Contant geld raakt in Nederland steeds verder op de achtergrond. Waar het vroeger normaal was om je boodschappen met een briefje van tien af te rekenen, zie je nu overal mensen met hun pinpas of smartphone betalen.
Steeds meer winkelketens maken de overstap naar volledig digitaal en accepteren simpelweg geen cash meer.
Voorstanders juichen dit toe als modern en efficiënt, maar er klinken ook stevige zorgen. Want wat betekent dit voor consumenten die nog wel graag met muntgeld of bankbiljetten betalen?
Winkels die cash weren
In steeds meer steden zijn de eerste bekende winkelketens al overgestapt naar een pin-only beleid. Zo werken veel vestigingen van Starbucks, Subway en Bakker Bart inmiddels volledig zonder cash.
Ook drogisterijketens zoals Etos en sommige filialen van HEMA hebben in diverse steden al besloten om alleen nog pinbetalingen te accepteren. Bij kledingwinkels als ZARA, Weekday en Monki hangen vaak bordjes bij de ingang of kassa met de duidelijke melding: “Alleen pinnen”.
Zelfs in de supermarktwereld zie je de verschuiving. Vooral bij kleinere filialen zoals AH to go op stations en sommige Spar City-winkels is het gebruik van contant geld volledig verdwenen.
Voor ondernemers levert dit veel voordelen op: geen gedoe meer met wisselgeld, minder kans op overvallen en lagere kosten voor het afstorten van cash.
Toch zorgt dit bij klanten geregeld voor irritatie. Vooral ouderen die nog gewend zijn hun aankopen met muntgeld af te rekenen of mensen die bewust hun uitgaven met cash in de hand houden, komen hierdoor in de knel.
Wettelijk toegestaan
Veel consumenten denken dat winkels verplicht zijn om contant geld aan te nemen, maar dat is niet zo. Zolang een winkel vooraf duidelijk communiceert dat er alleen digitaal betaald kan worden, is dit wettelijk toegestaan. Vaak gebeurt dit via een bordje bij de ingang of op de toonbank.
Het gevolg is dat wie geen pinpas of smartphone bij zich heeft, gewoon niet kan betalen. Voor een samenleving die jarenlang volledig draaide op biljetten en muntgeld voelt dit vreemd en soms zelfs oneerlijk.
De nadelen voor klanten
Voor een groeiende groep Nederlanders levert het verdwijnen van cash serieuze problemen op. Ouderen die moeite hebben met digitaal bankieren, toeristen die vooral met contant geld reizen of gezinnen die hun kinderen zakgeld in muntjes meegeven: zij merken allemaal dat hun mogelijkheden kleiner worden.
Daarnaast zijn er mensen die bewust contant betalen om hun uitgaven overzichtelijk te houden. Een briefje van twintig in je portemonnee geeft een veel concreter beeld van wat je uitgeeft dan een snelle tik met je pinpas of telefoon.
Contactloos betalen kan leiden tot onbewust meer uitgeven, iets waar consumenten met een krap budget juist voor willen waken.
Veiligheid en privacy
Voorstanders van pin-only winkels wijzen vaak op de voordelen van veiligheid en gemak. Geen cash in de kassa betekent minder risico op overvallen en een snellere afhandeling bij de kassa.
Toch kent dit ook een keerzijde. Elke digitale betaling laat namelijk een spoor achter: waar je koopt, wanneer en voor welk bedrag. Daarmee verdwijnt de anonimiteit die contant geld biedt.
Voor privacybewuste consumenten is dit een punt van zorg. Het idee dat banken of andere partijen exact kunnen volgen hoe jij je geld uitgeeft, voelt voor velen ongemakkelijk. Contant geld bood altijd de vrijheid om zonder digitale sporen aankopen te doen.
Europese trend
De trend om contant geld te weren beperkt zich niet tot Nederland. In landen als Zweden zijn volledig cashloze winkels al jaren de norm.
In sommige steden daar is het bijna onmogelijk om nog met biljetten te betalen. Ook in Duitsland, waar contant geld traditioneel juist erg populair is, zie je steeds vaker winkels en horecazaken die overstappen op pin-only beleid.
Nederland lijkt dezelfde richting op te gaan. Het aantal pinautomaten neemt al jaren af, en banken stimuleren actief het gebruik van digitaal betalen.
Voor winkelketens is dit een logische stap, maar de vraag blijft of de samenleving er volledig klaar voor is.
Kritiek en weerstand
Steeds meer organisaties waarschuwen voor de risico’s van een samenleving zonder cash. Zo kan een landelijke pinstoring of een storing bij een betaalprovider ervoor zorgen dat consumenten helemaal niet meer kunnen betalen. De afhankelijkheid van technologie wordt daarmee groot.
Daarnaast speelt het probleem van uitsluiting. Mensen met schulden die geen toegang meer hebben tot een bankrekening, ouderen die moeite hebben met digitale betaalmethoden en daklozen die enkel muntgeld bezitten: zij worden letterlijk buitengesloten als cash verdwijnt. Voor deze groepen wordt deelnemen aan het dagelijks leven steeds moeilijker.
Wat betekent dit voor de toekomst?
De kans is groot dat steeds meer bekende ketens het voorbeeld zullen volgen. Vooral jongeren zijn volledig gewend aan digitaal betalen en zien cash bijna als ouderwets.
Voor winkeliers is het bovendien vaak goedkoper en efficiënter. Toch zal de discussie over het behoud van contant geld nog lang niet verdwijnen.
Er gaan stemmen op om in de toekomst winkels wettelijk te verplichten een bepaald percentage van de betalingen in contant geld te accepteren, juist om kwetsbare groepen te beschermen.
Voorlopig ligt de verantwoordelijkheid echter vooral bij consumenten zelf: wie zonder pinpas of telefoon de stad ingaat, loopt steeds vaker tegen een gesloten deur aan.
Conclusie
Het verdwijnen van contant geld in winkels gaat sneller dan velen doorhebben. Bekende ketens zoals Starbucks, Subway, ZARA en AH to go accepteren al helemaal geen cash meer.
Voor winkeliers levert dit gemak, veiligheid en lagere kosten op, maar voor klanten kan het lastig zijn – zeker voor ouderen en consumenten die hun budget liever met muntgeld beheren.
De ontwikkeling roept fundamentele vragen op: willen we een samenleving waarin alles digitaal traceerbaar is, of moet er altijd ruimte blijven voor contant betalen? Eén ding is duidelijk: de dagen van cash in de winkel zijn geteld, en het bordje “Alleen pinnen” gaat steeds vaker het straatbeeld bepalen.
