In Nederland wonen honderdduizenden migranten die momenteel geen betaald werk hebben. Sommigen zitten tijdelijk thuis, anderen al jarenlang.
Deze groep vertegenwoordigt een enorm onbenut arbeidspotentieel. Terwijl werkgevers in sectoren als de zorg, techniek, logistiek en onderwijs schreeuwen om personeel, blijven veel migranten aan de kant staan. De vraag is: hoe komt dat, en belangrijker nog – wat moet er gebeuren om hen in beweging te krijgen?
De mismatch tussen aanbod en vraag
Een van de grootste uitdagingen is de mismatch tussen de vaardigheden van migranten en de eisen van de arbeidsmarkt. Veel werkloze migranten hebben geen diploma’s die in Nederland erkend worden. Anderen spreken de taal onvoldoende of hebben werkervaring die niet aansluit bij de beroepen waar de vraag groot is.
Aan de andere kant zijn er sectoren met structurele tekorten. Denk aan de bouw, kinderopvang, zorg en techniek. Het probleem is dus niet dat er geen werk is – het probleem is dat het werk niet aansluit op de achtergrond van veel migranten. Omscholing en begeleiding zijn daarom essentieel.
Taal als sleutel tot meedoen
Wie de Nederlandse taal niet spreekt, loopt vrijwel direct vast op de arbeidsmarkt. Taal vormt de basis voor communicatie, veiligheid op de werkvloer, en het opbouwen van een netwerk. Veel migranten willen wel, maar voelen zich onzeker of durven simpelweg geen stap te zetten vanwege taalbarrières.
Investeren in taallessen is dus geen luxe, maar noodzaak. En dan niet alleen de standaardcursus Nederlands op niveau A2, maar taalonderwijs dat gericht is op werk. Denk aan vakgericht Nederlands in de zorg of techniek, gecombineerd met praktijkervaring. Leren door te doen werkt voor veel mensen beter dan klassikaal leren in een leslokaal.
Opleiding en werkervaring combineren
Een veelbelovende aanpak is het combineren van opleiding met werken. Denk aan leerwerktrajecten waarbij migranten meteen in een bedrijf aan de slag gaan, terwijl ze tegelijkertijd scholing krijgen. Zo bouwen ze werkervaring op én verbeteren ze hun taal en vaardigheden.
Succesverhalen laten zien dat deze aanpak werkt. Migranten die eerst afhankelijk waren van een uitkering, groeien in een paar jaar uit tot waardevolle krachten binnen bedrijven. Werkgevers zijn vaak positief, zolang er maar goede begeleiding is en wederzijdse verwachtingen helder zijn.
Rol van gemeenten en uitkeringsinstanties
Gemeenten en instanties als het UWV spelen een grote rol in de activering van werkloze migranten. Helaas is de ondersteuning vaak bureaucratisch en weinig flexibel. Het ontbreekt aan maatwerk, terwijl juist deze groep behoefte heeft aan persoonlijke begeleiding.
Wat werkt wel? Jobcoaches die de taal spreken, cultuur begrijpen en tijd nemen om echt mee te denken. Geen standaardformulier of checklist, maar een traject waarin gekeken wordt naar motivatie, potentie en belemmeringen. Ook samenwerking met werkgevers is belangrijk, zodat de stap naar werk soepel verloopt.
Cultuurverschillen en beeldvorming
Een gevoelig onderwerp, maar niet onbelangrijk: cultuurverschillen spelen een rol. In sommige culturen is het niet vanzelfsprekend dat vrouwen buitenshuis werken, of wordt arbeid anders gewaardeerd. Ook heerst er soms wantrouwen tegenover instanties of schaamte over een uitkeringssituatie.
Daarnaast speelt beeldvorming mee. Werkloze migranten worden in het publieke debat regelmatig negatief neergezet. Dit helpt niet om mensen te motiveren. Juist een positieve benadering – waarin kansen, potentie en succesverhalen centraal staan – is nodig om beweging te krijgen.
Werkgevers moeten ook meebewegen
Niet alleen migranten moeten veranderen, ook werkgevers kunnen meer doen. Te vaak wordt er gekeken naar diploma’s en ‘perfecte’ kandidaten, terwijl motivatie en leerbaarheid minstens zo belangrijk zijn. Door de drempel te verlagen, stages aan te bieden of leerbanen te creëren, kunnen bedrijven bijdragen aan activering.
Diversiteit op de werkvloer is bovendien een kracht. Bedrijven die ruimte maken voor mensen met verschillende achtergronden, merken vaak dat dit leidt tot nieuwe inzichten, betere klantrelaties en een prettigere werksfeer.
Succesvolle voorbeelden uit de praktijk
Gelukkig zijn er al mooie initiatieven die laten zien dat het anders kan. Denk aan zorginstellingen die samenwerken met taalscholen, gemeenten die leerwerktrajecten aanbieden, of technische bedrijven die interne opleidingen opzetten voor statushouders. Deze projecten tonen aan dat investeren in mensen loont – mits het goed is georganiseerd.
Ook sociale ondernemingen spelen hierin een belangrijke rol. Zij combineren commercie met maatschappelijke impact, en bieden migranten een veilige plek om werkervaring op te doen. Vaak is de stap naar regulier werk daarna veel kleiner.
Wat levert het Nederland op?
De economische waarde van het activeren van werkloze migranten is enorm. Meer mensen aan het werk betekent minder uitkeringen, meer belastinginkomsten en minder sociale spanningen. Daarnaast zorgt het voor meer zelfredzaamheid, sociale cohesie en een sterkere samenleving.
In een vergrijzend land waar de arbeidsmarkt steeds krapper wordt, kan Nederland zich simpelweg niet veroorloven om zoveel potentieel onbenut te laten. Iedereen die wil en kan werken, verdient een eerlijke kans om mee te doen.
Wat moet er nu gebeuren?
De oplossing zit niet in één grote maatregel, maar in een reeks van kleine, praktische stappen:
Meer vakgerichte taallessen die aansluiten bij sectoren met tekorten.
Leerwerktrajecten waar werk en opleiding gecombineerd worden.
Persoonlijke begeleiding vanuit gemeenten, met oog voor cultuur en achtergrond.
Actieve betrokkenheid van werkgevers die bereid zijn om te investeren in mensen.
Een positieve benadering die uitgaat van potentie in plaats van tekortkomingen.
Door op al deze punten tegelijk in te zetten, kan Nederland werk maken van inclusie én economische groei.
De vraag is niet of het kan – de vraag is wanneer Nederland besluit het echt serieus aan te pakken.
