Onderzoek gestart naar Frans Timmermans

Frans Timmermans, de fractievoorzitter van GroenLinks/PvdA, ligt opnieuw onder een vergrootglas.

Dit keer niet vanwege zijn politieke standpunten, maar om iets wat zich afspeelt op social media.

De Autoriteit Consument & Markt (ACM) heeft een officieel onderzoek geopend nadat bekend werd dat duizenden likes op zijn Facebookpagina afkomstig zijn uit Vietnam.

De opvallende populariteit van de politicus in Zuidoost-Azië roept vragen op — vooral omdat het om accounts lijkt te gaan die weinig echt zijn.

Plotseling populair in Vietnam

Het begon allemaal toen oplettende gebruikers opmerkten dat Timmermans’ berichten op Facebook massaal werden geliket door accounts met Aziatische namen.

Op het eerste gezicht leek het alsof de oud-Eurocommissaris een ware fanbase in Vietnam had opgebouwd.

Maar bij nader inzien bleek er iets niet te kloppen: veel van de profielen hadden geen profielfoto, geen vrienden en geen Nederlandse connecties.

Verschillende media, waaronder VKMag en Dagblad De Limburger, doken op het verhaal. Wat zij ontdekten, was opmerkelijk.

Berichten van Timmermans die normaal enkele honderden reacties krijgen, werden ineens duizenden keren geliket – voornamelijk vanuit Vietnam.

Dat leidde tot vermoedens van “neplikes”, oftewel kunstmatig gegenereerde likes om iemand populairder te laten lijken dan hij in werkelijkheid is.

Onderzoek door de ACM

De ACM, die toezicht houdt op eerlijke concurrentie en consumentenbescherming, bevestigde dat er meerdere meldingen zijn binnengekomen over mogelijk verboden praktijken rondom de Facebookpagina van Timmermans.

Volgens de toezichthouder is het kopen van neplikes of nepvolgers niet toegestaan. Het valt onder misleidende handelspraktijken, omdat het een vertekend beeld geeft van iemands invloed of populariteit.

Het onderzoek bevindt zich nog in de beginfase, maar de ACM heeft de zaak inmiddels ook gedeeld met de Europese Commissie en met Meta, het moederbedrijf van Facebook.

Die laatste partij moet nagaan of er daadwerkelijk sprake is van kunstmatig gegenereerde activiteit op het account van de GroenLinks/PvdA-leider.

Volgens insiders kan de kwestie serieuze gevolgen hebben. Als blijkt dat er bewust nepvolgers zijn gekocht, kan de boete oplopen tot wel 900.000 euro. En hoewel zulke zaken vaker voorkomen bij webshops of influencers, maakt de politieke context dit extra gevoelig.

Het kopen van neplikes is verboden

Het is in Europa al jaren verboden om likes, volgers of recensies te kopen. De reden is simpel: het is misleidend voor het publiek.

Wanneer een politicus, merk of influencer duizenden ‘fans’ heeft die niet echt zijn, wordt een vals beeld gecreëerd van populariteit of betrouwbaarheid.

De ACM treedt daar de laatste jaren steeds strenger tegen op. Vooral bedrijven die via nepvolgers proberen meer omzet of invloed te genereren, krijgen waarschuwingen of boetes.

In de gebruiksvoorwaarden van socialmediaplatforms staat bovendien dat dit soort activiteiten kan leiden tot het verwijderen of blokkeren van een account.

Hoewel de meeste overtreders commerciële partijen zijn, benadrukt de ACM dat de regels voor iedereen gelden – ook voor publieke figuren. “Het maakt niet uit of je een webshop runt, influencer bent of politicus: neplikes zijn niet toegestaan,” aldus een woordvoerder.

De rol van GroenLinks/PvdA

De partij zelf reageert terughoudend, maar ontkent elke betrokkenheid. Een woordvoerder van GroenLinks/PvdA laat weten dat zij niet weten waar de plotselinge ‘populariteit’ van Timmermans in Vietnam vandaan komt.

“Wij hebben hier niets mee te maken. Het is aan de ACM om te onderzoeken of hier sprake is van bewuste manipulatie of externe beïnvloeding,” aldus de reactie.

Binnen de partij klinkt vooral verbazing. Dat duizenden Vietnamese accounts ineens zijn berichten zouden liken, komt voor hen volledig uit de lucht vallen.

Volgens sommigen is het zelfs mogelijk dat tegenstanders bewust neplikes hebben ingezet om commotie te veroorzaken en Timmermans in een kwaad daglicht te stellen.

