Er zijn van die keukendiscussies die iedereen wel eens voert. Moet je pasta nou met of zonder olie koken? Kun je rauwe kip invriezen nadat het ontdooid is? En misschien wel de grootste discussie van allemaal: moet je vlees afspoelen met water voordat je het bereidt?
Hoewel veel mensen overtuigd zijn dat het niet nodig of zelfs gevaarlijk is, zijn er ook genoeg argumenten vóór. In dit artikel leggen we uit waarom het afspoelen van vlees met water misschien toch helemaal geen gek idee is.
Wat bedoelen we precies met vlees afspoelen?
Laten we eerst even duidelijk maken waar we het over hebben. Vlees afspoelen betekent simpelweg dat je rauw vlees onder koud stromend water houdt voordat je het verder verwerkt.
Dat kan gaan om kip, rund, varken, lam of zelfs wild. Sommige mensen doen dit om bacteriën weg te spoelen, anderen om bloed- of slijmresten te verwijderen. Er zijn zelfs mensen die zweren bij een azijn- of citroenbadje voorafgaand aan het koken.
Waarom zou je vlees afspoelen?
Er zijn een aantal goede redenen waarom mensen ervoor kiezen om vlees af te spoelen met water. Hieronder de belangrijkste:
1. Verwijderen van oppervlaktebacteriën
Rauw vlees kan besmet zijn met bacteriën zoals salmonella, E. coli of campylobacter. Hoewel je deze bacteriën niet volledig wegspoelt met water, kunnen er wel oppervlakkige resten verwijderd worden. Dat geeft mensen het gevoel dat het vlees ‘schoner’ is voordat het in de pan gaat.
2. Bloed en vleessappen afspoelen
Veel mensen vinden het idee van roze of rode vleessappen niet zo smakelijk. Door vlees af te spoelen, verwijder je een deel van dat vocht, waardoor het minder ‘bloederig’ oogt. Vooral bij kip en varkensvlees vinden mensen dit prettiger.
3. Verbetering van geur en textuur
Sommige mensen merken dat rauw vlees een nare geur kan hebben als het net uit de verpakking komt. Dit komt deels door het verpakkingsproces en het vrijkomen van gassen. Door het vlees kort af te spoelen, zou die geur sneller verdwijnen. Ook kan het de textuur van het vlees verbeteren, zeker bij vlees dat wat slijmerig aanvoelt.
4. Culturele en culinaire gewoontes
In veel culturen is het afspoelen van vlees een standaard onderdeel van de voorbereiding. In de Caribische en Afrikaanse keuken, bijvoorbeeld, wordt vlees vaak gewassen met een mengsel van water, azijn en citroen om het ‘te reinigen’. Voor veel thuiskoks is het dus ook gewoon traditie.
Maar is het wel veilig om vlees af te spoelen?
Nu wordt het interessant. Want als het afspoelen van vlees zoveel voordelen heeft, waarom zeggen sommige experts dan dat je het juist niet moet doen? Het Voedingscentrum, het RIVM en andere voedselveiligheidsinstanties raden het zelfs af. De reden: kruisbesmetting.
Kruisbesmetting: het echte gevaar
Wanneer je rauw vlees onder stromend water afspoelt, kunnen bacteriën zich via spetters verspreiden naar je gootsteen, keukenkastjes, vaatdoekjes en zelfs andere etenswaren. Dat is precies wat je niet wilt. Bacteriën die zich via druppeltjes verspreiden, kunnen overleven en zich vermenigvuldigen als je ze niet goed schoonmaakt.
De pan maakt uiteindelijk wél alles dood, maar als die bacteriën eerst op je salade of snijplank terechtkomen, is het kwaad al geschied. Vooral bij kip en kalkoen is dit een bekend probleem, omdat die vaak besmet zijn met campylobacter.
Wat zeggen experts hierover?
Volgens het Voedingscentrum is afspoelen niet nodig en zelfs af te raden. De hitte van het bakken, braden of koken doodt de bacteriën veel effectiever dan water ooit kan. Bovendien verhoog je met spoelen juist het risico op verspreiding van bacteriën in de keuken.
Toch is de discussie niet zwart-wit. In landen als de VS raden de Centers for Disease Control and Prevention (CDC) het wassen van kip expliciet af, terwijl koks en chefs in andere delen van de wereld het blijven doen. Het komt dus ook neer op persoonlijke hygiëne en hoe zorgvuldig je bent in de keuken.
Hoe kun je vlees veilig afspoelen als je dat toch wilt doen?
Voor wie ondanks alle waarschuwingen toch liever vlees afspoelt, zijn er manieren om dat veilig te doen:
Spoel in een diepe kom, niet onder stromend water. Hierdoor voorkom je dat er water spat.
Gebruik direct een keukenpapiertje om het vlees droog te deppen en gooi dit meteen weg.
Reinig alles grondig na het afspoelen: je gootsteen, het aanrecht, je handen en eventuele gereedschappen.
Zorg dat andere voedingsmiddelen niet in de buurt liggen tijdens het spoelen, om kruisbesmetting te voorkomen.
Gebruik aparte snijplanken en messen voor rauw vlees.
Wat is dan het beste? Afspoelen of niet?
Er is geen eenduidig antwoord. Wetenschappelijk gezien is het niet nodig om vlees af te spoelen. Alle schadelijke bacteriën worden bij de juiste bereiding sowieso vernietigd. Maar als je vanuit persoonlijke voorkeur, traditie of om esthetische redenen toch liever spoelt, doe het dan met verstand en hygiëne.
Wil je het zekere voor het onzekere nemen? Dan is het verstandiger om vlees direct uit de verpakking te halen, droog te deppen met keukenpapier en goed door te garen. Zo minimaliseer je het risico op voedselinfecties én houd je je keuken veilig.
Samengevat: dit moet je onthouden
Vlees afspoelen kan oppervlakkige resten verwijderen, maar doodt geen bacteriën.
De echte gevaren zitten in kruisbesmetting door spetters.
Je kunt veilig afspoelen als je extreem hygiënisch werkt.
Experts raden het af, maar in sommige culturen blijft het een gewoonte.
De allerbelangrijkste tip blijft: verhit je vlees altijd goed, dan zit je sowieso veilig.
Dus: afspoelen of niet?
De keuze is aan jou. Zolang je weet wat je doet en je keuken goed schoonhoudt, kan afspoelen in sommige gevallen geen kwaad. Maar als je twijfelt, houd je dan aan de gouden regel: niet afspoelen, wél goed verhitten.
Wil je meer tips over veilig koken en voedselhygiëne? Hou dan deze blog in de gaten voor de nieuwste inzichten uit de keuken!
