Wanneer je de rekening vraagt in een restaurant, volgt vaak de bekende vraag: “Wilt u nog een fooi geven?” Of je nu contant betaalt of via het pinapparaat, het onderwerp fooi blijft een interessant gespreksonderwerp. Terwijl sommigen automatisch een extraatje achterlaten, kiezen anderen ervoor om niets te geven. Maar waarom geven zoveel mensen tegenwoordig nauwelijks nog fooi? En hoeveel is eigenlijk ‘normaal’?
Waarom geven mensen fooi?
Voor sommige mensen is het geven van fooi bijna een reflex. Ze doen het standaard, ongeacht de kwaliteit van de service. Uit een recente enquête onder 5706 mensen blijkt dat ongeveer 40% van de ondervraagden altijd een fooi achterlaat.
Voor deze groep is fooi een manier om waardering te tonen voor het harde werk van horecapersoneel. “Werken in de horeca is zwaar en de lonen zijn vaak niet hoog,” vertelt een respondent. In hun ogen is fooi een kleine blijk van respect en dankbaarheid.
Toch zijn er ook veel mensen die geen fooi geven, zelfs niet bij uitstekende service. Ongeveer 14% van de deelnemers aan de enquête zegt nooit een fooi te geven. Hun reden? Ze vinden het simpelweg niet nodig. “Horecamedewerkers krijgen toch al betaald voor hun werk,” klinkt het vaak.
Voor deze mensen is de gedachte simpel: als je een dienst levert en daar een salaris voor krijgt, waarom zou daar nog een extra beloning bovenop moeten?
Waarom alleen in de horeca?
Wat opvalt, is dat de gewoonte om fooi te geven vooral leeft in de horeca. Maar waarom eigenlijk? Een interessante vraag die veel mensen zichzelf stellen: waarom geven we wel fooi aan een serveerster, maar niet aan de kapper, de monteur of de pakketbezorger?
Een deelnemer aan de enquête verwoordde het treffend: “Waarom geef ik in een restaurant wel fooi, maar niet bij de kapper? Die persoon levert ook een dienst.” Het antwoord hierop is deels cultureel.
Fooi geven in de horeca is een traditie die van generatie op generatie wordt doorgegeven. In sommige landen, zoals de Verenigde Staten, is het zelfs een ongeschreven regel. In Nederland is het minder vanzelfsprekend, en dat zorgt voor discussie.
De rol van service en beleving
Voor veel mensen hangt de keuze om fooi te geven samen met de service die ze hebben ervaren. Als de bediening vriendelijk, attent en snel is, voelen gasten zich vaak geneigd om iets extra’s te geven. “Als ik goed geholpen word, geef ik graag iets extra,” vertelde een respondent.
Maar als de ervaring tegenvalt, verdwijnt dat gevoel van verplichting als sneeuw voor de zon. Een chagrijnige ober, lang wachten op je eten of een foutieve bestelling zonder excuses? Voor veel mensen zijn dit redenen om de fooi achterwege te laten.
Ook speelt het type gelegenheid een rol. In een luxe restaurant wordt vaker fooi gegeven dan in een simpel eetcafé. Mensen verwachten in een chique setting een hoog serviceniveau en zijn dan eerder bereid om daarvoor te betalen.
In een fastfoodrestaurant daarentegen verwacht bijna niemand dat je nog een extraatje achterlaat.
Hoeveel fooi is ‘normaal’?
De vraag die vaak opkomt: hoeveel fooi hoort nou eigenlijk? Ook hier zijn de meningen verdeeld. Uit de enquête blijkt dat 44% van de mensen ervoor kiest om de rekening simpelweg naar boven af te ronden.
Bijvoorbeeld, als de rekening €28,50 is, maken ze er €30 van. Dit voelt voor veel mensen als een makkelijke en beleefde manier om waardering te tonen zonder ingewikkeld gedoe.
Daarnaast geeft 34% van de ondervraagden standaard tussen de 5% en 10% van het totaalbedrag als fooi. Dit percentage wordt vaak gezien als ‘normaal’. Zo’n bedrag voelt redelijk: het is een bedankje zonder dat het je portemonnee flink leegschudt.
Toch zijn er ook mensen die royaler zijn. Ongeveer 8% van de mensen geeft tussen de 10% en 15% fooi. Slechts 1% van de ondervraagden geeft meer dan 20%. Voor de meeste mensen voelt dat als overdreven. “Fooi is een gebaar van waardering, maar het moet wel binnen redelijke grenzen blijven,” zegt een respondent.
Het effect van pinbetalingen op fooigedrag
Met de opkomst van pinbetalingen is het geven van fooi veranderd. Vroeger liet je simpelweg wat muntgeld op tafel achter. Tegenwoordig krijg je bij het pinnen vaak de vraag: “Wilt u een fooi geven?” Je moet dan bewust een bedrag kiezen, wat het minder spontaan maakt.
Voor sommige mensen voelt dit als een ongemakkelijke sociale druk. “Als de ober naast je staat te wachten terwijl je op het pinapparaat een bedrag moet invullen, voel je je bijna verplicht om iets te geven,” vertelt een respondent. Anderen vinden het juist handig omdat ze nooit contant geld bij zich hebben.
Interessant is dat sommige mensen aangeven minder fooi te geven sinds ze zijn overgestapt op pinbetalingen. Het voelt minder persoonlijk en de directe handeling van het achterlaten van muntgeld ontbreekt. Ook bestaat er bij sommigen wantrouwen over of het digitale fooigeld wel echt bij het personeel terechtkomt.
De psychologie achter fooi geven
Waarom geven we eigenlijk fooi? Volgens gedragspsychologen speelt sociale druk een grote rol. We willen graag aardig gevonden worden en voelen ons ongemakkelijk als we niets extra’s geven, zeker als anderen om ons heen dat wel doen.
Ook speelt het idee van wederkerigheid mee: als iemand je goed heeft geholpen, voel je je bijna moreel verplicht om daar iets tegenover te zetten.
Daarnaast kan fooi geven je een goed gevoel geven. Het is een kleine daad van vriendelijkheid die je dag nét iets beter kan maken. Niet alleen voor degene die de fooi ontvangt, maar ook voor jezelf.
Een persoonlijke keuze
Fooi geven blijft uiteindelijk een persoonlijke keuze. Wat voor de één vanzelfsprekend is, voelt voor de ander als overbodig. Sommigen zien het als een beloning voor goede service, anderen vinden dat het simpelweg bij het salaris hoort.
Of je nu altijd fooi geeft of alleen bij uitzonderlijke service, één ding is zeker: het blijft een onderwerp waar iedereen een mening over heeft. En dat maakt het juist zo interessant.
Hoe denk jij hierover? Geef je standaard fooi of alleen als de service uitmuntend was? Deel je mening in de reacties, want we zijn benieuwd naar jouw ervaringen!