij die kan regeren, maar tegelijkertijd afstand houdt van het huidige beleid.
Dat maakt de situatie extra spannend, want de verschillen tussen VVD, CDA en JA21 zijn soms kleiner dan ze lijken.
Strijd om de rechtse stem intensiveert
Politiek verslaggever Frits Wester vat het treffend samen: “Op rechts zijn de partijen communicerende vaten. Als de één stijgt, daalt de ander.”
De verschuivingen tussen PVV, BBB, JA21 en VVD hebben volgens hem weinig invloed op de totale kracht van het rechtse blok, maar kunnen wél het verschil maken in wie de leiding neemt.
De komende week is volgens Wester cruciaal. “Elke partij probeert nu de twijfelaars over de streep te trekken. Vooral JA21 en BBB hopen op een laatste piek in de peilingen. De PVV zal alles uit de kast halen om te voorkomen dat kiezers weglopen.”
De strategie van Wilders: harder inzetten op duidelijkheid
Wilders lijkt inmiddels te beseffen dat hij twijfelaars niet met nuance zal overtuigen. Daarom kiest hij voor een directe aanpak: heldere taal, scherpe boodschappen en herhaling van kernpunten als immigratie, vrijheid van meningsuiting en lagere belastingen.
Zijn team benadrukt dat de PVV “de enige echte oppositiepartij” is die zich niet laat inbinden door coalitieafspraken of politieke correctheid. Het doel is duidelijk: twijfelaars overtuigen dat een stem op de PVV niet verloren gaat, maar juist nodig is om verandering af te dwingen.
JA21: tussen idealisme en haalbaarheid
Toch blijft JA21 een serieuze uitdager. De partij presenteert zich als realistisch alternatief: streng op migratie, kritisch op Europa, maar constructief genoeg om mee te kunnen regeren. Joost Eerdmans weet dat veel rechtse kiezers snakken naar een partij die niet alleen schreeuwt, maar ook levert.
Door zich te positioneren tussen PVV en VVD, probeert hij de kiezer gerust te stellen: “Wij zijn niet extreem, maar wel duidelijk.”
Dat imago kan in de laatste dagen van de campagne doorslaggevend worden, zeker onder mensen die genoeg hebben van het politieke toneelstuk, maar nog twijfelen aan Wilders’ haalbaarheid.
BBB als stille factor in de strijd
Ondertussen blijft Caroline van der Plas met BBB een factor van betekenis. Hoewel haar partij minder nadruk legt op klassieke rechtse thema’s, weet ze veel kiezers aan te spreken met haar nuchtere toon en nadruk op eerlijk bestuur. Een kwart van de twijfelende PVV-stemmers kijkt serieus naar BBB als alternatief.
Van der Plas hoopt dat haar gematigde houding haar partij aantrekkelijk maakt voor mensen die verandering willen zonder de scherpe randjes. Daarmee kan BBB in de slotfase nog stemmen weghalen bij zowel PVV als VVD.
De beslissende week komt eraan
De laatste dagen voor de verkiezingen beloven spannend te worden. De strijd op rechts draait niet alleen om programma’s, maar vooral om vertrouwen.
Wilders probeert zijn kiezers te overtuigen dat hij wél het verschil kan maken, ondanks de blokkades van andere partijen. JA21 presenteert zich als de realistische middenweg. En BBB gokt op de kracht van redelijkheid.
Welke strategie uiteindelijk de meeste twijfelaars weet te overtuigen, is nog onzeker. Maar één ding staat vast: Wilders is er klaar mee dat zoveel mensen nog aarzelen. Voor hem is de keuze simpel — of je wilt verandering, of je houdt vast aan het oude.
Met de peilingen in beweging en de stemming in het land grillig, lijkt het erop dat juist de twijfelende kiezer bepaalt hoe rechts Nederland er na deze verkiezingen uit komt te zien.
