Een tachtigjarige vrouw die een paar meter over de stoep fietst en direct een boete van vijftig euro krijgt – het klinkt als een slechte grap, maar het is de realiteit in sommige Nederlandse steden.
Handhaving lijkt steeds vaker minder over veiligheid te gaan en meer over het uitdelen van sancties. Vooral ouderen en kwetsbare weggebruikers worden daar op pijnlijke wijze mee geconfronteerd.
Van bescherming naar betrap-strategie
Boa’s en andere handhavers hebben als taak om de openbare orde te bewaren. Dat betekent in de praktijk: mensen aanspreken op gevaarlijk gedrag, orde handhaven, en zorgen dat het voor iedereen veilig blijft in de publieke ruimte.
Maar in steeds meer gemeenten lijkt die taak te veranderen in iets heel anders. Op knooppunten, bij stations en in drukke wijken duiken handhavers op alsof het politieagenten in burger zijn.
Ze verschuilen zich achter muren, pilaren of reclameborden en wachten tot iemand ook maar één wiel op de stoep zet. Geen waarschuwing, geen uitleg – alleen een bon.
Geen begrip voor omstandigheden
Dat fietsen op de stoep verboden is, staat buiten discussie. Maar wat als iemand even een onoverzichtelijke verkeerssituatie wil vermijden?
Of als iemand door leeftijd of fysieke beperkingen moeite heeft met de drukte op de rijbaan? In het geval van de 80-jarige vrouw ging het om een paar meter, in een rustige straat, zonder dat er ook maar een voetganger werd gehinderd.
Toch kreeg ze een boete. En dat fragment belandde op sociale media, waar het een storm van reacties losmaakte.
Steeds minder ruimte voor gezond verstand
Regels zijn belangrijk – zeker met de opkomst van e-bikes, scooters en drukker wordend verkeer. Maar regels zonder ruimte voor interpretatie of menselijkheid zorgen voor onbegrip.
Een oudere die voorzichtig even de stoep op rijdt, is iets anders dan een groep jongeren die met hoge snelheid slalomt tussen voetgangers. De manier van handhaven maakt geen onderscheid meer, en dát is precies waar het wringt.
Waar is het gesprek gebleven?
Buurtbewoners klagen steeds vaker over de manier waarop boa’s optreden. Ze zijn nauwelijks aanspreekbaar, reageren afstandelijk of vermijden elk gesprek. Veel mensen voelen zich niet geholpen, maar gecontroleerd.
Het gebrek aan communicatie werkt vervreemdend. In plaats van een gevoel van veiligheid, ontstaat er angst om iets fout te doen – zelfs als de intentie goed is.
Straffen zonder uitleg vergroot wantrouwen
Een waarschuwing kan veel effectiever zijn dan een boete. Mensen leren meer van een gesprek waarin wordt uitgelegd wat wél de bedoeling is, dan van een koude prent op de mat. Zeker als het om ouderen, scholieren of ouders met kinderen gaat.
Nu wordt dat educatieve aspect volledig overgeslagen. Boetes worden uitgeschreven als doel op zich, zonder ruimte voor context of uitleg.
Is inkomsten genereren het nieuwe doel?
Steeds meer mensen vragen zich hardop af of handhaving niet vooral draait om geld. Gemeenten hebben immers baat bij een stijgend aantal boetes.
Wanneer het verdienmodel belangrijker wordt dan het beschermen van burgers, ontstaat een gevaarlijke situatie. Er worden dan geen keuzes meer gemaakt op basis van risico’s of veiligheid, maar puur op basis van meetbare aantallen.
De menselijke maat raakt zoek
In plaats van hulpverleners met gezag, lijken sommige boa’s te veranderen in stille jagers die wachten tot iemand een fout maakt.
Dat schaadt niet alleen het vertrouwen, maar werkt ook escalaties in de hand. Als mensen zich niet gehoord voelen, worden ze eerder boos, defensief of onverschillig. En dat terwijl handhaving juist rust en duidelijkheid zou moeten brengen in de openbare ruimte.
Voorbeelden van effectieve handhaving bestaan wel degelijk
In andere steden, zoals Lommel in België, werd onlangs hard opgetreden tegen jongeren met fatbikes die bewust de regels aan hun laars lapten. Daar werden fietsen in beslag genomen, maar pas na herhaaldelijke waarschuwingen en gesprekken.
Het ging om duidelijk gevaarlijk gedrag. Dat is een voorbeeld van proportioneel en doeltreffend ingrijpen. Niet alle overtredingen verdienen direct dezelfde aanpak.
Wat moet er veranderen?
Handhaving hoeft niet soft te zijn, maar moet wél eerlijk en transparant blijven. Dat begint met zichtbaarheid. Boa’s die aanspreekbaar zijn, herkenbaar in het straatbeeld, en bereid om te luisteren. Geef mensen eerst een kans om hun gedrag aan te passen voordat er een sanctie volgt.
En leg uit waarom iets niet mag. Die benadering wekt begrip en zorgt voor samenwerking in plaats van verzet.
Regels zijn er voor veiligheid, niet voor winst
Niemand is gebaat bij een samenleving waarin de regels worden gebruikt als valstrikken. Als zelfs een bejaarde vrouw zonder uitleg of waarschuwing wordt beboet, dan is er iets mis met het systeem. Regels horen te beschermen, niet te straffen om het straffen. Zeker als het gedrag in kwestie geen enkel gevaar of overlast veroorzaakte.
Menselijkheid maakt het verschil
Wat ontbreekt, is de menselijke maat. De bereidheid om te kijken naar omstandigheden, leeftijd en intentie. Een stad is er voor haar bewoners – jong en oud – en moet die beschermen, niet afstraffen op elk detail.
Boa’s die met gezond verstand en empathie optreden, kunnen daarin een sleutelrol spelen. Niet als vijand van de burger, maar als bewaker van rust, veiligheid en fatsoen.
Geef het goede voorbeeld
Als handhaving het respect van de burger wil behouden, zal het zelf ook respect moeten tonen. Door zichtbaar te zijn. Door uitleg te geven. Door proportioneel te reageren. Want alleen dan ontstaat er weer wederzijds vertrouwen. En dat is de basis voor elke veilige, leefbare buurt.
Wat vind jij?
Is het terecht dat een hoogbejaarde vrouw een boete krijgt voor een paar meter op de stoep fietsen? Of moet handhaving menselijker en eerlijker worden? Deel jouw mening op Facebook en praat mee in de reacties. Want wie zwijgt, laat het systeem z’n gang gaan – en dat is niet altijd de juiste weg.
