VVD-leider Dilan Yeşilgöz maakt één ding duidelijk: haar partij wil niet in zee met GroenLinks-PvdA, ook niet nu Jesse Klaver het roer heeft overgenomen van Frans Timmermans.
Volgens Yeşilgöz ligt de afwijzing niet aan personen, maar puur aan de inhoud. “Het ging niet om de heer Timmermans, maar om de koers die GroenLinks-PvdA vaart,” benadrukt ze.
Geen plek voor GroenLinks-PvdA in nieuw kabinet
De formatiegesprekken blijven stroef verlopen sinds de verkiezingsuitslag bekend is. Yeşilgöz, die de VVD aanvoert, houdt vast aan haar wens voor een centrumrechts kabinet.
Ze stelt dat zo’n coalitie het beste past bij wat Nederland nu nodig heeft: stabiliteit, economische groei en grip op migratie.
GroenLinks-PvdA past volgens haar simpelweg niet in dat plaatje. De partij zou te ver naar links zijn op thema’s als klimaat, migratie en belastingen.
“Onze inhoud wijkt te veel af,” zegt Yeşilgöz. “We moeten samen kunnen werken met partijen die dezelfde koers willen varen. Dat zie ik bij GroenLinks-PvdA niet gebeuren.”
Centrumrechts als ideaalbeeld, maar meerderheid ontbreekt
De VVD-leider noemt het vormen van een kabinet met partijen als D66, CDA en JA21 een logische stap.
Toch is er een probleem: met de huidige zetelverdeling komen ze samen uit op precies 75 zetels – één te weinig voor een meerderheid. Voor een stabiel kabinet zijn er minimaal 76 zetels nodig.
Hoe dat opgelost moet worden, blijft voorlopig onduidelijk. Yeşilgöz houdt de kaarten tegen de borst: “We hopen dat de verkenning snel duidelijkheid brengt.” Wel benadrukt ze dat de focus ligt op snelheid en stabiliteit.
Op X (voorheen Twitter) schreef ze: “Voor ons is het belangrijkst dat we snel aan de slag kunnen met oplossingen voor Nederland. We willen dat werken loont, onze economie sterk blijft, huizen worden gebouwd en migratie wordt beperkt.”
‘Alleen partijen met inhoudelijke overeenstemming’
Volgens Yeşilgöz is een kabinet alleen levensvatbaar als de deelnemende partijen inhoudelijk dicht bij elkaar staan. Ze gelooft dat de kans op succes groter is wanneer er sprake is van duidelijke overeenstemming over de belangrijkste thema’s.
“Dat kan het beste in een stabiele coalitie met partijen die inhoudelijk dicht bij elkaar staan,” aldus Yeşilgöz. Ze ziet mogelijkheden om een centrumrechtse coalitie te bouwen, maar erkent dat de onderlinge verschillen tussen partijen als D66 en JA21 groot zijn.
Jesse Klaver wil vernieuwing brengen, maar stuit op weerstand
Jesse Klaver, die onlangs de leiding van GroenLinks-PvdA overnam, hoopte met zijn frisse uitstraling en politieke ervaring een nieuwe dynamiek te brengen in de formatie. Klaver was al in 2017 betrokken bij de kabinetsformatie, maar trok zich toen terug omdat hij geen compromissen wilde sluiten over asieldeals met andere landen.
Zijn partij blijft vasthouden aan een progressieve koers op klimaat, sociale rechtvaardigheid en Europese samenwerking.
Dat botst met de prioriteiten van de VVD, die inzet op beperking van migratie, lastenverlichting en economische groei.
Hoewel Klaver en D66-leider Rob Jetten een goede persoonlijke band hebben, lijkt dat niet genoeg om een doorbraak te forceren. De VVD wil niet dat een samenwerking op persoonlijke relaties wordt gebaseerd, maar op inhoud.
D66 in spagaat: middenkabinet of centrumrechts?
Rob Jetten van D66 heeft eerder aangegeven dat hij het liefst een ‘middenkabinet’ ziet, waarin zowel centrumlinkse als centrumrechtse partijen samenwerken. In zijn ideale scenario zou GroenLinks-PvdA plaatsnemen aan tafel in plaats van JA21.
