Het rotavirus stond jarenlang bekend als een typische kinderziekte. Ouders met jonge kinderen weten maar al te goed hoe snel het virus kan toeslaan, met diarree, braken en buikpijn als bekende klachten. Maar uit nieuw onderzoek blijkt dat ook zestigplussers steeds vaker getroffen worden.
Een verrassende ontdekking, die tot nieuwe zorgen leidt in de medische wereld. Wat is er precies aan de hand, en waarom lijkt het rotavirus ineens geen leeftijdsgrens meer te kennen?
Wat is het rotavirus eigenlijk?
Het rotavirus is een zeer besmettelijk virus dat vooral de maag en darmen aantast. Vooral jonge kinderen worden erdoor getroffen, met waterdunne diarree, misselijkheid en soms koorts als gevolg.
In veel gevallen verloopt de infectie mild, maar bij baby’s kan het leiden tot uitdroging en ziekenhuisopname. Daarom zijn er in Nederland al jaren vaccins beschikbaar voor jonge kinderen.
In ontwikkelingslanden is het virus nog altijd levensgevaarlijk door een gebrek aan schoon drinkwater en beperkte toegang tot medische zorg. In westerse landen leek het risico grotendeels onder controle. Tot nu.
Rotavirus steeds vaker bij zestigplussers aangetroffen
In België ontdekten onderzoekers recent iets opvallends: ouderen blijken vaker dan gedacht besmet te raken met het rotavirus. De ontdekking was eigenlijk toeval.
Artsen gebruikten een test die tegelijk het rotavirus én het norovirus kon detecteren. En wat bleek? Een onverwacht groot aantal ouderen testte positief op rotavirus.
In het seizoen 2017-2018 kwam ruim 20 procent van alle positieve rotavirusgevallen uit de groep zestigplussers. Ook in landen als Oostenrijk wordt deze stijging waargenomen. Soms is zelfs de helft van alle positieve tests afkomstig van ouderen. De cijfers tonen aan dat het virus zich anders verspreidt dan lange tijd werd aangenomen.
Waarom lopen ouderen nu meer risico?
Er zijn een aantal redenen waarom ouderen nu vaker besmet raken met het rotavirus. Ten eerste is het immuunsysteem van zestigplussers vaak verzwakt. Het afweersysteem werkt trager en minder krachtig, waardoor virussen sneller toeslaan.
Daarnaast is het contact met jonge kinderen een risicofactor. Denk aan grootouders die kleinkinderen opvangen of helpen met de zorg.
Kinderen zijn vaak drager van het virus, soms zelfs zonder zelf ziek te zijn. Tijdens het verschonen van een luier of knuffelmoment kunnen ouderen ongemerkt een grote dosis virusdeeltjes binnenkrijgen. En hoe meer virus je binnenkrijgt, hoe groter de kans dat je ziek wordt.
Symptomen en risico’s bij ouderen
De symptomen van een rotavirusinfectie zijn bij ouderen grotendeels hetzelfde als bij kinderen: diarree, misselijkheid, overgeven en buikpijn. Toch kunnen de gevolgen voor ouderen ernstiger zijn. Door het verhoogde risico op uitdroging kan de situatie sneller escaleren.
Vooral ouderen met bestaande gezondheidsproblemen zijn kwetsbaar. Uitdroging kan leiden tot verwardheid, nierproblemen of zelfs ziekenhuisopname. In extreme gevallen draagt het virus mogelijk bij aan overlijden, zeker wanneer de infectie samengaat met andere medische complicaties.
Geen behandeling, wel voorzorg
Er bestaat geen specifieke behandeling tegen het rotavirus. Zowel bij kinderen als volwassenen draait het om symptoombestrijding: voldoende rust nemen, veel drinken om uitdroging te voorkomen, en contact vermijden met anderen om verspreiding te beperken.
Wat ouderen kunnen doen om besmetting te voorkomen? Hygiëne speelt een grote rol. Regelmatig handen wassen, vooral na contact met kinderen of na toiletbezoek, is cruciaal. Het vermijden van nauw contact met zieke (klein)kinderen kan ook helpen – hoe lastig dat soms ook is.
Waarom is dit pas recent ontdekt?
Een belangrijke reden waarom het probleem pas sinds kort zichtbaar is, is dat artsen bij volwassenen zelden testen op het rotavirus. Men ging er lang van uit dat volwassenen voldoende antistoffen hebben, dankzij eerdere besmettingen in de kindertijd.
De situatie veranderde pas toen men tijdens laboratoriumtests ook bij volwassenen ging kijken naar rotavirusdeeltjes. Daaruit bleek dat veel ouderen die buikgriepklachten hadden, in werkelijkheid last hadden van het rotavirus en niet – zoals vaak gedacht – van het norovirus.
Kan er ook een vaccin komen voor ouderen?
Dat is op dit moment nog onduidelijk. Er bestaat al een vaccin voor baby’s, en dat heeft bewezen effectief te zijn. Maar of hetzelfde vaccin ook bij volwassenen werkt, is nog niet onderzocht.
Bovendien worden rotavirustests voor volwassenen momenteel niet standaard vergoed, wat het lastig maakt om grootschalig onderzoek te doen. Toch groeit de belangstelling voor een eventueel vaccin voor ouderen, zeker nu blijkt dat deze groep vaker ziek wordt dan gedacht.
Wat als je denkt dat je rotavirus hebt?
Bij klachten als aanhoudende diarree, braken of uitdrogingsverschijnselen is het verstandig om contact op te nemen met een arts. Zeker als je ouder bent of een zwakkere gezondheid hebt. In sommige gevallen is ziekenhuiszorg nodig, bijvoorbeeld om via een infuus het vochttekort aan te vullen.
Ook als je herstellende bent van het virus, is het belangrijk om extra op jezelf te letten. Eet licht verteerbare voeding, blijf goed drinken en zorg dat je voldoende rust neemt. Het lichaam heeft tijd nodig om te herstellen van de impact.
Conclusie: een ‘kinderziekte’ die volwassen wordt
Het rotavirus is allang niet meer alleen een virus voor peuters en kleuters. De cijfers laten duidelijk zien dat ook ouderen risico lopen – en misschien wel meer dan we dachten. Dat vraagt om extra aandacht, betere preventie en mogelijk een nieuwe kijk op vaccinatiebeleid voor ouderen.
Tot die tijd is het vooral zaak om alert te blijven, goede hygiëne te hanteren en symptomen serieus te nemen. Want een virus dat je dacht al lang achter je te hebben gelaten, kan zich zomaar opnieuw aandienen – deze keer met grotere gevolgen.
Wil je op de hoogte blijven van ontwikkelingen rondom gezondheid, ouder worden en virussen? Volg dan onze pagina voor actuele updates en praktische tips.
