Sinds de fusie van GroenLinks en PvdA onder leiding van Frans Timmermans, staat de gezamenlijke lijst stevig in de peilingen.
Op dit moment schommelt de combinatie rond de 23 tot 27 zetels. Daarmee doen ze serieus mee in de strijd om de grootste partij, al ligt de PVV met ruim boven de 30 zetels vooralsnog voorop.
De fusie blijkt voor veel linkse kiezers een logische keuze: verdeeld stemmen leverde jarenlang weinig op, maar samen is de kans groter om echt invloed uit te oefenen.
Vooral in de Randstad en onder jongere kiezers weet de combinatie goed te scoren.
De kansen van Timmermans als premier
Zelfs als GroenLinks-PvdA een van de grootste partijen wordt, is het nog maar de vraag of Timmermans ook daadwerkelijk premier wordt.
In Nederland draait het immers niet alleen om de meeste zetels, maar vooral om de coalitievorming.
Timmermans brengt internationale ervaring mee als Eurocommissaris en voormalig minister.
Dat geeft hem een streepje voor bij kiezers die stabiliteit en kennis waarderen. Toch blijft hij voor veel Nederlanders een minder populaire kandidaat. Slechts een kwart van de kiezers ziet hem momenteel als geschikte premier.
De kans dat hij in het Torentje belandt, hangt dus sterk af van de bereidheid van andere partijen om met hem in zee te gaan.
Zelfs als GL/PvdA de tweede partij wordt, kan Timmermans nog aanspraak maken op het premierschap als hij een sterke coalitie weet te smeden.
Wat zeggen de actuele cijfers?
De laatste peilingen laten zien dat GroenLinks-PvdA rond de 23 zetels blijft hangen.
Daarmee staan ze achter op de PVV, die de grootste partij lijkt te worden, en op het CDA dat zich stevig in het midden weet te positioneren.
Toch is de trendlijn van belang: GL/PvdA staat de afgelopen maanden stabiel en verliest nauwelijks kiezers, terwijl andere partijen juist wat wisselvalliger scoren.
Zwevende kiezers blijven de sleutel. Een groot deel beslist pas in de laatste weken of zelfs dagen voor de verkiezingen.
Als Timmermans in de debatten weet te overtuigen, kan er een zetelwinst ontstaan die hem dichter bij de koppositie brengt.
Interne obstakels binnen de combinatie
Niet alle kiezers van GroenLinks en PvdA zijn enthousiast over de fusie. Sommige PvdA-stemmers vinden GroenLinks te idealistisch, terwijl aan de andere kant sommige GroenLinks-aanhangers vrezen dat hun thema’s verwateren.
Daarnaast speelt de vraag of Timmermans wel de juiste man op de juiste plek is. Een deel van de achterban staat achter hem, maar anderen zien liever een frisse, jongere lijsttrekker.
Die verdeeldheid kan de campagne verzwakken en het lastiger maken om echt als één blok naar buiten te treden.
Coalitievorming als struikelblok
Zelfs al wordt GroenLinks-PvdA de grootste, zonder coalitiepartners komen ze nergens. Voor een meerderheid zijn partijen als VVD, NSC of D66 nodig, en die liggen niet automatisch in de lijn van de linkse samenwerking.
Als zij de deur dichthouden voor Timmermans, kan dat betekenen dat zijn premierschap alsnog buiten bereik blijft.
Het scenario waarin GL/PvdA groot eindigt, maar uiteindelijk geen premier levert, is dus heel reëel. Nederlandse politiek draait nu eenmaal om compromissen.
Waarom dit moment historisch kan zijn
Mocht het GroenLinks-PvdA wel lukken om de grootste te worden én de premier te leveren, dan zou dat historisch zijn.
Voor het eerst in meer dan twintig jaar zou Nederland een linkse premier hebben. De laatste sociaaldemocraat die dit lukte was Wim Kok in de jaren ’90.
Zo’n uitkomst zou ook internationaal opvallen. Timmermans staat bekend als voorvechter van klimaatbeleid en Europese samenwerking. Met hem als premier zou Nederland een andere toon aanslaan in Brussel en op wereldtoneel.
Hoe denken de kiezers over Timmermans?
Uit onderzoeken blijkt dat Timmermans niet de populairste politicus van Nederland is. Pieter Omtzigt en Caroline van der Plas worden vaak hoger gewaardeerd als ‘premiermateriaal’.
Toch hoeft dat niet beslissend te zijn. Uiteindelijk gaat het om zetels en coalities, niet om persoonlijke voorkeur.
Wat opvalt is dat jongeren en hoger opgeleiden meer vertrouwen in hem hebben, terwijl oudere kiezers en mensen buiten de Randstad kritischer zijn. Dat verschil maakt de opkomst bij de verkiezingen extra belangrijk.
Als jongeren massaal naar de stembus gaan, kan dat in het voordeel werken van GroenLinks-PvdA.
Factoren die nog verschil kunnen maken
De campagne is nog lang niet voorbij. In de komende weken spelen drie factoren een cruciale rol:
Debatten en mediaperceptie: als Timmermans sterk presteert, kan zijn beeld als serieuze leider groeien.
Strategie richting middenkiezers: het vinden van de balans tussen idealen en haalbaar beleid is essentieel om twijfelaars te overtuigen.
Opkomst en mobilisatie: een hogere opkomst in steden kan gunstig zijn voor GL/PvdA, terwijl lagere opkomst vaak in het voordeel werkt van partijen met een vaste, trouwe achterban.
Conclusie: reële kans, maar geen zekerheid
GroenLinks-PvdA heeft op dit moment een stabiele positie en Timmermans maakt kans op het premierschap.
Maar de cijfers tonen ook dat die kans beperkt is zolang de PVV de grootste blijft en andere partijen moeite hebben om met Timmermans samen te werken.
De komende debatten, de campagne en de uiteindelijke opkomst zullen bepalen of dit historische moment werkelijkheid wordt, of dat Timmermans ondanks een sterke uitslag toch aan de zijlijn blijft staan.
