Het klinkt als iets uit een spionagefilm, maar volgens recent gelekte documenten gebeurt het echt: sommige apps zouden via je smartphone actief kunnen meeluisteren, zonder dat je het doorhebt.
De technologie achter deze praktijk heet “Active Listening”, en volgens nieuwe informatie wordt dit ingezet voor advertentiedoeleinden. Niet via je zoekgeschiedenis, maar via je microfoon.
Wat is Active Listening precies?
Bij ‘Active Listening’ gaat het erom dat een app actief toegang krijgt tot je microfoon, ook als je het toestel niet gebruikt voor een spraakopdracht of telefoongesprek.
Wat je vervolgens zegt – zelfs privé en zonder dat je je telefoon bewust gebruikt – wordt mogelijk geregistreerd, geanalyseerd en benut om jou gepersonaliseerde reclame te laten zien.
Het grote verschil met standaard dataverzameling (zoals via je zoekgedrag, locatie of surfgeschiedenis) is dat deze methode veel directer is. En juist dat maakt het zo controversieel. Want hoewel veel gebruikers algemene voorwaarden accepteren bij het installeren van apps, verwachten de meesten niet dat hun gesprekken worden afgeluisterd.
Documenten van mediabedrijf gelekt
De gelekte documenten zijn in handen gekomen van het platform ‘404 Media’. Het zou gaan om materiaal van de Amerikaanse Cox Media Group (CMG) – een grote partij in de advertentiewereld.
Uit die documenten blijkt dat CMG hun zakelijke partners zou hebben aangeboden om gebruik te maken van technologie waarmee actief op de microfoons van smartphones kon worden ingelogd.
Vervolgens werden de opgenomen gegevens geanalyseerd met kunstmatige intelligentie (AI), met als doel om gebruikers nóg gerichtere advertenties voor te schotelen. Daarbij werd de audio gecombineerd met andere data, zoals surfgedrag of eerdere aankopen.
Grote techbedrijven gelinkt aan het systeem
Volgens de informatie die nu naar buiten komt, waren grote bedrijven als Facebook (nu Meta), Google en Amazon klant bij CMG of in ieder geval betrokken bij het advertentie-ecosysteem waarin deze technologie werd aangeboden.
Google zou inmiddels de samenwerking met CMG hebben stopgezet, terwijl Amazon verklaarde nooit gebruik te hebben gemaakt van de diensten van dit systeem.
Meta – het moederbedrijf van Facebook en Instagram – liet weten dat het een onderzoek is gestart naar aanleiding van de ophef. Daarmee laten de techgiganten zich van hun voorzichtige kant zien, maar de bezorgdheid bij gebruikers is er niet minder om.
CMG: “Het product is verouderd en niet meer actief”
De Cox Media Group zelf probeert de gemoederen te sussen. Het bedrijf stelt dat het alleen werkte met “geanonimiseerde, geaggregeerde en versleutelde gegevens” van derden.
Daarnaast zouden gebruikers vooraf toestemming hebben gegeven. Ook zegt het bedrijf dat het gelekte systeem inmiddels niet meer in gebruik is. Toch bevestigt deze verklaring indirect dat het systeem ooit wel degelijk heeft bestaan.
Privacy-experts trekken aan de bel
Het is belangrijk om te benadrukken dat volgens de Europese privacywetgeving (AVG) het niet is toegestaan om persoonlijke gesprekken zonder uitdrukkelijke toestemming op te nemen en te analyseren.
Zelfs als je bij het installeren van een app akkoord gaat met algemene voorwaarden waarin het gebruik van het microfoon wordt genoemd, is dat niet genoeg. Zulke bepalingen mogen volgens de wet niet worden weggestopt in lange juridische teksten zonder duidelijke uitleg.
Toestemming moet “informeel, specifiek en vrij gegeven” zijn – en dat is in veel gevallen dus niet zo. Kortom: ook als je per ongeluk ergens toestemming voor hebt gegeven, betekent dat niet dat apps zomaar met je mogen meeluisteren.
Gebruikers merken het al langer op
Veel mensen hebben het idee dat hun telefoon meeluistert. Je praat bijvoorbeeld over een nieuw paar schoenen of een stedentrip, en binnen een paar uur zie je reclames op je tijdlijn die daar verdacht goed bij aansluiten. Velen hebben dit soort situaties ervaren, maar hadden nooit bewijs.
Tot nu dus. De documenten bieden volgens kenners sterk bewijs dat actieve audioanalyse geen complottheorie is, maar een reëel onderdeel van sommige datastrategieën.
Wat kun je doen om jezelf te beschermen?
Wie liever niet wil dat apps zonder duidelijke reden toegang hebben tot het microfoon van zijn of haar telefoon, kan gelukkig zelf actie ondernemen. In de instellingen van je smartphone kun je per app bepalen of het microfoontoegang krijgt. Dit werkt als volgt:
Voor iPhone (iOS):
Ga naar Instellingen > Privacy en beveiliging > Microfoon
Bekijk welke apps toegang hebben tot je microfoon
Zet de toegang uit voor apps die je niet vertrouwt of waarbij het niet nodig is
Voor Android:
Ga naar Instellingen > Beveiliging & privacy > Privacy > Microfoon
Bekijk de lijst van apps met toegang
Schakel de toegang uit per app
Op veel Android-telefoons kun je ook tijdelijk toegang geven (bijvoorbeeld alleen tijdens gebruik) of volledig blokkeren. Let op: sommige apps functioneren mogelijk minder goed zonder microfoon, maar voor veel apps is toegang tot je microfoon simpelweg niet nodig.
Let goed op bij het installeren van apps
De beste bescherming begint bij bewustzijn. Let bij het downloaden van een app goed op welke toestemmingen worden gevraagd. Vraag jezelf af: waarom zou een zaklamp-app toegang nodig hebben tot mijn microfoon? Vaak is het antwoord simpel: dat heeft die helemaal niet nodig.
Gebruik daarnaast je gezond verstand. Als een app iets lijkt te weten dat je alleen hardop hebt gezegd, is dat een signaal om je instellingen te controleren.
Conclusie: meeluisteren gebeurt – en niet altijd met jouw medeweten
De onthullingen rondom Active Listening en de rol van mediabedrijven zoals CMG laten zien hoe ver adverteerders bereid zijn te gaan in de jacht op data.
Hoewel bedrijven zich verschuilen achter termen als ‘anoniem’ en ‘veilig’, voelt het voor veel mensen ongemakkelijk. Terecht, want je smartphone zou niet zomaar mogen meeluisteren zonder dat jij daar écht van op de hoogte bent.
Wees daarom kritisch, check je instellingen regelmatig en wees je bewust van wat je deelt – zelfs als je het alleen uitspreekt.
Bron: Faktastisch
