De spanningen tussen Israël en Iran zijn tot een kookpunt gekomen. In de nacht van donderdag op vrijdag heeft de Israëlische luchtmacht meerdere luchtaanvallen uitgevoerd op doelen in Iran.
Volgens de eerste berichten gaat het om een gerichte militaire actie tegen strategische doelen. Dit is wat we tot nu toe weten.
Luchtaanvallen op militaire en nucleaire doelen
Israël heeft bevestigd dat het bij de aanval ging om zogeheten “preventieve aanvallen” gericht op militaire installaties en nucleaire faciliteiten. De aanvallen vonden plaats in en rond de Iraanse hoofdstad Teheran en zouden specifiek gericht zijn op het nucleaire programma van Iran.
Volgens de Israëlische minister van Defensie, Israel Katz, waren de luchtaanvallen noodzakelijk om te voorkomen dat Iran een directe bedreiging zou vormen voor Israëlische burgers. Katz verklaarde: “Het Iraanse kernprogramma vormt een duidelijke en directe bedreiging voor ons voortbestaan.”
Leiders en wetenschappers gedood bij aanval
De impact van de aanval is groot. Bij de luchtaanvallen is generaal-majoor Hussein Salami, commandant van de Iraanse Revolutionaire Garde (IRG), om het leven gekomen. Ook zijn twee prominente nucleaire wetenschappers, Fereydoun Abbasi en Mohammed Mehdi Tehranchi, gedood. Daarnaast zijn er meldingen van meerdere burgerslachtoffers.
Beelden uit Teheran tonen brandende gebouwen en reddingswerkers die bezig zijn met het blussen van branden en opruimen van puin. De ravage in sommige wijken van de stad is aanzienlijk. Brandweerlieden zijn druk bezig de schade in kaart te brengen en gewonden uit ingestorte gebouwen te bevrijden.
Iran sluit luchtruim, vliegverkeer volledig stilgelegd
Als reactie op de aanval heeft Iran zijn luchtruim volledig gesloten. Alle vluchten van en naar het land zijn geannuleerd of omgeleid, zo blijkt uit gegevens van FlightRadar24.
Vooral de internationale luchthaven Imam Khomeini in Teheran is getroffen; daar zijn alle geplande vluchten voorlopig opgeschort.
Deze maatregel wijst erop dat Iran verdere aanvallen vreest of zich voorbereidt op een tegenaanval. De Iraanse regering heeft nog geen volledige details vrijgegeven over de schade of over de militaire reactie die mogelijk volgt.
Khamenei dreigt met zware vergelding
De Iraanse Opperste Leider Ali Khamenei heeft inmiddels gereageerd op de aanval. In een officiële verklaring heeft hij zware vergelding aangekondigd. “Israël zal de consequenties ondervinden van deze agressie. We zullen reageren op een manier die ze nooit zullen vergeten,” aldus Khamenei.
De internationale gemeenschap houdt haar adem in. Algemeen wordt verwacht dat Iran binnen korte tijd een vergeldingsactie zal uitvoeren.
De kans op een verdere escalatie in de regio is reëel. Khamenei wordt door veel analisten gezien als iemand die zijn dreigementen meestal uitvoert, zeker wanneer het prestige van het regime op het spel staat.
Noodtoestand uitgeroepen in Israël
Israël bereidt zich voor op een reactie vanuit Iran. De regering heeft uit voorzorg de nationale noodtoestand uitgeroepen. Instructies van het Home Front Command worden massaal verspreid via media en mobiele alerts. Burgers wordt opgeroepen om beschermde ruimten op te zoeken en alert te blijven.
Volgens defensieminister Katz is een raket- of drone-aanval op Israëlische doelen zeer waarschijnlijk. De IDF (Israëlische strijdkrachten) zijn in verhoogde staat van paraatheid gebracht. In sommige gebieden zijn schuilkelders al geopend en oefenen burgers met evacuatieprotocollen.
Reactie van de Verenigde Staten
De Verenigde Staten hebben inmiddels gereageerd op de situatie. De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Marco Rubio benadrukte dat de VS niet betrokken was bij de aanval en riep op tot kalmte.
Toch was Washington volgens Amerikaanse media vooraf op de hoogte van Israëls plannen. Bronnen binnen de Amerikaanse regering bevestigen dat de VS wist van de op handen zijnde operatie. Daarom werd eerder al geadviseerd aan Amerikaanse burgers in de regio om het gebied te verlaten.
President Donald Trump heeft zijn kabinet bijeen geroepen voor spoedoverleg. De vrees is dat Iran als vergelding ook Amerikaanse doelen in de regio, met name in Irak, zal aanvallen. Het Pentagon houdt rekening met cyberaanvallen, aanslagen op militaire bases en aanvallen via pro-Iraanse milities.
Internationale spanningen lopen verder op
De aanval op Iran is het voorlopig dieptepunt in een conflict dat al jaren suddert. De spanningen tussen beide landen zijn de afgelopen weken fors toegenomen, mede door ontwikkelingen in de Gazastrook, gezamenlijke militaire oefeningen en vijandige retoriek over en weer.
Het risico op een bredere oorlog in het Midden-Oosten is groter dan ooit. Diplomatieke pogingen om de rust te bewaren lijken voorlopig geen resultaat op te leveren. Europese landen roepen beide partijen op tot terughoudendheid en proberen via diplomatieke kanalen te de-escaleren, maar zonder veel succes.
Wat nu?
Het is op dit moment onduidelijk hoe Iran zal reageren en of er verdere militaire acties gepland staan. Zeker is wel dat de aanval van Israël op Iran een nieuw hoofdstuk inluidt in het al decennialange conflict. De komende dagen zullen cruciaal zijn.
De wereld kijkt gespannen toe, want elke vergeldingsactie kan leiden tot een kettingreactie. In het Midden-Oosten, maar ook daarbuiten. Voorlopig blijft het afwachten, maar duidelijk is dat de situatie ernstiger is dan ooit tevoren.
Mogelijke gevolgen voor de wereldeconomie
De aanval en de dreiging van verdere escalatie hebben ook gevolgen voor de wereldeconomie. De olieprijs is al aan het stijgen, uit angst dat belangrijke aanvoerroutes zoals de Straat van Hormuz in gevaar komen. Financiële markten reageren nerveus, met dalende koersen op beurzen in Azië en Europa.
Bedrijven met belangen in het Midden-Oosten bereiden zich voor op mogelijke evacuaties van personeel en tijdelijke stillegging van operaties. Ook reisorganisaties en luchtvaartmaatschappijen volgen de situatie op de voet. In meerdere landen is de dreiging op terreuraanslagen verhoogd.
Het conflict tussen Israël en Iran is daarmee niet alleen een regionaal veiligheidsprobleem, maar kan ook wereldwijd voelbare gevolgen hebben. De komende dagen zijn bepalend voor de koers van diplomatie en vrede – of oorlog.