Maar dat plan lijkt te stranden nu de VVD daar niets voor voelt. Jetten komt daarmee in een lastige positie terecht: blijft hij vasthouden aan samenwerking met de linkse partijen, of schuift hij op richting het centrum om toch een kabinet te kunnen vormen?
Politieke analisten wijzen erop dat D66 zonder VVD weinig kan beginnen. Een samenwerking met GroenLinks-PvdA en kleinere partijen zou geen meerderheid opleveren. Daardoor lijkt de druk op Jetten toe te nemen om concessies te doen richting Yeşilgöz.
VVD wil tempo: “Nederland heeft oplossingen nodig, geen ruzie”
De boodschap van Yeşilgöz is helder: Nederland kan zich geen langdurige politieke patstellingen veroorloven. “De kiezer verwacht dat wij aan het werk gaan,” zei ze tegenover journalisten. Ze benadrukt dat de VVD de handen uit de mouwen wil steken, in plaats van zich te verliezen in politieke spelletjes.
Binnen de partij is er brede steun voor haar lijn. Veel VVD’ers vinden dat de partij na jaren van compromissen weer duidelijker rechts moet durven zijn. De samenwerking met de linkse partijen tijdens eerdere kabinetten onder Rutte leidde volgens critici tot ‘uitgeholde standpunten’ en ‘halfzachte maatregelen’.
Yeşilgöz probeert dat beeld nu te doorbreken door helderheid te bieden. “We moeten niet meewaaien met de wind, maar koers houden,” zegt ze.
Politieke puzzel blijft moeilijk te leggen
Ondanks haar duidelijke taal is het nog maar de vraag of een centrumrechts kabinet daadwerkelijk mogelijk is. De verschillen tussen VVD, CDA, D66 en JA21 zijn op sommige punten aanzienlijk. Vooral D66 ligt dwars op thema’s als klimaat, stikstof en Europese samenwerking.
Toch lijkt er volgens insiders beweging te komen. JA21 heeft laten weten bereid te zijn water bij de wijn te doen om een stabiel kabinet mogelijk te maken. Ook binnen het CDA gaan stemmen op dat samenwerking met de VVD de enige realistische optie is.
Een alternatief zou zijn dat een andere partij – bijvoorbeeld de SGP of BBB – wordt betrokken om die ene ontbrekende zetel op te vullen. Maar of dat de stabiliteit ten goede komt, is onzeker.
Klaver zet zichzelf neer als progressief alternatief
Intussen probeert Klaver GroenLinks-PvdA te positioneren als het progressieve alternatief in de oppositie. In interviews stelt hij dat Nederland behoefte heeft aan “meer visie en menselijkheid” en verwijt hij de VVD dat die “problemen afkoopt in plaats van oplost”.
Zijn terugkeer in de politieke voorgrond heeft wel gezorgd voor nieuw elan binnen zijn partij. Veel linkse kiezers zien in hem een kans om het tij te keren na de teleurstellende verkiezingsuitslag van Timmermans. Toch lijkt de kloof met de VVD voorlopig te groot om te overbruggen.
Conclusie: formatie zit muurvast, maar spel is nog niet gespeeld
De politieke kaarten zijn geschud, maar de formatie blijft een taaie puzzel. Dilan Yeşilgöz houdt vast aan haar koers richting een centrumrechts kabinet, terwijl Jesse Klaver zijn linkse idealen niet wil opgeven.
Rob Jetten balanceert tussen die twee werelden, hopend op een middenweg die er misschien helemaal niet is.
Voorlopig blijft de vraag hangen: lukt het Yeşilgöz om de partijen aan de rechterzijde te verenigen en de stabiliteit te brengen die ze belooft? Of zal de politieke realiteit haar dwingen alsnog met andere spelers om tafel te gaan?
Eén ding is duidelijk: de formatie belooft nog wekenlang voer voor debat, strategie en politieke spelletjes te blijven.
