Een onverwachte vondst in de Efteling zorgt momenteel voor veel ophef. Een Nederlandse vrouw met een opvallende verzameling heeft een souvenir opgedoken dat bij velen de wenkbrauwen doet fronsen.
De discussie die hierdoor is ontstaan, raakt gevoelige snaren: hoe zit het eigenlijk met racistische beeldvorming in populaire attractieparken?
Tiktok-video zet discussie op scherp
De aanleiding? Een video die viraal ging op TikTok. Daarin deelde de gebruiker Ruiju, bekend van haar collectie racistische karikaturen, haar verbazing en verontwaardiging over een souvenir dat ze aantrof in de Efteling.
Het ging om een figuurtje dat gebaseerd is op een personage uit de attractie Carnaval Festival. Voor veel mensen gewoon een grappige pop uit een bekende attractie, maar volgens Ruiju zit het anders.
Zij wees op de overdreven trekken van het Chinese poppetje: spleetogen, een bol hoedje, een lange gevlochten staart en overdreven lachende gezichtsuitdrukking.
Alles wat volgens haar hoort bij een eeuwenoud westers clichébeeld van Aziatische mensen. Volgens haar is het onbegrijpelijk dat zoiets anno 2025 nog steeds wordt verkocht, of überhaupt nog ergens opduikt.
Waarom deze ontdekking niet zomaar iets is
Op het eerste gezicht lijkt het misschien klein: een poppetje uit een attractie. Maar het raakt aan een veel groter thema. In hoeverre mogen humor en nostalgie zich beroepen op culturele stereotypen? En hoe ver moet een park als de Efteling gaan om hier rekening mee te houden?
Carnaval Festival is al vaker onderwerp van discussie geweest. De attractie stelt een wereldreis voor langs verschillende landen, waarbij elk land wordt vertegenwoordigd door dansende poppen en vrolijke muziek. Maar juist in die representaties schuilt het probleem, zeggen critici.
Landen zoals China, Japan, Afrika en Suriname worden neergezet met karikaturale figuren die, volgens sommigen, teruggrijpen op koloniale en racistische beeldvorming.
Hoewel de Efteling enkele jaren geleden heeft aangekondigd dat de attractie is aangepast om gevoelige stereotyperingen te vermijden, lijkt deze vondst te bewijzen dat de geschiedenis zich nog altijd laat voelen – en misschien nog steeds invloed heeft op de huidige beeldvorming.
Efteling reageert terughoudend
Op dit moment is er nog geen officiële reactie van de Efteling op de video van Ruiju. Eerder liet het park bij vergelijkbare kritiek weten dat ze openstaan voor dialoog, maar tegelijkertijd vasthouden aan de “sprookjesachtige en fantasierijke sfeer” van hun attracties. Volgens het park is Carnaval Festival bedoeld om op een speelse manier de verschillende culturen van de wereld te vieren.
Critici vinden dat niet voldoende. Zij stellen dat zelfs met goede bedoelingen, bepaalde beelden wel degelijk schadelijk kunnen zijn. Zeker als het gaat om jonge kinderen die met dit soort beelden opgroeien, is het belangrijk om stil te staan bij wat ze eigenlijk zien en meekrijgen.
Het grotere plaatje: stereotypering in populaire cultuur
De discussie over dit Efteling-souvenir past in een breder maatschappelijk debat dat de afgelopen jaren steeds zichtbaarder is geworden.
Van kinderboeken tot tv-series en van reclames tot schoolboeken: overal wordt steeds kritischer gekeken naar hoe mensen van kleur en verschillende culturele achtergronden worden afgebeeld.
Wat vroeger ‘onschuldig vermaak’ werd genoemd, wordt nu onder de loep genomen. Want die zogenaamd onschuldige beelden dragen wel degelijk bij aan hoe mensen denken over anderen. Ze bevestigen vaak oude denkbeelden die niet meer passen bij de diverse samenleving van nu.
Waarom dit nog steeds gevoelig ligt
Wat het extra gevoelig maakt, is dat veel mensen zich aangevallen voelen wanneer iets dat ze kennen en liefhebben – zoals een attractie uit hun jeugd – ineens onderwerp wordt van kritiek. Ze ervaren het als een aanval op hun herinneringen, hun plezier, hun cultuur.
Toch gaat het daar niet om, zeggen voorstanders van verandering. Het gaat erom dat we vandaag de dag verantwoordelijkheid nemen voor hoe we anderen afbeelden.
Dat we erkennen dat bepaalde grappen of figuren kwetsend kunnen zijn, zelfs als dat vroeger niet zo werd gezien. En dat het dus oké is om kritisch te kijken naar iconen uit het verleden, ook als die uit de Efteling komen.
Hoe nu verder?
De vraag is wat de Efteling met deze nieuwe kritiek gaat doen. Zal het park een statement uitbrengen? Worden er verdere aanpassingen gedaan in de attractie of in het assortiment van souvenirs? En hoe zal het publiek daarop reageren?
Wat duidelijk is, is dat dit geen losstaand incident is. De discussie over racisme, beeldvorming en culturele representatie is volop gaande, en populaire parken zoals de Efteling ontkomen er niet aan. Ze zullen zich moeten blijven afvragen: wat voor verhalen vertellen we, en over wie?
Bezoekers verdeeld
Ook op sociale media zijn de meningen verdeeld. Onder de video van Ruiju staan reacties die haar volledig gelijk geven, maar ook reacties van mensen die vinden dat ze “overdreven reageert” of dat “alles tegenwoordig racistisch genoemd wordt”.
Het laat zien hoe polariserend dit onderwerp nog altijd is. Maar ook dat het gesprek gevoerd moet blijven worden. Want alleen door naar elkaar te luisteren en elkaars ervaringen serieus te nemen, kan er echt iets veranderen.
Conclusie: meer dan alleen een poppetje
De ontdekking van het omstreden Efteling-souvenir is meer dan een incident. Het is een aanleiding om opnieuw na te denken over wat we normaal zijn gaan vinden – en of dat eigenlijk wel zo normaal is. Het is een kans om stil te staan bij hoe cultuur, geschiedenis en entertainment elkaar beïnvloeden.
In een tijd waarin representatie en inclusiviteit belangrijker zijn dan ooit, kunnen ook attractieparken niet achterblijven. De Efteling staat nu voor de keuze: vasthouden aan het verleden of mee evolueren met een samenleving die steeds kritischer kijkt naar beelden, verhalen en symboliek.
Welke kant het opgaat? De tijd zal het leren – maar één ding is zeker: het gesprek is nog lang niet voorbij.
