Iedere ouder denkt goed na over de naam van hun kind. Het moet uniek zijn, goed klinken en liefst ook een beetje karakter uitstralen. Maar wat als de naam die je kiest onbewust al een bepaalde indruk oproept bij een leraar, nog voordat je kind ook maar iets heeft gezegd of gedaan? Uit verschillende onderzoeken blijkt dat leerkrachten – vaak zonder het zelf te beseffen – bepaalde voornamen koppelen aan bepaald gedrag. En sommige namen komen daarbij helaas opvallend vaak terug als ‘probleemkind’.
Een naam met een label
In het klaslokaal zijn leerkrachten continu bezig met het inschatten van gedrag en het bewaken van de rust. Daarbij worden ze, net als iedereen, beïnvloed door onbewuste associaties.
Zo kan een naam als ‘Jayden’ of ‘Delano’ onbewust al een beeld oproepen van een drukke of mondige leerling. Terwijl namen als ‘Lucas’ of ‘Emma’ eerder gelinkt worden aan rustige of brave kinderen.
Uit interviews met basisschoolleraren blijkt dat deze indrukken vaak al ontstaan voordat een kind überhaupt iets gedaan heeft.
“Als ik de naam ‘Levi’ op een nieuwe lijst zie staan, stel ik me onbewust al een jongetje voor dat snel afgeleid is,” zegt een leerkracht uit Rotterdam.
“Niet dat het altijd klopt, maar je hebt toch bepaalde ervaringen uit het verleden.”
Namen met een ‘stempel’
Hoewel leraren professioneel genoeg zijn om ieder kind een eerlijke kans te geven, blijkt uit onderzoek dat de naam van een leerling toch onbewust verwachtingen oproept.
Zo werd er in Duitsland een studie gedaan waarbij leerkrachten een lijst kregen met alleen voornamen. Ze moesten inschatten welke kinderen waarschijnlijk lastig gedrag zouden vertonen.
Namen als Kevin, Justin en Mandy scoorden daar opvallend hoog.
Ook in Nederland zijn er namen die vaker worden geassocieerd met lastig gedrag. Denk aan jongensnamen zoals Jayden, Mason, Dylano, Ricardo of Gio.
Bij meisjes komen namen als Chantal, Kimberly, Sharona, Destiny of Kaylee regelmatig voorbij in het rijtje van ‘drukke’ of ‘mondige’ leerlingen.
Waar komt dat vandaan?
De associaties komen deels voort uit ervaring. Namen die vaker voorkomen bij leerlingen die wat meer aandacht nodig hebben, blijven makkelijker hangen bij leraren.
En als je als leraar drie keer een drukke Jayden in de klas hebt gehad, dan is de kans groot dat je onbewust de vierde Jayden ook met extra oplettendheid bekijkt.
Daarnaast spelen sociale en culturele factoren een rol. Bepaalde namen komen vaker voor in bepaalde wijken, bij bepaalde bevolkingsgroepen of binnen specifieke sociale milieus.
Daarin zit geen waardeoordeel, maar het zorgt er wel voor dat sommige namen onbedoeld een bepaald imago krijgen.
Het gevaar van vooroordelen
Hoewel de meeste leraren benadrukken dat ze elk kind als individu behandelen, is het belangrijk om te erkennen dat namen invloed hebben.
Want een verwachting beïnvloedt – hoe subtiel ook – gedrag. Als een leraar bij voorbaat al denkt dat een kind druk, brutaal of moeilijk is, dan kan dat onbewust doorsijpelen in de manier van communiceren of corrigeren.
En dat heeft effect. Kinderen voelen haarfijn aan of ze het ‘vertrouwen’ krijgen.
Een leerling die het idee heeft dat de meester of juf hem niet vertrouwt of hem sneller aanspreekt dan anderen, kan zich ook sneller gaan gedragen naar dat beeld. Zo ontstaat een vicieuze cirkel.
Ouders merken het ook
Het blijft niet alleen bij de perceptie van leraren. Ook ouders merken het soms als de naam van hun kind vooroordelen oproept. “Mijn zoon heet Dylano,” zegt een moeder uit Den Bosch.
“Hij is gewoon een lieve, gevoelige jongen. Maar op school zei een juf ooit letterlijk: ‘Oh, nog een Dylano, daar hebben we ervaring mee.’ Ik stond echt met open mond.”
Een andere moeder, van dochter Sharona, vertelt: “Ze doet het goed op school, maar ik heb al meerdere keren gehoord dat haar naam ‘typisch’ is.
Alsof je aan haar naam kunt zien hoe ze zich gaat gedragen. Dat voelt oneerlijk.”
Enkele ‘probleemnamen’ volgens leraren
Hoewel het generaliseren niet eerlijk is en ieder kind uniek is, worden de volgende namen volgens diverse leraren in Nederland opvallend vaak geassocieerd met ‘lastig gedrag’ of een ‘grote mond’:
-
Jayden
-
Dylano
-
Delano
-
Ricardo
-
Gio
-
Levi
-
Mason
-
Sharona
-
Destiny
-
Kimberly
-
Chantal
-
Kaylee
Daartegenover staan namen die juist worden geassocieerd met ‘rustig’ en ‘voorbeeldig’ gedrag, zoals:
-
Emma
-
Sophie
-
Julia
-
Thomas
-
Lucas
-
Finn
Is het terecht? Natuurlijk niet
Geen enkele naam is goed of fout. De associaties die mensen hebben, zijn gebaseerd op ervaringen, stereotypes en sociale invloeden. Maar dat wil niet zeggen dat ze kloppen.
Elk kind verdient een schone lei en een eerlijke beoordeling, los van wat zijn of haar naam mogelijk oproept bij een volwassene.
De uitdaging ligt dus in bewustwording. Door ons er bewust van te zijn dat we namen koppelen aan gedrag, kunnen we actief proberen die reflex los te laten.
Zeker in het onderwijs, waar elk kind een eerlijke start verdient.
Tot slot: het zit in het kind, niet in de naam
Een naam is niets meer dan een label dat ouders met liefde hebben gekozen. Het zegt niets over karakter, gedrag of toekomst.
Laten we dus vooral voorzichtig zijn met het vellen van snelle oordelen op basis van een naam. Want als we eerlijk zijn, iedereen kent wel een brave Jayden of een rustige Sharona – en dat bewijst maar weer: een naam zegt lang niet alles.
