Voor velen is een glas wijn bij het eten of een biertje op het terras een vast onderdeel van het dagelijks leven. Maar wat als gezegd wordt dat het beter is om daar op een bepaalde leeftijd definitief mee te stoppen?
Volgens toonaangevende neurologen is dat geen overdreven advies, maar een serieuze aanbeveling om de hersenen gezond te houden en het risico op dementie te verlagen.
Alcohol en het ouder wordende brein: een risicovolle combinatie
Het is geen geheim dat overmatig alcoholgebruik schadelijk is voor het lichaam. Maar wat minder vaak besproken wordt, is de invloed van alcohol op de hersenen, vooral bij oudere volwassenen.
Naarmate mensen ouder worden, verandert de structuur van het brein. De hoeveelheid zenuwcellen – ook wel neuronen genoemd – neemt af. En juist deze neuronen zijn essentieel voor het geheugen, concentratievermogen en andere cognitieve functies.
Alcohol staat erom bekend dat het een negatief effect heeft op deze neuronen. Volgens neurologen, waaronder Dr. Richard Restak, is alcohol zelfs een neurotoxine, zij het een zwakke. Dat betekent dat het op celniveau schade kan aanrichten. En dat is precies wat men wil voorkomen bij het ouder worden.
Vanaf welke leeftijd stoppen? Het advies van Dr. Restak
In zijn boek The Complete Guide to Memory: The Science of Strengthening Your Mind stelt Dr. Restak dat mensen hun alcoholgebruik drastisch zouden moeten verminderen vanaf de leeftijd van 65 jaar. Rond het zeventigste levensjaar adviseert hij zelfs om helemaal te stoppen. Zijn motivatie? Het behoud van de overgebleven zenuwcellen.
Hoewel hersenen in de loop der jaren slechts een beperkt aantal neuronen verliezen – volgens sommige studies tussen de 2 en 4 procent – is elke cel kostbaar.
Zeker omdat herstel van beschadigde zenuwcellen bij mensen beperkt mogelijk is. Stoppen met alcohol is volgens deze visie een eenvoudige maar effectieve manier om verdere schade aan de hersenen te voorkomen.
Alcohol en dementie: een verontrustende link
Dementie is een van de snelst groeiende gezondheidsproblemen wereldwijd, en het risico stijgt flink naarmate men ouder wordt.
Er zijn verschillende vormen van dementie, waarvan Alzheimer het meest bekend is. Factoren als erfelijkheid en leeftijd spelen een rol, maar ook levensstijlkeuzes kunnen invloed hebben op het risico.
Uit onderzoek blijkt dat mensen die regelmatig of overmatig drinken een verhoogde kans hebben op het ontwikkelen van dementie.
Alcohol beschadigt de hersenen op meerdere manieren: het verstoort de communicatie tussen zenuwcellen, vermindert de doorbloeding van de hersenen en draagt bij aan hersenkrimp. Deze effecten stapelen zich op naarmate men ouder wordt, waardoor het risico op cognitieve achteruitgang significant toeneemt.
Meer dan alleen geheugenverlies
De nadelen van alcohol op oudere leeftijd gaan verder dan geheugenverlies. Ouderen zijn ook fysiek kwetsbaarder.
Alcoholgebruik verhoogt de kans op vallen – een van de grootste oorzaken van letsel en ziekenhuisopnames bij ouderen. Zelfs kleine hoeveelheden kunnen zorgen voor een verminderd evenwicht, tragere reflexen en een lagere alertheid.
Daarbij komt dat het lichaam op latere leeftijd anders omgaat met alcohol. De lever breekt alcohol langzamer af, het vetgehalte in het lichaam verandert, en het vochtgehalte daalt. Hierdoor blijft alcohol langer in het lichaam aanwezig, met sterkere effecten dan op jongere leeftijd.
Waarom volledig stoppen beter is dan minderen
Veel mensen denken dat één glas per dag geen kwaad kan. En voor jongere volwassenen is dat in sommige gevallen misschien waar. Maar vanaf een bepaalde leeftijd wegen de voordelen niet meer op tegen de risico’s.
Dr. Restak stelt dat het schrappen van alcohol uit het dieet na het 65e levensjaar een simpele stap is met mogelijk grote voordelen voor de gezondheid van het brein.
Volledig stoppen zorgt ervoor dat het lichaam niet langer belast wordt met het verwerken van een neurotoxine.
De hersenen krijgen rust, het risico op vallen daalt, en het geheugen wordt beter beschermd. Het effect van alcohol op de hersenen is cumulatief – hoe langer en vaker iemand drinkt, hoe groter de schade. Stoppen kan dus zelfs op latere leeftijd nog verschil maken.
Gezonde alternatieven voor ontspanning
Voor wie gewend is aan een drankje ter ontspanning, kan stoppen een uitdaging zijn. Gelukkig zijn er tal van alternatieven die hetzelfde effect kunnen geven zonder schade. Denk aan kruidenthee, alcoholvrije cocktails, ontspanningsoefeningen of wandelen. Ook sociale momenten kunnen prima zonder alcohol – het gesprek blijft hetzelfde, de kater blijft uit.
De markt voor alcoholvrije dranken groeit bovendien snel. Er zijn tegenwoordig smaakvolle alternatieven voor bier, wijn en sterke drank die geen druppel alcohol bevatten maar wel dezelfde beleving geven.
Wat kun je nu doen om je hersenen te beschermen?
Het stoppen met alcohol is slechts één onderdeel van een hersenvriendelijke levensstijl. Wie zijn cognitieve gezondheid wil verbeteren, kan daarnaast inzetten op:
Regelmatige lichaamsbeweging
Gezonde, mediterrane voeding
Mentale uitdagingen zoals lezen, puzzelen of nieuwe dingen leren
Sociale interactie
Goede slaapgewoonten
Door deze factoren te combineren, blijft het brein langer scherp en neemt het risico op ouderdomsziekten zoals dementie af.
Beter laat dan nooit
Voor mensen die hun hele leven al af en toe drinken, klinkt stoppen op latere leeftijd misschien overdreven. Maar het tegenovergestelde is waar: juist nu valt er nog winst te behalen. De hersenen blijven zich aanpassen, ook op oudere leeftijd. Iedere dag zonder alcohol is een dag waarop het brein beschermd wordt.
Het advies van deskundigen is helder: vanaf 65 jaar is het verstandig om alcoholgebruik drastisch te beperken. En wie rond de 70 is, doet er goed aan om volledig te stoppen. Niet als straf, maar als investering in levenskwaliteit en gezondheid.
Kortom: wil je helder blijven, vallen voorkomen en je kans op dementie verlagen? Dan is stoppen met alcohol op oudere leeftijd geen gemis – maar een slimme keuze.
Bron: Clint