Het is een onderwerp dat al generaties lang als vanzelfsprekend wordt beschouwd: baby’s krijgen de achternaam van hun vader. Maar volgens advocaat Meerle (33) is het hoog tijd om deze traditie te herzien. “We leven niet meer in de jaren vijftig,” zegt ze.
“De samenleving is veranderd, gezinnen zijn veranderd – het is tijd dat onze naamgeving dat ook doet.” Haar uitspraak zorgt voor opschudding en discussie, maar ze staat volledig achter haar visie.
Een achterhaalde gewoonte?
In Nederland krijgen baby’s traditioneel de achternaam van de vader, tenzij ouders ervoor kiezen om die van de moeder te gebruiken. Maar dat laatste gebeurt zelden. Veel ouders zijn zich niet eens bewust van de mogelijkheid, of ervaren druk van familie of omgeving om de vaderlijke lijn aan te houden.
Volgens advocaat Meerle is dat precies het probleem. “Het is een standaard die diep verankerd zit in onze cultuur, maar waar eigenlijk niemand écht over nadenkt. De wereld is veranderd. Er zijn alleenstaande moeders, samengestelde gezinnen, en vrouwen die net zo goed – of zelfs meer – betrokken zijn bij de opvoeding dan vaders. Toch blijven we automatisch uitgaan van de naam van de man.”
Gelijke rechten en zichtbaarheid
Voor Meerle is het geen kwestie van traditie, maar van gelijke rechten en zichtbaarheid. Ze stelt dat het toekennen van de achternaam van de moeder een stap zou zijn richting meer gelijkwaardigheid in het gezin en in de maatschappij.
“De moeder draagt het kind negen maanden, bevalt ervan, en in veel gevallen is zij degene die het grootste deel van de zorg op zich neemt. Toch wordt haar naam bijna automatisch aan de kant geschoven. Dat is een vorm van symbolische onzichtbaarheid die je niet moet onderschatten.”
Ze haalt ook voorbeelden aan uit andere landen. In Spanje, bijvoorbeeld, krijgt een kind standaard zowel de achternaam van de vader als die van de moeder. In IJsland krijgt een kind een patroniem of matroniem op basis van de voornaam van een van de ouders. “Er zijn genoeg alternatieven,” zegt ze. “We hoeven ons niet vast te klampen aan één ouderwetse norm.”
Reacties uit de samenleving
Zoals te verwachten viel, zorgen haar uitspraken voor flink wat verdeeldheid. Op sociale media wordt er heftig gereageerd. Sommigen vinden haar voorstel radicaal en onnodig.
“Waarom iets veranderen dat al zo lang goed werkt?” is een veelgehoorde reactie. Anderen prijzen haar juist voor haar lef en het bespreekbaar maken van iets wat vaak als vanzelfsprekend wordt gezien.
Een moeder op Facebook schreef: “Ik heb drie kinderen en ze dragen allemaal de achternaam van hun vader. Achteraf gezien had ik liever de mijne gegeven. Ik ben degene die altijd met ze op stap is, naar school, naar de dokter. En toch herkennen mensen mij niet als hun ouder op papier.”
Ook vaders reageren, sommigen instemmend. “Ik snap haar punt. In ons gezin zorgt mijn vrouw voor 80% van alles. Waarom zou mijn naam dan belangrijker zijn?” Anderen vinden het dan weer een aanval op de vaderrol. “Alsof vaders er niet toe doen.”
Wetgeving en toekomst
Op dit moment is er in Nederland wel sprake van enige keuzevrijheid, maar het blijft beperkt. Ouders moeten samen beslissen over de achternaam van hun kind bij de geboorte. Doen ze dat niet, dan wordt automatisch de naam van de vader toegewezen. Meerle pleit voor een omgekeerde situatie: standaard de naam van de moeder, tenzij ouders samen anders besluiten.
Volgens haar zou dit beter passen bij de realiteit van vandaag. “Het geeft vrouwen een stem en een plek in de geschiedenis van hun kind. Het verandert niets aan de liefde van een vader, maar het zorgt wel voor meer balans.”
Of haar standpunt ooit wet wordt, is maar de vraag. Toch lijkt er langzaam een maatschappelijke verschuiving plaats te vinden. Steeds meer ouders staan open voor alternatieve vormen van naamgeving, zeker in moderne gezinsvormen.
Persoonlijke drijfveer
Meerle’s overtuiging komt niet zomaar uit de lucht vallen. Ze groeide zelf op bij een alleenstaande moeder. “Mijn vader was nergens te bekennen, maar ik droeg wel zijn naam. Elke keer als ik mijn naam hoorde of opschreef, voelde het alsof ik verbonden was aan iemand die niets voor mij betekende. Het voelde oneerlijk.”
Toen ze zelf moeder werd, gaf ze haar kind bewust haar eigen achternaam. “Het voelde als een daad van erkenning. Een bevestiging dat ik er ben, dat ik besta in het leven van mijn kind, en dat mijn naam het waard is om door te geven.”
Een gesprek dat gevoerd moet worden
Of je het met haar eens bent of niet, één ding is duidelijk: het gesprek over achternamen is geopend. Meerle’s pleidooi is niet bedoeld om vaders buiten spel te zetten, maar om ruimte te creëren voor een eerlijker verdeling van symboliek en erkenning binnen het gezin.
“Het gaat om keuzevrijheid,” zegt ze. “En om het besef dat tradities niet in steen gebeiteld zijn. Als we echt geloven in gelijkheid, dan moet dat ook zichtbaar zijn – zelfs in een simpele achternaam.”
De discussie is nog lang niet voorbij, maar dat erover gesproken wordt, is al een stap vooruit. Wie weet kijken we over een paar jaar heel anders naar iets dat nu nog als vanzelfsprekend wordt beschouwd.