Mogelijke sabotage of manipulatie

Een socialmedia-expert legt uit dat het in theorie mogelijk is dat politieke tegenstanders neplikes inzetten om verwarring te zaaien. “Het kopen van likes op andermans profiel is technisch gezien mogelijk,” zegt hij.

“Je kunt in principe voor elk openbaar profiel likes of volgers inkopen. Daardoor lijkt het alsof die persoon betrokken is bij fraude, terwijl dat niet per se het geval hoeft te zijn.”

Toch benadrukt de expert dat dit scenario moeilijk te bewijzen is. “Het is een ingewikkeld spel, zeker in de politiek. Zonder harde data over de herkomst van de transacties blijft het gissen.”

Tegenstanders van Timmermans grijpen de situatie ondertussen gretig aan. Op sociale media circuleren talloze berichten waarin hij wordt beschuldigd van misleiding.

Voor veel critici past de affaire in het beeld van een politicus die volgens hen de band met de gewone burger allang kwijt is.

Politieke schade

Voor Frans Timmermans komt de affaire op een slecht moment. GroenLinks/PvdA probeert juist het vertrouwen van de kiezer te behouden, terwijl de partij al langer kampt met kritiek op haar communicatie en koers.

De kwestie met de vermeende neplikes dreigt die reputatie verder te ondermijnen.

“Ook al blijkt dat hij er zelf niets mee te maken heeft, het beeld is al gezet,” zegt een politiek analist.

“In de huidige tijd van wantrouwen richting politiek is elk vermoeden van manipulatie funest. Mensen geloven liever het gerucht dan het onderzoek.”

De vraag is dan ook wat de schade op langere termijn zal zijn. Als het onderzoek van de ACM aantoont dat de likes niet bewust zijn gekocht, kan de storm mogelijk gaan liggen.

Maar als blijkt dat iemand binnen de partij of in opdracht van de campagne verantwoordelijk was, zal de politieke nasleep groot zijn.

Contact met Facebook en Brussel

De ACM heeft het onderzoek inmiddels opgeschaald en gedeeld met de Europese Commissie.

Daarnaast is contact gelegd met Meta om de gegevens van de betreffende accounts te analyseren. Via technische sporen – zoals IP-adressen, timing van de likes en gebruikte apparaten – kan worden bepaald of er sprake is van geautomatiseerde nepactiviteit.

De toezichthouder wil voorkomen dat politici, merken of bedrijven via kunstmatige populariteit invloed proberen te winnen.

“Online misleiding tast het vertrouwen in digitale platforms aan,” aldus de ACM in een verklaring.

Facebook zelf heeft nog niet officieel gereageerd, maar het bedrijf heeft in het verleden vergelijkbare accounts verwijderd. Meta zegt actief te strijden tegen ‘coördinated inauthentic behavior’, oftewel georganiseerde nepactiviteit op sociale media.

Timmermans zelf houdt zich stil

Tot nu toe heeft Frans Timmermans zelf geen publieke reactie gegeven op de zaak. Zijn laatste bericht op Facebook, ironisch genoeg, kreeg opnieuw honderden Vietnamese likes binnen enkele uren na publicatie. Op Twitter en andere platforms houdt hij zich opvallend stil.

Volgens ingewijden binnen de partij wil Timmermans eerst afwachten wat de ACM concludeert voordat hij met een verklaring komt.

Achter de schermen zou zijn team bezig zijn met het analyseren van eigen statistieken om te controleren of er vreemde patronen zichtbaar zijn in de volgersgroei.

Wat als de beschuldigingen kloppen?

Mocht blijken dat er daadwerkelijk nepvolgers zijn gekocht, dan kunnen de gevolgen fors zijn.

Niet alleen financieel, met mogelijke boetes tot bijna een miljoen euro, maar ook politiek. Misleiding van het publiek is in strijd met de integriteitscode van vrijwel elke politieke partij.

Critici laten zich alvast horen: “Als Timmermans dit bewust heeft laten gebeuren, rest hem nog maar één optie: aftreden.” Of dat zover komt, hangt af van het onderzoek van de ACM.

Conclusie

De affaire rond Frans Timmermans laat zien hoe dun de scheidslijn is tussen populariteit en manipulatie op sociale media.

Of hij nu slachtoffer is van sabotage of dader van digitale opsmuk, het vertrouwen heeft een flinke deuk opgelopen.

De komende weken zullen cruciaal zijn. Pas wanneer de ACM en Facebook hun bevindingen delen, wordt duidelijk of de likes uit Vietnam een onschuldige glitch waren — of een bewuste poging om de publieke opinie te beïnvloeden.

Eén ding staat vast: dit onderzoek zal nog lang nadreunen in de Nederlandse politiek.