In Ter Apel, waar het centrale aanmeldcentrum voor asielzoekers zich bevindt, is opnieuw een record gebroken. In de nacht van maandag op dinsdag verbleven er volgens officiële cijfers 2034 asielzoekers in de opvanglocatie.
Dat aantal ligt boven de limiet van 2000 personen die de gemeente Westerwolde heeft afgesproken met het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA).
Het gevolg van deze overschrijding is direct voelbaar: het COA moet een dwangsom van 50.000 euro betalen aan de gemeente. Het is de eerste keer dat zo’n hoog bedrag wordt opgelegd en daarmee wordt een nieuw hoofdstuk toegevoegd aan de slepende discussie over de opvangcapaciteit in Nederland.
Een ongewenste situatie voor iedereen
Het COA zelf noemt de overvolle opvang “onwenselijk”. Zowel bewoners, medewerkers als omwonenden worden geraakt door de drukte.
De organisatie benadrukt dat het bieden van menswaardige en veilige opvang op deze manier steeds moeilijker wordt. Begeleiding en faciliteiten komen in het gedrang wanneer de aantallen structureel te hoog zijn.
Voor omwonenden betekent de situatie al langere tijd extra overlast en onzekerheid. Voor medewerkers zorgt de druk voor hoge werkdruk en spanningen, terwijl bewoners in de opvang vaak te maken krijgen met onvoldoende privacy en voorzieningen.
Waarom de aantallen stijgen
De reden dat Ter Apel opnieuw overloopt, ligt volgens het COA bij de sluiting van meerdere tijdelijke opvanglocaties. Deze plekken werden de afgelopen maanden gebruikt om de instroom te spreiden, maar veel daarvan zijn inmiddels gesloten.
Hierdoor komen steeds meer mensen opnieuw in Ter Apel terecht, waardoor de afgesproken grens niet langer houdbaar blijkt.
Volgens experts laat dit zien dat het probleem niet alleen in Ter Apel zelf ligt, maar vooral in het gebrek aan structurele spreiding en opvangcapaciteit in het hele land.
Eerdere dwangsommen en oplopende druk
Het is niet de eerste keer dat Westerwolde een dwangsom oplegt. In eerdere gevallen werden ook boetes opgelegd, maar deze lagen aanzienlijk lager dan de huidige 50.000 euro.
Volgens de gemeente was het verhogen van het bedrag noodzakelijk om voldoende druk uit te oefenen op het COA en het Rijk.
De beslissing maakt duidelijk hoe hoog de spanningen inmiddels zijn. Lokale bestuurders voelen zich in de steek gelaten door het kabinet en wijzen erop dat het landelijke beleid tekortschiet. Terwijl het Rijk praat over spreiding en verdeling, blijft Ter Apel keer op keer het middelpunt van de opvangcrisis.
De zoektocht naar oplossingen
De discussie over de opvangcapaciteit speelt al jaren. Gemeenten worden regelmatig benaderd met het verzoek om extra plekken beschikbaar te stellen.
Vaak stuit dat echter op weerstand bij inwoners of de lokale politiek. Angst voor overlast of zorgen over de impact op de leefbaarheid maken het lastig om nieuwe locaties te openen.
Toch zijn er ook voorbeelden van steden die tijdelijk bijspringen. Zo boden Leeuwarden, Assen en Arnhem de afgelopen tijd opvangplaatsen aan. Maar ondanks die inspanningen blijft de druk op Ter Apel onverminderd hoog.
Heropening van Biddinghuizen als tijdelijke oplossing
Om de huidige crisis te verlichten, wordt gekeken naar een mogelijke heropening van de opvanglocatie in Biddinghuizen. Daar werden de afgelopen drie winters al ruim 1200 asielzoekers tijdelijk ondergebracht.
De gemeente Dronten, waar Biddinghuizen onder valt, laat weten dat de ervaringen uit eerdere jaren overwegend positief zijn.
Het plan is om in oktober te starten met voorbereidingen, zodat de locatie medio november open kan. Zoals in voorgaande jaren zal de opvang in maart weer sluiten vanwege het festivalseizoen dat op het terrein plaatsvindt.
Deze tijdelijke oplossing kan verlichting bieden, maar lost het structurele probleem niet op. Zodra de locatie weer sluit, keert de druk terug naar andere opvangcentra, met Ter Apel als grootste zorgenkind.
Politieke en maatschappelijke discussie
De situatie in Ter Apel houdt niet alleen de lokale politiek bezig, maar ook het nationale debat. Het kabinet benadrukt dat spreiding noodzakelijk is, maar worstelt met het vinden van voldoende draagvlak. Ondertussen groeit de onvrede bij burgers en gemeenten die zich onevenredig belast voelen.
Voorstanders van strengere maatregelen wijzen erop dat zonder harde afspraken de druk op Ter Apel niet zal verdwijnen. Tegenstanders vrezen dat dwangsommen en sancties slechts symptoombestrijding zijn en niet bijdragen aan een structurele oplossing.
Impact op bewoners en samenleving
Wat vaak onderbelicht blijft, is de impact op de mensen zelf. Voor asielzoekers betekent de overbevolking minder toegang tot begeleiding, langere wachttijden en een gevoel van onzekerheid.
Voor medewerkers van het COA betekent het werken onder grote druk, met risico’s op uitval door stress. Voor inwoners van Westerwolde leidt het tot frustratie en spanningen over leefbaarheid en veiligheid.
De dwangsom van 50.000 euro benadrukt dat de situatie uit de hand loopt. Het symboliseert de kloof tussen lokaal bestuur, landelijke politiek en opvangorganisaties.
Conclusie: structurele oplossing blijft uit
De recorddrukte in Ter Apel en de opgelegde boete aan het COA maken duidelijk dat de opvangcrisis nog lang niet is opgelost. Zolang tijdelijke locaties sluiten en er geen voldoende spreiding komt, zal de limiet in Ter Apel steeds opnieuw overschreden worden.
De dwangsom van 50.000 euro is bedoeld als signaal en waarschuwing, maar zolang de landelijke politiek geen structurele keuzes maakt, blijft het dweilen met de kraan open.
Het probleem van de asielopvang is daarmee niet alleen een lokaal vraagstuk, maar een nationale uitdaging die dringend om een duurzame oplossing vraagt.
