Het Groningse dorp Ter Apel staat al jaren bekend om zijn landelijke rust en sterke gemeenschapsgevoel. Maar de komst en aanhoudende aanwezigheid van het asielzoekerscentrum (AZC) heeft dat beeld drastisch veranderd.
Inwoners klagen al geruime tijd over toenemende overlast, onveiligheid en een overheid die volgens hen niet doortastend genoeg optreedt. Als reactie daarop is een opvallend fenomeen ontstaan: de oprichting van een burgerwacht die zelf actie onderneemt tegen overlast en criminaliteit.
Groeiend gevoel van onveiligheid
Volgens veel dorpsbewoners is de overlast de afgelopen jaren sterk toegenomen. Het gaat daarbij vooral om asielzoekers die weinig kans maken op een verblijfsstatus.
Deze groep zou verantwoordelijk zijn voor incidenten als winkeldiefstal, intimidatie op straat, vernieling van eigendommen en zelfs woninginbraken. Hoewel de politie en gemeente zeggen extra te surveilleren en maatregelen te treffen, voelen veel bewoners zich nog altijd aan hun lot overgelaten.
Inwoners spreken van een onhoudbare situatie, waarbij sommige gezinnen overwegen te verhuizen. De sociale cohesie in het dorp zou onder druk staan, kinderen zouden niet meer alleen buiten durven spelen, en ouderen vermijden bepaalde delen van het dorp in de avonduren. Het vertrouwen in de overheid brokkelt langzaam af.
Oprichting van de Burgerwacht Ter Apel
In reactie op deze ontwikkelingen besloten bezorgde bewoners zelf het initiatief te nemen. Zo werd de Burgerwacht Ter Apel opgericht: een groep vrijwilligers die dagelijks een oogje in het zeil houdt.
De burgerwacht is zichtbaar aanwezig op straat, signaleert verdachte situaties en schiet in actie wanneer nodig. Volgens de initiatiefnemers is het geen vigilante-organisatie, maar een aanvulling op het politiewerk dat in hun ogen tekortschiet.
De groep is herkenbaar aan fluorescerende hesjes en communiceert via WhatsApp-groepen. Inwoners kunnen verdachte situaties melden, waarna er snel wordt gehandeld. Door hun aanwezigheid hopen zij overlast te verminderen en het veiligheidsgevoel in het dorp te herstellen.
Burgerwacht grijpt in bij inbraakpoging
Dat de burgerwacht meer is dan alleen een symbolische aanwezigheid, bleek onlangs tijdens een incident waarbij twee asielzoekers werden betrapt bij een poging tot inbraak.
Niet de politie, maar leden van de burgerwacht waren als eerste ter plaatse. Binnen enkele minuten hadden zij de situatie onder controle en wisten zij de verdachten vast te houden tot de politie arriveerde.
De actie werd door veel dorpsbewoners geprezen. Volgens hen laat het zien dat de burgerwacht daadwerkelijk verschil maakt. Het gevoel dat er eindelijk iemand is die wél optreedt, zorgt voor een groeiend vertrouwen in het eigen initiatief.
Steun vanuit de gemeenschap, maar ook zorgen
Het draagvlak voor de burgerwacht groeit. Inwoners voelen zich serieus genomen, ervaren meer rust op straat en waarderen de inzet van hun mededorpelingen.
Toch zijn er ook zorgen. Wat als een confrontatie uit de hand loopt? Wat zijn de juridische gevolgen als iemand onterecht wordt vastgehouden? En in hoeverre mag of kan een burgerwacht optreden zonder formele bevoegdheden?
Experts waarschuwen voor mogelijke risico’s, zoals escalatie, eigenrichting of discriminatie. Er is daarom behoefte aan duidelijke afspraken tussen de burgerwacht, politie en gemeente. Alleen zo kan worden voorkomen dat goede bedoelingen leiden tot gevaarlijke situaties.
Reactie vanuit de autoriteiten
De gemeente en politie hebben met gemengde gevoelens gereageerd op het ontstaan van de burgerwacht.
Aan de ene kant begrijpen ze de frustratie en het gevoel van onveiligheid bij de inwoners. Aan de andere kant wijzen ze op het belang van professionele handhaving. Ingrijpen bij strafbare feiten is in principe een taak van de politie, niet van burgers.
Desondanks worden er inmiddels gesprekken gevoerd tussen de burgerwacht en de autoriteiten. Het doel is om afspraken te maken over werkwijze, communicatie en grenzen. De burgerwacht mag geen taken overnemen, maar kan wel fungeren als extra paar ogen en oren in de wijk.
Een breder signaal aan de politiek
Wat er in Ter Apel gebeurt, staat niet op zichzelf. In andere plaatsen rond asielzoekerscentra klinken vergelijkbare geluiden. Burgers voelen zich onveilig, niet gehoord, en besluiten dan maar zelf in te grijpen. Het ontstaan van burgerwachten is niet alleen een gevolg van criminaliteit, maar ook van wantrouwen richting de overheid.
Het is een duidelijke boodschap aan Den Haag: als mensen zich structureel in de steek gelaten voelen, zoeken ze hun eigen oplossingen. Dat maakt het niet alleen een veiligheidskwestie, maar ook een politieke kwestie. Want hoe zorg je ervoor dat burgers het vertrouwen in instituties behouden?
De toekomst van Ter Apel: samenwerken of verder polariseren?
De situatie in Ter Apel is een spiegel voor heel Nederland. Het laat zien wat er gebeurt als lokale problemen jarenlang worden genegeerd of gebagatelliseerd. De opkomst van de burgerwacht is enerzijds een daad van betrokkenheid en gemeenschapszin, maar anderzijds ook een symptoom van groeiende verdeeldheid.
Of het initiatief een succes wordt of uitmondt in nieuwe problemen, hangt sterk af van de samenwerking tussen burgers en overheid. Alleen als er goede communicatie, duidelijke afspraken en wederzijds respect zijn, kan de veiligheid daadwerkelijk worden verbeterd zonder dat de rechtsstaat onder druk komt te staan.
Wat in elk geval vaststaat: de inwoners van Ter Apel hebben een duidelijk signaal afgegeven. Ze pikken het niet langer dat hun zorgen worden genegeerd. En of je het er nu mee eens bent of niet – dat signaal is niet meer te negeren.
